College aantekeningen

Strafrecht 3 - Hoorcollege aantekeningen (9 mee gehaald)

1 keer verkocht

Vak
Strafrecht 3 (RGPSR00110)

Instelling
Rijksuniversiteit Groningen (RuG)

Hele goede + complete aantekeningen van de hoorcolleges van het vak Strafrecht 3.

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 97 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 11 februari 2025
Aantal pagina's 97
Geschreven in 2023/2024
Type College aantekeningen
Docent(en) Lindenberg, k.
Bevat Alle colleges

Volgen

anniekdeswart Lid sinds 1 jaar 12 documenten verkocht

€6,99

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Strafrecht 3 – HC week 1

Week 1A: Inleiding tot de Nederlandse strafvordering
In dit inleidende onderdeel vindt een nadere kennismaking plaats met het Nederlandse
strafproces. We staan stil bij aard en doel van het strafproces, bij de verschillende
procesfasen en bij de normering van het Nederlandse strafprocesrecht door rechtspraak
van het EHRM. NB: ten behoeve van dit subonderdeel wordt alleen een hoorcollege
gegeven. Bestudeer de literatuur en de arresten voorafgaand aan het hoorcollege.

Aard en doel van de strafvordering
De kern van het strafprocesrecht is gericht op de totstandkoming van de rechterlijke
beslissing.

Hoofddoel van strafproces  verzekeren juiste toepassing materieel strafrecht. Dit doel is
tweedelig: bestraffen schuldigen EN voorkomen bestraffen onschuldige.
- Voorkomen bestraffen onschuldige weegt zwaarder (‘wettig en overtuigend
bewijs’). In NL kennen wij het dubio pro reo-beginsel = de verdachte krijgt het
voordeel van de twijfel van de rechter. Rechter mag alleen het feit o.g.v. art. 338
Sv bewezen verklaren als hij zelf de overtuiging heeft dat het feit door verdachte
is begaan.
- 1 van de waarborgen is het toekennen van het recht aan verdachte om zich te
verdedigen. Dit verkleint de kans op onjuiste beslissingen.

Verkeerszaak  primair, poging tot doodslag. Twee mensen hadden ruzie met elkaar in
de auto. X stapt uit en loopt uit de auto naar Y. Y schrikt van de situatie en rijdt recht op X
af. X springt en komt achter de auto op de grond. Als OM kan je ervoor kiezen, poging
doodslag, zware mishandeling etc. Stel je neemt poging doodslag, wat is de
aanmerkelijke kans dat iemand kwam te overlijden. Welke omstandigheden neem je
daarbij in aanmerking. De poging is daarmee een erg ongrijpbaar leerstuk.
- We nemen NIET met het minste, geringste voldoende!

Strafvordering heeft een tweeledig doel, namelijk:
1. Bestraffing van de schuldige
2. Voorkomen van bestraffing onschuldige
o Deze doelstelling weegt zwaar. Hoe meer er voor iemand op het spel staat,
hoe hoger de lat moet zijn. Een lage boete moet wellicht anders worden
behandelt dan een jarenlange gevangenisstraf.

Nevendoelen
1. Eerbiediging rechten en vrijheden verdachte  Voorkomen dat
strafrechtelijke vervolging een disproportionele inbreuk maakt op vrijheid van
betrokken burger.
a. Bijv. zwijgrecht, cautie art. 29 sv. Verdachte moet op zijn zwijgrecht worden
gewezen.
b. Niet meewerken aan eigen veroordeling = nemo tenetur.
c. Limitering voorarrest, verdachte mag niet langer in voorarrest dan de
daadwerkelijke straf voor het delict.
d. Bijv. legaliteitsbeginsel (artikel 1 Sv). Het artikel bevat in die optiek de
opdracht aan de wetgever om het strafproces op zodanige wijze bij wet in
formele zin te regelen, dat het gevaar voor willekeur beperkt is.

2. Eerbiediging rechten en vrijheden andere betrokkene  voorkomen moet
worden dat de inbreuk op burgers die niet zelf verdacht worden disproportioneel
is.
a. Bijv. beperkingen getuigplichten. Bepaalde individuen hebben het recht om
zich te verschonen, bijv. de partner. Wel tot op zekere hoogte.
b. Bijv. slachtoffer. Een correcte bejegening van het slachtoffer is een vereiste
van een behoorlijk strafproces. Dit vanwege het feit dat het leed dat het
slachtoffer is aangedaan gemakkelijk versterkt kan worden door de wijze
waarop de zaak wordt afgehandeld.

1

,Strafrecht 3 – HC week 1

3. Procedurele rechtvaardigheid  voor partijen van belang zodat zij hun zegje
kunnen doen. Verdachte o.a. moet naar voren kunnen brengen wat hij van belang
acht. Mensen willen worden betrokken bij en inspraak hebben in beslissingen die
hun raken.
a. Bijv. recht op laatste woord of spreekrecht slachtoffer.
b. Is er wel rechtvaardigheid bij spreekrecht slachtoffer? Want er moet een
verdachte zijn, die kan ook worden vrijgesproken.

4. Demonstratiefunctie  de terechtzitting dient openbaar te zijn. Het gaat hier
om het publiek, niet zo zeer de partijen. Maakt publieke controle op de berechting
mogelijk en vormt daarmee waarborg tegen willekeurige bestraffing. ‘not only
must Justice be done, it must also bes een to done’.

Vaststelling schuld
t.a.v. hoofddoel: bestraffing schuldige  is deze persoon schuldig?
Waarheidsvinding: opsporingsambtenaren spannen zich in om opzoek te gaan naar de
waarheid. Hiermee laten zij zien dat zij slachtoffers helpen en niet in de kou laten staan.
Het kan echter gebeuren dat de waarheid niet of niet geheel wordt gevonden. Het kan
dan voorkomen dat de verdachte wordt vrijgesproken, aangezien een veroordeling dan
niet verantwoord is. Dit voorkomt dat een mogelijke onschuldige burger wordt
veroordeeld. Het gaat in het strafprocesrecht om de vraag of de uiteindelijke beslissing
verantwoord is.

We kijken naar materiele waarheid, dit staat centraal  de rechter moet kunnen zien en
vinden o.g.v. bewijsmateriaal, anders dan alleen bekentenis, dat er schuldigheid bestaat!
 wat op ott niet aan bod is gekomen, mag niet gebruikt worden voor bewijs.

Omvang onderzoek is evt. afhankelijk van procesopstelling. Wanneer er bekend wordt,
hoef je niet alles uit de kast te halen. Wanneer verdachte alles ontkent, is er meer nodig.
Bijv. getuigen verklaren.

Illustraties oriëntatie op materiele waarheid;
1. Actieve rol rechter = hij doet de ondervraging Actieve rechter past in inquisitoir
strafproces (= vorm van procesvoering waarbij de rechter een actieve rol speelt).
In NL is de rol van de rechter wel meer contradictoir geworden door EHRM, heeft
te maken met equalité of arms. Dit betekent dat de gedaagde / verweerder in de
procedure is verschenen en zijn kijk op zaak heeft kunnen geven, ook wel
accusatoir procesmodel.

2. Magistratelijke rol OM = OM komt van oorsprong uit een inquisitoir stelsel. Het
is een oorspronkelijk verlengstuk van rechters. Dit is nu anders. OM is nu de leider
van de opsporing. Het OM is belast met OM-afdoening; dominus litis  OM is
degene die bepaalt waar de zaak overgaat.

3. Regeling rechtsmiddelen = de materiele waarheid is zo belangrijk dat we graag
mogelijkheid openzetten voor een 2e feitelijke instantie.

Procesfases / rechtsmiddelen
1. Opsporing (artikel 132a Sv). Het blijft een lastige vraag om vast te stellen wanner
de opsporing is begonnen. Het staat vast vanaf het moment waarop het
vermoeden rijst dat een strafbaar feit is begaan. In de artikelen 141-142 Sv is
opgesomd wie belast zijn met de opsporing. Het vooronderzoek begint met een
opsporingsonderzoek onder leiding van de OvJ. De opsporing begint zodra het
vermoeden bestaat dat een strafbaar feit is gepleegd, dit kan worden gemeld door
aangifte of ontdekking door de autoriteiten.
o Wanneer de opsporing aanvangt, geldt het strafvorderlijke
legaliteitsbeginsel. Op dat moment meten de waarborgen en de procedures
van het wetboek van Sv in acht worden genomen.

2

,Strafrecht 3 – HC week 1

2. Vervolging (artikel 167 Sv). Het OM gaat zo spoedig mogelijk over tot vervolging
als het op grond van het opsporingsonderzoek van oordeel is dat die vervolging
moet plaatsvinden. De vervolging kan op meerdere manieren plaatsvinden,
namelijk: rechtstreekse dagvaarding, vordering gerechtelijke vooronderzoek of een
vordering tot bewaring van de verdachte.

3. Berechtiging in eerste aanleg. De zaak wordt aanhangig gemaakt door het
versturen van een dagvaarding (artikel 258 Sv). Vervolgens wordt de zaak
behandelt in de rechtbank en volgt er een beraadslaging. In de beraadslaging
vormt de rechtbank een oordeel over de zaak en vormt een uitspraak. De
uitspraak worden gedaan in een openbare zitting en bevat de einduitspraak en
overige beslissingen op de materiële vragen.

4. Hoger beroep. Het vonnis van de rechtbank is vatbaar voor hoger beroep. Zowel
verdachte als het OM kan hoger beroep instellen bij het Hof. Het is een nieuwe
behandeling. Compleet opnieuw doen van de zaak. Is van groot belang i.v.m.
materiele waarheid. We hebben ruim hoger beroep.

5. Cassatie. Tegen de uitspraak van het Hof kan cassatie worden ingesteld bij de
Hoge Raad.

Als een uitspraak verkeerd blijkt te zijn, staat deur op klein kiertje...
1. Herziening ten voordele art. 457 Sv  je breekt een onherroepelijke strafzaak
open. Als je erachter komt dat een onschuldige vastzit, dan wil je er wat aan
kunnen doen om diegene vrij te krijgen.
a. Er moet sprake zijn van een novum.
b. Arrest dronken boer  twee broers rijden in een auto, de ene broer
zonder rijbewijs reed. Ze deden alsof de broer met rijbewijs achter het
stuur had gezeten. Die had wel te veel gedronken en werd veroordeeld
wegens doorrijden na ongeval en onder invloed. Toen de zaak
onherroepelijk was, kwamen de feiten aan het licht. Dit zorgde voor een
herziening.
 HR  HR stelde dat aanvrager succesvol een beroep heeft gedaan
op herziening. Het beginsel van bestraffing van de schuldigen en
het voorkomen van bestraffing van onschuldigen (materiële
waarheid) weegt dusdanig zwaar dat de aanvrager succesvol een
beroep heeft kunnen doen op herziening van zaak  geen misbruik
van procesrecht.

2. Herziening ten nadele  iemand is onherroepelijk vrijgesproken (kracht van
gewijsde), maar toch hebben we de mogelijkheid die open te breken o.b.v. grote
belangen. We vinden het in beginsel minder belangrijk dat een schuldige vrij
rondloopt, dan een onschuldige vast zit. Daarom is deze herziening beperkter
geregeld. Moet sprake zijn van nova of falsa art. 482a Sv  Zie lid 3 is sprake van
nova als het gaat om een geloofwaardige bekentenissen van verdachte of
‘medeverdachte’ of resultaten van een technisch onderzoek.
a. Bijv. valse verklaringen.
b. Voor levensdelicten biedt de wet art. 482a Sv. Materieel waarheid krijgt
voorrang.

In rechtstaat worden de verhoudingen tussen overheid-burger beheerst door de rule of
law. De overheid staat niet boven de wet, maar is daaraan onderworpen.

Twee straf procesmodellen
1. Inquisitoir procesmodel = dit model wordt geassocieerd met de pijnbank.
Belangrijkste elementen zijn: de rechters hebben een actieve rol bij het onderzoek
van de zaak. Zij oordelen daarbij o.b.v. materiële waarheid. Van een partijenproces
is geen sprake, vervolging en berechting is namelijk in 1 hand. Dus aanklager en
rechter tegelijk. Verdachte is bovendien geen procespartij met eigen rechten,
maar het voorwerp van onderzoek.

3

, Strafrecht 3 – HC week 1

In Nederland
- Actieve rol rechter  hier zie je inquisitoir strafproces terug. De rechter begint met
de ondervraging/verhoren van getuigen/partijen. Hierbij is ook materiele waarheid
van belang.
- Zijn wel meer contradictoir geworden door EHRM
- Magistratelijke rol OM  OM komt uit inquisitoir stelsel. Magistratelijk betekent dat
het OM behoort tot de staande rechtsmacht. Oorspronkelijk was het een
verlengstuk van rechter. Nu zijn ze de leider van opsporing en belast met OM-
afdoening. Ze zijn baas van het proces (=dominus litis), want de rechter maakt de
tll niet dat doet het OM.
- De magistratelijke rol van OM blijft. OM draagt verantwoordelijkheid voor juiste,
met materiele waarheid overeenstemmende, uitkomst van strafproces, dus ook
voorkomen dat onschuldigen worden gestraft. Bijv. regeling kennisneming
processtukken art. 30 e.v. Sv.

2. Accusatoir procesmodel
= voornamelijk VK en VS. Het geding wordt gezien als een conflict tussen 2
partijen. Beide procespartijen gaan o.b.v. gelijkwaardigheid de strijd met elkaar
aan. Uiteindelijk winst of verlies. De strijd wordt gevoerd ten overstaan van een
rechter, die zich afzijdig houdt. Hij beslist o.b.v. het geen procespartijen
aandragen. Verdachte wordt als volwaardige procespartij erkend, hij heeft recht
om over dezelfde wapens te beschikken als wp.

In Nederland
In NL accusatoire trekken doordat verdachte als volwaardige procespartij wordt erkend.
Ook zijn we dit meer geworden door EHRM, door tikjes op de vinger of interpretatie van
arresten van EHRM.

Inleiding EVRM
Iedere burger die meent dat zijn EVRM-verdragsrechten zijn geschonden, en die niet bij
nationale rechter gelijk kon halen, kan een klacht indienen bij EHRM. Het EVRM is van de
‘raad van Europa’ (47 lidstaten). Klein Europa (lees Europa) zijn 27 lidstaten en kent o.a.
het Handvest.

Doel EVRM = verzekeren van daarin opgenomen fundamentele rechten en vrijheden.
Beperkingen alleen toegestaan indien wet dat zegt.
- Art. 5 EVRM recht op vrijheid/veiligheid  vooral van belang voor regeling
voorlopige hechtenis.
- Art. 6 EVRM Recht op een eerlijk proces  eenieder die vervolgd wordt wegens
strafbaar feit heeft recht op eerlijk proces. Ziet zowel op openbaar eindonderzoek,
als vooronderzoek en hoger beroep.
o Eerlijke en openbare behandeling
o Onafhankelijke en onpartijdige krachtens de wet ingestelde instantie
o Afdoening binnen een redelijke termijn
o Onschuldpresumptie in lid 2
o Rechten van de verdachte in lid 3
 Sub a: bekendheid van het verwijt in zijn eigen taal
 Sub b: voldoende tijd en faciliteiten ter voorbereiding verdediging
 Sub c: rechtsbijstand
 Sub d: getuigenverhoor
 Sub e: tolk
- Art. 8 EVRM recht op privéleven  vooral op terrein van dwangmiddelen en
opsporingsmethoden.

Kenmerken EVRM / EHRM
Doel EVRM  Het doel van het EVRM is het verzekeren van de daarin opgenomen
fundamentele rechten en vrijheden. Het verdrag beoogt te beschermen tegen willekeur.
Dat betekent dat het moet gaan om een schending van het verdrag, niet om een

4

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.