College 1 – Klimaat verandering
Klimaat Aandrijvingen
verandering - Veranding in de tektoniek
- Verandering in de baan van de aarde
- Verandering van sterkte van de zon
Reacties
- Veranderingen in de atmosfeer
- Veranderingen in ijs
- Verandering in vegetatie
- Verandering in oceaan
- Verandering in land
Processen en terugkoppelingsmechanisme
- Atmosfeer, ijs, vegetatie, land en oceaan
hebben allemaal terugkoppeling naar
elkaar
- Vb. Als ijs smelt (ijs) in een toendra
gebied, zal dat gebied moerassig nat
worden, waardoor de vegetatie zich
aanpast (invloed op vegetatie)
- Zelfde geld voor bijvoorbeeld oceaan, als
een oceaan stroom veranderd zullen
weersverschijnselen in de atmosfeer ook
veranderen. Etc.
- Alles is terug te koppelen op elkaar
Versterkt broeikas Door de mens geproduceerde broeikasgassen
effect zorgen voor meer dan 1,6 % toename van het
natuurlijke broeikas effect → daarom heet het
versterkt.
De belangrijkste broeikasgassen zijn
- Lachgas
- Methaan
- Koolstofdioxide
- Waterdamp
Kantelpunten in Er zijn een aantal kantelpunten in het klimaat
het klimaat systeem:
systeem - Verandering in de hydrologische cyclus
- Warmer worden van land en lucht
- Warmer worden van oceaan
- Smelten van ijs
- Stijgende zeespiegel
- Oceaan verzuring
- Global vergroening (door meer co2
groeien er meer planten)
- Veranderende zeestromen
, - Extremer weer
Klimaat scenario’s KNMI
Belangrijkste gevolgen van klimaatverandering
voor Nederland:
- Temperatuurstijging: De temperatuur in
Nederland zal blijven stijgen, met name
in de winter
- Verandering in neerslagpatronen:
Winters worden natter, zomers droger,
en er is een toename van extreme
regenbuien
- Zeespiegelstijging: De zeespiegel stijgt
sneller, tot 40 cm in 2050 en 80 cm in
2085 ten opzichte van 1981-2010
- Droogte: Toename van langdurige
droogteperiodes, vooral in de zomer
- Hittegolven: Meer kans op hittegolven
en warme zomerdagen
Gevolgen geadresseerd door de drie
voorbeelden (adaptatie)
- Waterbeheer: Aanpassing aan verhoogd
overstromingsrisico door
zeespiegelstijging en toegenomen
winterse neerslag.
- Infrastructuur: Aanpassing van wegen
en gebouwen aan extremere
weersomstandigheden
- Landbouw: Aanpassing van gewaskeuze
en landbouwmethoden aan
veranderende groeiomstandigheden.
Nos
Werking ETS (Emissions Trading System)
1. Er wordt een maximum (cap) gesteld aan
de totale uitstoot van broeikasgassen.
2. Bedrijven krijgen of kopen
emissierechten.
3. Bedrijven kunnen deze rechten onderling
verhandelen.
4. Het aantal beschikbare rechten wordt
geleidelijk verminderd om de uitstoot te
verlagen.
Het Carbon Border Adjustment Mechanism
(CBAM
, - Doel: Het mechanisme zorgt ervoor dat
de prijzen van bepaalde geïmporteerde
goederen in de EU nauwkeuriger hun
koolstofinhoud weerspiegelen
- Werking: CBAM past een
koolstofaanpassing toe op de import van
aangewezen goederen in de EU,
gebaseerd op de CO2-uitstoot tijdens
het productieproces buiten de EU
College 2 - Energie
Wat is energie? Energie = mogelijkeheid om arbeid te verichten
of verandering te bewerktstellen
Energie bron → maakt energie of heeft al
energie
- Steenkool, aardgas, water
Energie dragers → heeft het vast en geeft het
door
- Energie nodig
- Waterstof, accu’s
Primaire energie bron → directe energie bron
→ (gewonnen)
- Wind, water, steenkool
Uitputbare energiebronnen
• Fossiele brandstoffen : aardgas,
olie, steenkool
Hernieuwbare energiebronnen
• Wind, water, zon, biomassa
Secundaire energie bron → wanneer je het voor
iets anders kan gebruiken → (gebruikt)
Waar heb je Energie is nodig voor voedsel, landelijke energie,
energie voor industrie, transport, service.
nodig?
Energie voor voedsel is altijd gelijk gebleven.
Sinds de industriele revolutie is de industrie
steeds meer energie gaan gebruiken → in de
laatste jaren is dat beetje afgezwakt.
Transport is alleen maar meer geworden.
, Service is in de laatste 2 eeuwen pas echt aan
bod gekomen en gaan groeien
Energie dichtheid Energiedichtheid
en EROI - Uranium heeft de hoogste energie
dichteheid → Je kan dus 79 terajoule
energie halen uit 1 kilo uraniu (Dat is 2,5
miljoen keer zoveel als uit 1 kilo
steenkool, een liter benzine of m3
aardgas)
- 1 watt = 1 joule per seconde
EROI
Hoeveel energie moet je in totaal investeren om
bepaalde brandstoffen te vinden, te winnen, te
verwerken en te transporteren naar eindgebruik,
met verlies van energie onderweg
Formule = totale geleverde energie : energie die
nodig is om de energie te leveren
Als een EROI waarde laag is, haal je dus bijna
geen winst uit je product, want de kosten zijn
dan teveel. (bijv. uit vat één vat kun je 9 vaten
energie halen)
Als de waarde hoog is, kost de energie die je er in
moet steken geen hond en maak je juist heel
veel winst. (bijv. uit één vat kun je 200 vaten
energie halen)
EROI via tussentijdse opslag
Energie kun je ook opslaan, net zoals
bijvoorbeeld in een accu. Hierbij verlies je wel
energie. Om namelijk energie in een
energiedrager te stoppen heb je energie nodig.
Bij fossiele brandstoffen is de EROI waarde bij
opslag evenveel als bij rechtstreeks
Bij hernieuwbare energie is dat niet. Daarbij is de
EROI lager bij energie opslag. Dit komt omdat
hernieuwbare energie geen constante energie is,
ze zijn afhankelijk van de wind en de zon. Dus is
er grootschalig opslag nodig om stabiele
hoeveelheid energie te leveren.
Economische drempel = Het minimum
hoeveelheid energie die het moet opleveren om
het rendabel te maken.