Inhoud
Hoorcolleges neuropsychologische assessment.....................................................................................1
Hoorcollege 1.....................................................................................................................................1
Hoorcollege 2: 7-04-2020.................................................................................................................10
Hoorcollege 3: Aandacht..................................................................................................................17
Hoorcollege 4: Geheugen.................................................................................................................25
Hoorcollege 5: Geheugen 2..............................................................................................................31
Hoorcollege 6: Taal...........................................................................................................................37
Hoorcollege 7: Beweging..................................................................................................................46
Hoorcollege 8: Emotie......................................................................................................................53
Hoorcollege 9: Executief/Uitvoerende Functioneren.......................................................................59
Hoorcollege 10: Executieve functies 2..............................................................................................69
Neuropsychological Assessment (5th edition): verdieping...................................................................74
Hoofdstuk 1: Neuropsychologische Assessment..............................................................................74
Hoofdstuk 2: Basisconcepten...........................................................................................................76
Hoofdstuk 3: De gedragsgeografie van de hersenen........................................................................80
Hoofdstuk 4: De grondgedachte van metingen van tekortkomingen...............................................87
Hoofdstuk 5: Het neuropsychologisch onderzoek: procedures........................................................89
Hoofdstuk 6: Het neuropsychologisch onderzoek: Interpretatie......................................................95
Hoofdstuk 10: Perceptie...................................................................................................................98
Hoofdstuk 11: Geheugen 1: Tests...................................................................................................104
Hoofdstuk 9: Oriëntatie en aandacht.............................................................................................109
Hoofdstuk 12: Geheugen II: Batterijen, gepaarde geheugentests en vragenlijsten........................112
Hoofdstuk 13: Verbale functies en taalskills...................................................................................113
Hoofdstuk 14: Constructie en motorische prestatie.......................................................................117
Hoofdstuk 19: Tests van persoonlijke aanpassing en emotioneel functioneren.............................120
Hoofdstuk 16: Executieve functies..................................................................................................122
Hoorcolleges neuropsychologische assessment
Hoorcollege 1
Wat is klinische neuropsychologie?
, - ‘Een specialiteit die de principes van beoordeling en interventie toepast op basis van de
wetenschappelijke studie van het menselijk gedrag als het gerelateerd is aan het normale en
abnormale functioneren van het centrale zenuwstelsel’
- De studie van hersenen/gedragsrelaties en impact van letsel/ziekte op de cognitieve,
emotionele en algemene adaptieve capaciteiten van het individu
- = het begrijpen van hersenen en gedrag interacties (wordt toegepast door middel van testen)
- Klinische neuropsychologen moeten inzicht hebben in:
- Functionele neuroanatomie
- Neurologische aandoeningen
- Psychopathologie
- Theoretische achtergrond en psychometrische eigenschappen van de gebruikte tests
- De gedragseffecten van hersenschade variëren met:
- Aard, omvang, locatie en duur van de lesie(s) en/of slecht functioneren van de
neurale netwerken
- Leeftijd, geslacht, fysieke conditie, psychosociale achtergrond en status van de
patiënt
- Met individuele neuro-anatomische en fysiologische verschillen
Belangrijkste doelen van neuropsychologische diagnostiek
- (1) Differentiële diagnose
- (2) Planning van de behandeling
- (3) Het volgen van het revalidatieproces
- (4) Legale processen
- Het doel van neuropsychologische beoordeling is niet alleen het verzamelen van
testgegevens (cognitief, emotioneel, functioneel) maar ook het begrijpen van het gedrag
van de patiënt in de context van de omgeving waarin hij/zij functioneert en het ontdekken
van hun sterke en zwakke kanten
Anatomie van het menselijk brein
, - De hersenen bestaan uit twee (cerebrale) hemisferen
- De hersenen bestaan uit het cerebrum, het cerebellum en de hersenstam
- De pijnappelklier bevindt zich onderaan de hersenen, voor de hersenstam
- De hersenen bestaan uit vier kwabben
- Frontaal, occipitaal, temporaal en pariëtaal (boven)
- De hersenstam bestaat ook uit drie delen: midbrain, pons en medula oblongata
- Tussen de frontaal kwab en de pariëtaal kwab bevindt zich de centrale sulcus (gyri zijn de
hobbels)
- De motorische cortex bevindt zich in de frontaalkwab
- De sensorische cortex bevindt zich in de pariëtaalkwab
- De occipitaalkwab is verantwoordelijk voor zicht
- De temporaalkwab is verantwoordelijk voor gehoor
Structuur/functie – een eenvoudig overzicht
Functie Hersenstructuren
Aandacht Alle gebieden maar vooral frontaal?
Visuele waarneming Visuele cortex (occipitaal kwab)
Geheugen Hippocampus, thalamus, mammiliary bodies,
fornix, prefrontaal kwab
Taal Linker hemisfeer, gebied van broca/wernicke
Executieve functies Frontaal kwab & feedback loops
Beweging Basale ganglia (pons/medulla), cerebellum,
cortex
Emotie Amygdala, cortex, rechter hemisfeer
PLASTICITEIT IS BELANGRIJK!
Globale aspecten
, - Populaties – alle leeftijden
- Comorbiditeit en polyfarmacie komen beide vaker voor in ouderen
- Maximaliseren van de prestaties van de patiënten (sterke en zwakke punten vaststellen)
- Individuele verschillen lijken vaak meer ‘extreem’ te zijn in hersenbeschadigde personen
- Het bepalen van het pre morbide niveau van functioneren is cruciaal
Psychometrie
- Denk om:
- Betrouwbaarheid
- Validiteit en validatie (meest fundamentele eigenschap van psychometrische tests
- Normen en scheeftrekken (skewing)
- Het standaardiseren van scores en waarom dit belangrijk is
- Correlaties die bestaan tussen tests (vermijd overbodige testen)
- De test is goed als het:
- Heeft ecologische validiteit/meet wat het beweert te meten
- Bestrijkt alle relevante gedragsdomeinen
- Vermijdt ‘vloer’ en ‘plafond’ effecten
- Patiënt kan begrijpen wat ze moeten doen !
- Eenvoudig te beheren en te scoren
- Vergelijkbaar met het werk van andere onderzoekers
- Heeft meer dan één versie/formulier (vermindert herhaling)
Procedures in een neuropsychologische beoordeling
- Een neurologisch onderzoek
- Doorverwijzing
- Bepalen welke aanpak te nemen
- vaste batterij of flexibele benadering
- stel jezelf vragen voordat je de patiënt ziet
- Het klinisch interview
- Een casusgeschiedenis verzamelen
- Neuropsychologisch testen
- Pre morbide niveau bepalen
- Scoren en vergelijken met leeftijds-normen
- Een diagnose stellen & aanbevelingen voor behandeling
- Verslag schrijven - vraag wie jouw lezer zal zijn
- Klant voorzien van feedback & mogelijke follow-up
Neurologisch & laboratorium examen
- Neurologie
- Motorische functies, sensaties, reflexen (kort Mentaal Status-onderzoek)
- Laboratorium
- CT, MRI, fMRI, SPECT, PET, EEG, ERP – niet altijd nuttig. Zelfs wanneer de plaats van de
lesie bekend is, moet deze nog worden beoordeeld om de sterke en zwakke punten
van de patiënt te bepalen
- Angiografie, CSF (lumbale puncties) etc.
Het klinisch interview
