Smart contracts
EEN ELEKTRONISCHE OVEREENKOMST?
Harmen Priekaar | Bachelor/Schakel scriptie - Open Universiteit | Januari
2020
Naam student: Harmen Priekaar
Studentnummer: 851861578
Vakgebied: Privaatrecht
Onderwerp: De totstandkoming van een obligatoire
overeenkomst.
Titel: Smart contracts een elektronische overeenkomst?
Cursuscode: RS 1602
E-mailadres: harmen@priekaar.com
Telefoonnummer: 06-52295408
Begeleider: Mark Nelemans
Aantal woorden: 2572 (excl. voetnoten, literatuurlijst en
titelpagina)
, 1. Inleiding
Smart contracts bieden de mogelijkheid om automatisch, zonder controle
van een centrale autoriteit 1, diverse transacties uit te laten voeren. De
term ‘smart contracts’ stamt uit de jaren negentig. 2 Volgens Tjong Tjin Tai
was de oorspronkelijke gedachte dat de toegang tot zaken zoals auto’s en
huizen zou kunnen worden gecontroleerd via een ingebouwde computer
waar contractuele regels in zouden worden opgeslagen en uitgevoerd, die
bijvoorbeeld de toegang van een lessor tot een zaak zouden afsluiten na
betaling van de laatste termijn, of omgekeerd juist de toegang van de
verkrijger afsluiten indien deze in verzuim is met betaling. 3 Dit is een
totaal nieuwe benadering van het contractenrecht en tot nu toe nog niet
geregeld.
Een smart contract is een (deterministisch)4 computerprogramma die op
een blockchain wordt geplaatst en uitgevoerd. 5 In beginsel is een smart
contract gewoon een code. Nadat de code eenmaal op een blockchain is
geplaatst kan zij niet meer veranderd worden, ook niet door degene die
de code op de blockchain plaatste.6 In de literatuur zijn er voor- en
tegenstanders die vinden of een smart contract überhaupt binnen de
rechtsorde valt. Tegenstanders, zoals bijvoorbeeld de Amerikaanse
rechtsgeleerde Lawrence Lessig, sluiten zich aan bij de gedachte code is
law. Volgens dit principe wordt de fysieke wereld gereguleerd door het
recht, maar wordt de cyberspace wereld gereguleerd door code die niet
vatbaar is voor juridisch ingrijpen.7 Voorstanders houden juist vast aan het
code as law-principe. Volgens hen is een smart contract een manier om op
digitale wijze uitvoering te geven aan overeenkomsten, die nog steeds
onderworpen zijn aan het rechtssysteem, de jurisprudentie en de
onderliggende sociale normen.8
De term ‘smart contract’ suggereert dat er een contract (obligatoire
overeenkomst) tot stand komt zoals bedoeld in de zin van afdeling 6.5.1
BW. In dit essay zal dan ook antwoord worden gegeven op de
probleemstelling:
1
Met centrale autoriteit worden hier de banken bedoeld. Banken zijn namelijk niet alleen
doorgeefluiken, maar functioneren in ons huidige systeem ook als poortwachter.
Verdachte transacties kunnen en moeten onder bepaalde omstandigheden worden
tegengehouden (Wft en Wwft).
2
De bedenker is Nick Szabo. Zie een artikel dat reeds verscheen in 1996: Smart
Contracts: ‘Building Blocks for Digital Markets’
http://www.alamut.com/subj/economics/nick_szabo/smartContracts.html, en
uit 1997: ‘Formalizing and Securing Relationships on Public Networks’, First Monday
1997, vol. 2, nr. 9, op http://firstmonday.org/ojs/index.php/fm/article/view/548/469.
3
Tjong Tjin Tai, NJB 2017/146, p. 176-183.
4
Een computerprogramma is deterministisch als het, door middel van gegeven bepaalde
input en bepaalde beginwaarden, altijd dezelfde output zal generen. De werking is
anders gezegd volledig voorspelbaar.
5
Rikken, Van Heukelom-Verhage, Mul e.a. Dutch Blokchain Group 17 november 2017, p.
18.
6
Schellekens 2019, p. 7.
7
Lessig 2006, p. 5.
8
Tjong Tjin Tai, NJB 2017/146, p. 179; Furmston e.a. 2010, p. 159-161.
1
