Samenvatting

Samenvatting examenstof biologie HAVO

0 keer verkocht

Vak
Biologie

Niveau
HAVO

Samenvatting van alle examenstof van biologie havo. Inclusief verwijzingen naar binas tabellen en plaatjes. Duidelijk geschreven, begrippen zijn goed uitgelegd. Goede basis voor het examen.

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 93 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 29 januari 2025
Aantal pagina's 93
Geschreven in 2022/2023
Type Samenvatting

nectar
havo 5
voortplanting
vertering
planten
alle examenonderwerpen biologie

Instelling Middelbare school
Niveau HAVO
Vak Biologie
School jaar 5

€8,29

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Eindexamens biologie
Overzicht CE stof

Leerstof Omschrijving Te vinden in
Stofwisseling Je kunt met behulp van homeostase, transport, Boek: H2, 3, 6, 11, 13 en
van de cel assimilatie en dissimilatie verklaren op welke wijze de 14
stofwisseling van cellen van prokaryoten en BINAS: 68A, E, 69A, 78,
eukaryoten verloopt. 79A-D
Stofwisseling Je kunt met behulp van orgaan, fotosynthese, Boek: H2, 5, 11, 12, 13,
van het ademhaling, vertering, uitscheiding en transport 14
organisme verklaren op welke wijze de stofwisseling van BINAS: 67F-H, 82C-G,
organismen verloopt en benoemen op welke wijze 83A-C, E, 84A-H, 84N-O,
stoornissen daarin kunnen ontstaan en op welke wijze 85A-D, 87A, 91A-C
deze kunnen worden aangepakt.
Zelfregulatie Je kunt met behulp van homeostase, hormonale en Boek: H3, 4, 6, 11, 13, 14
van het neutrale regulatie verklaren op welke wijze BINAS: 87B, 88A-C, G, J-L,
organisme eukaryoten zichzelf reguleren 89A, C
Afweer van Je kunt met behulp van afweer benoemen op welke Boek: H11, 12
het organisme wijze eukaryoten zich weren tegen andere BINAS: 77A-D, 79A, 84I-N,
organismen, virussen en allergenen en welke 87A, 88A-C
problemen daarbij kunnen ontstaan
Waarneming Je kunt met behulp van de concepten orgaan, Boek: H13, 14
door het waarneming en neutrale regulatie verklaren op welke BINAS: 27A, 87A, C, D
organisme wijze organismen waarnemen
Regulatie van Je kunt met behulp van energiestromen, kringloop, Boek: H5, 7, 8
ecosystemen dynamiek en evenwicht verklaren op welke wijze BINAS: 93A, B, 93- G
ecosystemen zichzelf reguleren en je kunt
beargumenteren met welke maatregelen de mens de
zelfregulatie van ecosystemen en het systeem aarde
kan beïnvloeden
Zelforganisatie Je kunt met behulp van genexpressie en Boek: H2, 5, 9
van cellen celdifferentitatie benoemen op welke wijze de BINAS: 70A-C, 71C, E, G,
ontwikkeling van cellen verloopt 76A, B
Interactie in Je kunt met behulp van voedselrelaties en interactie Boek: H7, 8
ecosystemen met (a)biotische factoren benoemen welke relaties BINAS: 93D, E
tussen populaties en ecosystemen bestaan en
beargumenteren op welke wijze vraagstukken die daar
betrekking op hebben, kunnen worden benaderd
Erfelijke Je kunt met behulp van erfelijke eigenschappen Boek: H2, 3, 4, 9
eigenschap verklaren op welke wijze eigenschappen worden BINAS: 70A, 76A, B, 79A,
overgedragen bij eukaryoten en prokaryoten 86D
Selectie Je kunt met behulp van DNA, mutatie, recombinatie en Boek: H2, 3, 4, 9, 10, 12
variatie in populaties tot stand komt. BINAS: 70A-D, 71M1,
76A, B
Soortvorming Je kunt met behulp van populatie, variatie selectie en Boek: H7, 9, 10
soortvorming verklaren op welke wijze nieuwe soorten BINAS: 93C
kunnen ontstaan

, Eindexamens biologie
hoofdstuk 1 gedrag 1.1 communicatie

Iets duidelijk maken
Gedrag – alles wat een mens of dier doet. Gedrag helpt dieren vaak om in leven te blijven.
Het gedrag van mensen heeft ook andere functies, sociale. Bijv mensen praten, huilen en
lachen met elkaar. Je gedrag kan naarmate je ouder wordt nog veranderen

Ritueel gedrag
Ritueel gedrag – gedrag met duidelijke signaalfuncties. Hij heeft vaak zijn oorspronkelijke
betekenis verloren
ieder mens en dier heeft een persoonlijke ruimte, die bepaald hoe ver een soortgenoot mag
naderen

Aanzien
Signalen – prikkels die voor soortgenoten, informatie bevatten. Bijv stem, lichaamshouding
en/ of kleren
Signalen in een vaste volgorde vormen herkenbaar cultureel. Mensen en dieren gebruiken
signalen om onderlinge rangorde te bepalen en elkaars gedrag te beïnvloeden
Rangorde – de plaats die je in een groep hebt
Door goede communicatie weet elk lid van de roedel dat er elke dag voldoende eten is

Territorium
Territorium – gebied dat door één of meer individuen van één soort wordt bezet en tegen
binnendringende soortgenoten wordt verdedigd. Territorium gedrag is het verdedigen van
het territorium. Je hebt ook nog dreiggedrag, dat is een agressieve houding aannemen zodat
er duidelijk wordt wie de baas is. Ze gebruiken heel veel signalen om hun territorium te
verdedigen. Ze hebben drie verschillende signalen:
- zichtbare signalen, herten maken indruk
- geluidssignalen, vogelgezang
- geursignalen, wolven
voedsel = eten

Paren of dreigen
Signalen zijn belangrijk bij baltsgedrag, ritueel gedrag ter voorbereiding van een paring. De
balts is bedoeld om te bereiken dat de partner dicht in de persoonlijke ruimte komt (paren).
Als dieren elkaars territorium betreden, dan vertonen beide dieren dreiggedrag. Dit is een
agressieve houding waarmee ze aangeven dat ze de baas zijn. Dreiggedrag is bedoelt om een
gevecht te voorkomen.

, Eindexamens biologie
hoofdstuk 1 gedrag 1.2 prikkels

Prikkels
Prikkel – invloed (bijv de koningin van de groep die uitvliegt als de temperatuur omhoog gaat
Soorten prikkels: (zintuigen pakken deze prikkels op)
- inwendige prikkel = motivatie, honger, dorst, voorplanting etc
- uitwendige prikkel = invloed uit de omgeving
- sleutelprikkel = prikkel waar altijd hetzelfde gedrag op volgt
- supernormale prikkel = overdreven sleutelprikkel waardoor er een sterkere reactie volgt.
Gedrag ontstaat als reactie op inwendige en uitwendige prikkels

Motivatie
motivatie = de bereidheid om een bepaald gedrag uit te voeren, de motivatie ontstaat door
prikkels
drempelwaarde = het laatste zetje waardoor er wat ondernomen wordt, ze vertonen dan
gedrag
Gedrag is voor een deel aangeboren en voor een deel aangeleerd
Je instinct heb je al sinds je geboorte

, Eindexamens biologie
hoofdstuk 1 gedrag 1.3 functies van gedrag

Vechten of vluchten?
ieder organisme heeft behoefte aan een veilige omgeving. Als je wordt bang bent zit je klem
tussen twee tegengestelde gedragssystemen. Je wilt vluchten en wordt aangezet tot
vluchtgedrag. Aan de andere kant ben je bang dat je wilt aanvallen en wordt aangezet tot
aanvalsgedrag. Het gedrag dat je dan vertoond bestaat uit twee tegenovergestelde
gedragssystemen en dit heet conflictgedrag. Zijn beide gedragen even sterk dan vertoon je
ambivalent gedrag. Een van de gedragen kan dat winnen, maar het kan ook gebeuren dat je
ineens heel ander gedrag kan gaan vertonen dat heet overspronggedrag. Ook kan gedrag
leiden tot agressiviteit op dingen die niet er niets mee te maken hebben en dat heet
omgericht gedrag. Diergedrag is gericht op vergroten van de overlevingskans en de kans om
zich te kunnen voorplanten.

Functioneel leren:
Leren kun je op meerdere manieren. Een daarvan is klassiek conditioneren. Je koppelt dan
twee losstaande prikkels aan elkaar. Bijvoorbeeld als een de bel gaat dan staat er iemand
voor de deur. Dit leren doe je automatisch dit heet ook wel passief leren.

Leren door beloning en straf
Nog een manier van leren is operant conditioneren. Bij deze manier van leren beloon of straf
je gedrag en dit is dus ook actief leren, want je gaat nadenken over de gevolgen die er zijn bij
bepaald gedrag.

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper robinmayra. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,29. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 65555 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Begin nu gratis