Samenvatting Werk en mantelzorg (Sociaal en Cultureel Planbureau); alle afbeeldingen zijn hierin verwerkt > duidelijke koppen met dikgedrukte woorden, wat ervoor zorgt dat het lezen gemakkelijker gaat.
Samenvatting Werk en mantelzorg (Sociaal en Cultureel Planbureau)
Werk en mantelzorg - Kwaliteit van leven en het gebruik van ondersteuning op het werk
Alice de Boer, Inger Plaisier en Mirjam de Klerk
Een aanzienlijke groep Nederlanders combineert een baan met de hulp aan een familielid, vriend
of buur vanwege een probleem met diens gezondheid.
● Komende jaren zal het beroep op mantelzorg toenemen > aantal ouderen neemt toe en
mensen met een beperking wonen minder vaak in een instelling.
● Aangezien de arbeidsdeelname van vrouwen, oudere werknemers, groepen die traditioneel
gezien veel mantelzorg voor hun rekening nemen is toegenomen > verwachting is dat
werkende mantelzorgers ook zal toenemen.
Werk en mantelzorg beter combineren > leidinggevende van mantelzorgtaken op de hoogte
brengen, gebruikmaken van verlofregelingen, en specifieke werkafspraken maken zoals minder
werken, flexibele werktijden toepassen of vaker thuis werken.
● Niet iedereen maakt hier gebruik van. Mensen die wekelijks veel uren (intensief helpen)
doen dat wel vaker dan anderen.
Deze publicatie laat zien dat werkgevers kunnen helpen om de tijdsdruk te verminderen, maar dat zij
niet alle problemen kunnen oplossen.
● Soms zijn andere oplossingen noodzakelijk, zoals meer of andere hulp voor de
hulpbehoevende. Voor deze publicatie werd gebruikgemaakt van gegevens van ruim 3800
werkende mantelzorgers die meededen aan de enquête.
Samenvatting en conclusies (uit het rapport)
Achtergrond, opzet en begrippen
Bijna twee miljoen mensen > combinatie werk en geven van mantelzorg (hulp aan een naaste met
gezondheidsbeperkingen). De verwachting is dat de combinatie van werk en mantelzorg steeds
vaker zal voorkomen.
● DOOR: stijging aantal ouderen en aantal mensen met chronische aandoeningen en meer
nadruk op inzet van hulp uit het sociale netwerk in bijvoorbeeld de Wet maatschappelijke
ondersteuning 2015, maar ook door de stijgende arbeidsparticipatie.
Weinig bekend over de gevolgen van de combinatie van arbeid en mantelzorg op de kwaliteit van
leven van werkenden en de rol van de zorgsituatie (wie wordt er geholpen) en ondersteuning op
het werk daarbij.
● Wél eerder aandacht besteed aan de relatie tussen exibiliteit in het werk en de zorg voor
kinderen, huishoudelijk werk en de werk-privébalans.
● In dit rapport gaan we nader in op de kwaliteit van leven van werkende mantelzorgers en
de mogelijkheden die zij hebben om de combinatie arbeid en zorg te versoepelen.
Kwaliteit van leven wordt hierbij gemeten als de algehele tevredenheid met het leven en de
ervaren tijdsdruk.
Onderzoeksvragen
● Hoeveel mensen combineren arbeid en mantelzorg en hoe ziet hun zorgsituatie eruit?
, ● In hoeverre hangt het (intensief) geven van mantelzorg samen met kwaliteit van leven bij
werkenden en in hoeverre verschilt dat tussen subgroepen?
● Welke rol spelen kenmerken van de zorgsituatie bij kwaliteit van leven van werkende
mantelzorgers?
● In hoeverre maken werkende mantelzorgers gebruik van verlof of ondersteuning en zijn
daarin verschillen tussen subgroepen?
● In hoeverre hangt het gebruik van verlof en ondersteuning samen met de kwaliteit van leven
van werkende mantelzorgers?
Gebruikte gegevensbron
De gegevens uit dit rapport zijn gebaseerd op het onderzoek Informele Zorg (IZG) van het Sociaal en
Cultureel Planbureau (najaar 2016).
● Voor deze publicatie zijn ruim 3800 (16-69-jarige) respondenten geselecteerd die minimaal
12 uur per week werken, van wie er ruim 1100 mantelzorg geven.
● Daar waar relevant zoomen we in op werkenden die intensief (wekelijks minimaal 8 uur per
week) mantelzorg bieden (272 respondenten). Het gaat hier om mensen die op het moment
van enquête een betaalde baan combineren met mantelzorg.
● Mensen kunnen echter ook hun baan hebben aangepast aan hun mantelzorgtaak. Zo
weten we uit eerder onderzoek dat een deel van de mantelzorgers (tijdelijk) minder gaat
werken.
● Mantelzorg kan ook (meer) participatie in betaald werk belemmeren.
● Uit de meest recente Emancipatiemonitor blijkt bijvoorbeeld dat vrouwen ook zeggen in
deeltijd te werken vanwege de mantelzorgtaak, anderen zouden meer of weer willen gaan
werken als hun hulp niet langer nodig is.
Hoe vaak komt de combinatie arbeid en mantelzorg voor?
Een kwart van de 16-69-jarigen combineert een baan van 12 uur per week of meer met het geven
van mantelzorg (bijna twee miljoen mensen). Dat is 31% van de werkende vrouwen en 22% van de
werkende mannen (deze taakcombineerders hebben volle weken).
● Mannen met een zorgtaak besteden in totaal de meeste tijd aan arbeid en mantelzorg:
ongeveer 45 uur per week (39 uur werk en 6 uur mantelzorg); vrouwen die arbeid en
mantelzorg combineren, besteden hieraan 34 uur per week (28 uur werk en 6 uur
mantelzorg).
● Ongeveer 20% van de mensen die arbeid en mantelzorg combineren, geven intensieve
mantelzorg (ongeveer 400.000 mensen). Zij werken gemiddeld 31 uur per week en helpen
gemiddeld 21 uur (samen 52 uur).
Welke hulp geven taakcombineerders aan wie?
De meeste werkende helpers geven hulp aan hun ouder of schoonouder, 9% geeft hulp aan de
partner en 7% aan zijn of haar kind.
● De helft van de partner- en kindhelpers biedt intensieve hulp.
● Werkende mannen die intensief mantelzorg geven, bieden die hulp meestal aan hun
partner, vrouwen in vergelijkbare situaties bieden relatief vaak hulp aan hun ouder of
schoonouder.
● Ruim de helft van de werkende intensieve helpers heeft het gevoel dat ze wel moeten
, helpen omdat de hulpbehoevende alleen door hem of haar geholpen wil worden, of
omdat er niemand anders beschikbaar is > ‘mantelzorgklem’.
Mantelzorg al dan niet op werkdagen
Ruim een op de drie werkende mantelzorgers helpt vaak of vrijwel altijd op (of na) een werkdag.
De anderen helpen op een vrije doordeweekse dag of in het weekend.
Een derde van de mantelzorgers die ook op werkdagen helpt wordt weleens op het werk gebeld
door of voor de persoon die men helpt.
● Weg moeten van het werk komt minder vaak voor > 1 op de zeven geeft hiermee te maken
te hebben > Vooral intensieve helpers.
● Ruim zeven op de tien (73%) van de werkende mantelzorgers kan naar eigen zeggen arbeid
en mantelzorg goed combineren.
● Een kwart heeft hiermee (enige) moeite, 4% ondervindt dat werken en helpen slecht te
combineren zijn. Het zijn vooral de intensieve helpers die (redelijk of veel) moeite hebben
met de combinatie (een op de drie); tweederde ervaart de combinatie als ‘goed’.
Kwaliteit van leven van taakcombineerders
Intensieve helpers met een baan zijn substantieel minder tevreden over hun leven dan werkenden
die geen mantelzorg geven. Werkende mannen die intensief helpen, zijn dat vaker dan vrouwen in
een vergelijkbare situatie. Hulp bieden aan een partner of een kind is vaker gerelateerd aan
ontevredenheid met het leven dan het helpen van andere familieleden of bekenden. > Verklaring =
de emotionele betrokkenheid en de impact op het dagelijks leven bij hulp bieden aan een partner
of kind zullen groter zijn dan bij de hulp aan anderen die verder afstaan van de helper.
● Ook mantelzorgers van personen met een psychisch probleem (zoals angst, depressie of
verslaving) zijn minder dan gemiddeld tevreden over hun leven.
● Een ander aspect van kwaliteit van leven: ervaren tijdsdruk. De intensieve helpers met een
baan en mensen in een mantelzorgklem ondervinden een relatief hoge tijdsdruk.
● Ook werkende mantelzorgers die te maken hebben met een terminaal zieke, met een
verstandelijke beperking of met een psychisch probleem, voelen zich vaker onder tijdsdruk
staan, ongeacht hun werkuren of andere kenmerken van de zorgsituatie.
Flexibiliteit op het werk
Tijdsprobleem kan soms opgelost worden door het schuiven met werktijden.
● Zo kan de helft van de werkende mantelzorgers vaak onverwachts een dagje vrij nemen als
dat nodig is en kan een op de vijf vrijwel geheel de eigen werktijden bepalen. > Hangt af van
het beroep dat men uitoefent.
● Kassahulp of een verpleegkundige heeft minder regelmogelijkheden dan iemand met een
kantoorbaan. Er is ook een groep die helemaal niet flexibel kan werken.
Verlof of vrije dagen
Gemiddeld neemt ruim een op de vier werknemers die mantelzorg geven vakantiedagen op om
mantelzorg te kunnen geven.
● Betaald verlof komt minder vaak voor (een op tien) en onbetaald (vaak langdurig) verlof nog
minder (6%). De minst aantrekkelijke optie is zich ziek melden (4%).
● Wie intensief helpt, maakt meer gebruik van een of meer vormen van verlof om te kunnen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hhsgebruiker. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
