Samenvatting

Samenvatting Complete stof FABA304

0 keer verkocht

Vak
FA BA304 Oncologie (FABA304)

Instelling
Universiteit Utrecht (UU)

Document met alle stof van oncologie (FABA304). Alle hoorcolleges, werkcolleges, onderwijsbesprekingen en hoofdstukken van Pecorino zijn beschreven.

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 170 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 11 februari 2025
Aantal pagina's 170
Geschreven in 2024/2025
Type Samenvatting

Samenvatting FA-BA304 – Oncologie

Inhoudsopgave
HC2 – Hallmarks of cancer........................................................................................... 2
Werkcollege 1 + 2 ...................................................................................................... 9
Hoofdstuk 3 Pecorino – De regulatie van genexpressie .................................................. 22
Studie tasks Hoorcollege 2 ........................................................................................ 26
Hoofdstuk 4 Pecorino – Groeifactor signalering en oncogenen ....................................... 28
Hoofdstuk 6 Pecorino – Groei inhibitie en tumor suppressor genen ................................. 34
OW1 – Colonkanker ................................................................................................. 43
HC3 – Genoominstabiliteit ........................................................................................ 51
Hoofdstuk 2 Pecorino – Het kankergenoom: mutaties vs reparatie .................................. 55
OW2 – Borstkanker .................................................................................................. 66
Hoofdstuk 12 Pecorino – Tumor immunologie en immunotherapie ................................. 72
OW3 - Melanoom .................................................................................................... 79
HC4 – Immuunsysteem in kanker ............................................................................... 86
Hoofdstuk 5 Pecorino – De celcyclus ........................................................................... 90
Hoofdstuk 7 Pecorino – Apoptose .............................................................................. 96
OW4 – Eierstokkanker .............................................................................................102
HC5 – Immuuntherapie bij kanker .............................................................................108
HC6 – Invasie en metastase ......................................................................................112
HC7 – Geavanceerde toedieningsvormen ...................................................................115
Werkcollege 3 ........................................................................................................119
Hoofdstuk 9 Pecorino – Metastase ............................................................................125
Hoofdstuk 10 Pecorino – Angiogenese .......................................................................130
OW5 - Longkanker ..................................................................................................134
HC8 – Moleculaire diagnostiek bij kanker ...................................................................143
Werkcollege 4 ........................................................................................................149
HC9 – Epidemiologie ...............................................................................................160
HC10 – Onco-apotheker ...........................................................................................162
OW6 – Prostaatkanker .............................................................................................164

1

,HC2 – Hallmarks of cancer
Bij kanker heb je een tumor.
Tumoren kunnen goedaardig
(benign) en kwaadaardig
(malognant) zijn. Benign en
malignant zijn op 4 vlakken te
onderscheiden:

• Differentiatie: in hoeverre de tumorcellen lijken op de cellen waaruit ze zijn ontstaan.
Kwaadaardige cellen veranderen van uiterlijk, goedaardige cellen lijken er nog wel op.
• Groeisnelheid: kwaadaardige tumoren groeien sneller dan goedaardige tumoren.
• Invasie van omliggend weefsel: goedaardige tumoren blijven bij elkaar en zijn
omkapseld. Kwaadaardige tumoren kunnen uitzaaien en weefsels infiltreren.
• Metastase: naar een ander orgaan verspreiden. Goedaardige tumoren kunnen niet
metastaseren, kwaadaardige tumoren wel.

Goedaardige tumoren zijn bv moedervlekken, lipomen (vetbulten) en wratten. Ze zijn echter
niet altijd ongevaarlijk. Ze kunnen zo groot worden dat ze omliggend weefsel gaan
verdringen, bv een zenuw of bloedvat. Daarnaast kunnen goedaardige tumoren zich
ontwikkelen tot kwaadaardige tumoren. Een moedervlek kan bv een melanoom worden.

Een ander voorbeeld is colonkanker. In de dikke darm kunnen poliepen voorkomen:
goedaardige tumoren. Ze ontstaan doordat een groepje goedaardige cellen iets te snel deelt:
hyperpoliferatie. Dit kan zich ontwikkelen tot een poliep, die kan groeien. Zodra er een
groepje cellen in de poliep ontstaat die zich abnormaal gedragen, is het een precancerous
polyp. Nadat deze cellen gaan groeien en delen en omliggend weefsel binnendringen wordt
het kwaadaardig en heet het een adenocarcinoma. De tumor kan zich dan verder
ontwikkelen, en door de darmwand heen gaan: invasieve kanker.

2

,De adenocarcinoma is hier de primaire tumor: als eerst gevormd. Een clubje cellen kan via
de bloedbaan in de lever komen: metastatis: uitzaaiingen. Een patiënt met gemetastaseerde
darmkanker heeft 12% kans om na 5 jaar nog in leven te zijn. Als het echter wordt ontdekt in
een vroeg stadium, is deze kans 96%. Vroege diagnosis is dus erg belangrijk.

Metastasering is complex en omvat
veel stappen. Als eerst is er formatie
van een primaire tumor. Deze gaat
groeien, maar krijgt te weinig zuurstof
en voedingsstoffen. Het gaat daardoor
stoffen uitscheiden, zodat er nieuwe
bloedvaten naar de tumor ontstaan:
angiogenese / neovascularisatie. Nu
kunnen tumorcellen de circulatie
binnentreden: intravasatie. Ze moeten
hier overleven. Vervolgens komen ze in
een ander orgaan tot stilstand, dan
extravasatie: uit de bloedbaan treden.
Ze nestelen in het nieuwe weefsel en
moeten zich aanpassen om te overleven. Ze kunnen daarna groeien tot een nieuwe tumor.

Colontumoren die in de lever terecht komen behouden grotendeels de eigenschappen van
de coloncellen. Er is dus een grote kans dat de levermetastase ook reageert op de therapie
die je richt op de primaire tumor. Soms wordt de primaire tumor niet gevonden. Als er bv
een tumor in de longen wordt gevonden, wordt duidelijk door zijn eigenschappen dat hij niet
afkomstig is van de longen. Maar de tumor is dan zodanig gemuteerd dat niet duidelijk is
waar die dan wel van afkomstig is. Dit noem je: primaire tumor onbekend. 90% is na een
half jaar al overleden, omdat je niet weet welke behandeling nodig is. Het hele genoom van
de tumor wordt dan gesequenced, waardoor je misschien toch kan achterhalen waar die
vandaan komt, of je vindt mutaties waarop je met doelgerichte geneesmiddelen kan
aangrijpen. Je behandelt dan de mutatie ipv de tumor.

Het is mogelijk dat de primaire tumor dan is opgeruimd door het immuunsysteem, waardoor
alleen de gemuteerde uitzaaiing nog aanwezig is.
3

, Je kan tumoren cassificeren adhv de plek primaire
tumor, maar ook adhv het weefsel waaruit het
ontstaat. De belangrijkste groep zijn de carcinomen:
ontstaan uit epitheelcellen. Je hebt ook sarcomen:
ontstaan uit cellen die een ondersteunende functie
hebben, zoals in botten en spieren. Lymfomen
ontstaan uit lymfoïde cellen en leukemiën ontstaan in
het beenmerg, die veel abnormale bloedcellen maakt.
Dit zijn vloeibare tumoren ipv solide (klompjes) cellen.

Dit is een borst met klierweefsel, waaronder de melkklier en de melkgang.
De meest voorkomende vorm van borstkanker is het invasieve ductaal
carcinoom: dus het vreet het omliggende weefsel binnen, zit in de melkgang
en is ontstaan uit epitheelcellen. Een invasieve lobulair carcinoom ontstaan
dus uit het epitheel in de melkklier.
Een ductaal carcinoom in situ
(DCIS) is een tussenvorm. De
kankercellen zijn nog niet invasief.

Hormoonpositieve borstkanker: de tumoren brengen hormoonreceptoren tot expressie,
waardoor de tumorgroei afhankelijk is van hormonen. Je hebt hormoontherapie nodig. Je
hebt ook borsttumoren die de HER2-receptoren tot overexpressie brengen. Dit is een
groeifactorreceptor, die de groei van de tumor stimuleert. Hiervoor is HER2 therapie nodig.
Drievoudig negatieve tumoren krijgen chemotherapie, maar hier is weinig voor. Een kleine
populatie heeft een mutatie in het BRCA gen, hiervoor kan olaparib voor worden gebruikt.

Als een borsttumor nog niet is uitgezaaid, wordt hij operatief weggehaald. De vrouw staat
dan samen met de arts voor de keuze om wel of geen chemotherapie te geven. Chemo is
geen pretje, maar het werd eigenlijk altijd wel toegepast. Nu is de MammaPrint ontwikkeld.
Je neemt een biopt van het tumorweefsel, isoleert het RNA, maakt hier cDNA van en je doet
dit op een microarray, waarmee je expressie van 70 genen bekijken. Deze voorspellen of de
tumor wel of niet uitzaait. Bij laag risico tumor krijg je geen chemo, bij een hoog risico wel.
Deze genen zijn betrokken bij de 9 stappen die worden ondernomen bij metastasering.

4

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper FarmaciestudentUU. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.