Samenvatting
Samenvatting Taal en het Brein hoorcolleges 1-9
- Instelling
- Universiteit Van Amsterdam (UvA)
Uitgebreide samenvatting van alle hoorcolleges inclusief afbeeldingen.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 34 pagina's
Voorbeeld 4 van de 34 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Hoorcollege 1 – AfasieAfasie
Afasie = problemen in de gesproken taal, ontstaan door hersenschade.
Externe oorzaken:
- Ongeluk, geweld
Interne oorzaken:
- Cerebro Vasculair Accident (CVA of ‘beroerte’)
o Infarct
o Bloeding
- Tumor
- Ontsteking
- Degeneratieve aandoening
Broca’s afasie
Broca’s afasie = problemen in taalproductie.
Als eerst ontdekt bij door Paul Broca bij patiënt Tan (Leborgne).
Beschadiging
Achterste gedeelte van de linker frontaalkwab
- Posterior part of Brodmann area 44 en 45
- Inferior frontal gyrus (IFG) (boven)
o Pars opercularis
o Pars triangularis
- DLPFC (46, 9)
- Anterior STG (22) (onder)
- Insula
Symptomen
Patiënten met Broca’s afasie hebben vooral productieproblemen.
- De spraak is vaak in telegramstijl
- Geen gebruik van functiewoorden of morfemen
Ook hebben ze moeite met het begrijpen van complexe grammatica (the boy (was)
kicked (by) the girl), problemen om het juiste woord te vinden en vinden ze het
herhalen van complexe zinnen of woordsequenties moeilijk.
Wernicke’s afasie
Wernicke’s afasie = problemen in taalbegrip.
Beschadiging
Achterste gedeelte van de superior temporal gyrus.
- Posterior part of Brodmann area 22 (boven)
- Posterior STG (midden)
- Posterior MTG
- Inferior parietal lobule
Symptomen
Patiënten met Wernicke’s afasie hebben vooral moeite met
begrip. Spraak is vloeiend maar veelal betekenisloos.
- Veel foneem substituties (phonemic paraphasias)
Moeite met herhalen.
,Wernicke-Lichtheim-Geschwind model
Broca’s area is voor productie.
Wernicke’s area is voor perceptie.
Conductie afasie
Conductie afasie = de witte stofbaan tussen Wernicke’s en Broca’s
area is beschadigd.
Symptomen
Problemen met initiatie spontane spraak (opstarten spraak).
Problemen met nazeggen van woorden of zinnen.
Er zijn geen problemen met:
- Begrip
- Complexe spraak: maken wel veel fouten, deze kunnen ze
wel ontdekken maar niet corrigeren
Met behulp van Defusion Tract Imaging (DTI) is zichtbaar dat de
arcuate fasciculus niet alleen de temporaal en frontaalkwab
verbindt, maar ook omliggende gebieden zoals de pariëtaalkwab.
Globale afasie
Globale afasie = bijna geen perceptie en productie, alleen
‘automatische’ spraak (zoals tellen).
Bij globale afasie is er aantasting van een groot deel van het spraakgebied (zowel Broca’s, Wernicke’s
en de arcuate fasciculus).
Anomische afasie
Anomische afasie = grote moeite met productie van sommige zelfstandige naamwoorden of namen.
Hierdoor maken ze wel veel gebruik van omschrijvingen (circumlocutions). De verdere taalperceptie
en herhaling zijn normaal.
,Progressieve afasieën
Deze zijn het gevolg van neurodegeneratieve ziekten.
Progressive nonfluent/agrammatic aphasia
Spraakproductie is aangetast, maar de perceptie gaat minder hard
achteruit. Ze hebben ook moeite met herhalen. Dit gaat samen met
een achteruitgang in episodisch en korte-termijn geheugen.
Voornamelijk is er schade aan de IFG (vergelijkbaar met Broca’s
afasie).
Semantic dementia
Spraakproductie is vloeiend, maar mist veel inhoudswoorden. De
perceptie is evenzeer aangetast, maar ze hebben geen moeite met
herhalen. Ook ander geheugen is gespaard. Mensen verliezen de
woordkennis, het concept.
Met name schade aan het anterieure deel van de temporaalkwab
(STG, MTG en ITG).
Logopenic progressive aphasia
Woordvindproblemen bemoeilijken de productie. De perceptie is redelijk gespaard en ook hebben ze
relatief weinig moeite met herhalen. Het andere geheugen is ook gespaard (enigszins vergelijkbaar
met acute anomische afasie).
Lateralisatie van taal
Lateralisatietest → WADA test
1 hersenhelft wordt uitgeschakeld door een lokaal anestheticum. Hiermee wordt ruwweg vastgesteld
welke hersenhelft verantwoordelijk is voor taal/geheugen.
De linker hersenhelft is dominant voor taalverwerking en productie bij 90% van de mensen.
Rechts is dominant bij:
- 4% van de rechtshandigen
- 15% van de ambidextrous
- 27% van de linkshandigen
Burgess & Simpson – lateralisatie onderzoek
Stimuli zijn homografen = zelfde schrijfwijzen maar verschillende betekenis. Er
is echter een betekenis meer voor de hand liggend (dominant), en een
betekenis minder (subordinate).
De prime is of heel kort in beeld – automatische verwerking, of lang in beeld –
automatische en diepgaande verwerking.
Dit wordt ofwel in het linker of rechter visueel veld aangeboden.
Resultaten
Rechter visuele veld → linker hersenhelft:
- Automatische activatie van beide betekenissen van homograaf
- Gevolgd door inhibitie van de (waarschijnlijk) irrelevante betekenis
Linker visuele veld → rechter hersenhelft:
- Automatische activatie van dominante betekenis
- De rechter hersenhelft is dus niet compleet taal loos!
, Hoorcollege 2 – spraakperceptie
Spreken en verstaan gaat sneller dan je denkt.
Woorden zijn opgebouwd uit fonemen = de kleinste betekenis-onderscheidende klank.
Er zijn verschillende set van fonemen voor verschillende talen (Japans heeft bijvoorbeeld geen
onderscheid tussen de /l/ en /r/).
Fonologie
Beschrijven van klinkers op grond van:
- Positie tong (hoog-laag, voor-achter)
Beschrijven van medeklinkers op grond van:
- Plaats van articulatie
- Manier van articulatie
- Voicing
Manier van articulatie
Plosives = stops
/b/ /p/ (met lippen)
/k/ /g/ (keel)
/t/ (mond)
Fricatives = beperken luchtstroom
/sh/
/f/
/s/
/h/
Plaats van articulatie
→
Voicing
Stemhebbend of stemloos = trillen je stembanden?
/t/ is stemloos
/d/ is stemhebbend
Verder zijn /t/ en /d/ identiek (zelfde plaats en manier van articulatie).
Voice-onset time (VOT) = tijd tussen onset van de stop en activatie van de stembanden.
Een korte VOT leidt tot voiced, een lange VOT tot unvoiced.
Variatie in spraaksignaal
Er zijn allerlei factoren die de precieze akoestische realisatie van een foneem beïnvloeden:
- Leeftijd
- Sekse
- Dialect
- Spreekstijl
- Spreeksnelheid
- Spraakcontext (co-articulatie)
Co-articulatie
Co-articulatie = de akoestische realisatie van fonemen wordt beïnvloed door omliggende fonemen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jholtrop0. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67866 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen