Samenvatting van alle hoorcolleges die horen bij het vak Biopsychosociale perspectieven op psychopathologie (BPOP). Deze samenvatting is gemaakt in het tweede jaar psychologie aan de Universiteit Utrecht.
Bio psychosociale perspectieven op psychopathologie
Hoorcollege 1 Psychose & Schizofrenie:
Psychose:
• = toestand waarin men de werkelijkheid niet van fantasie kan onderscheiden en waarin
men een nieuwe realiteit creëert
• Het betreft meestal wanen (irrationeel geloof) en/of hallucinaties (sensorische ervaring
in afwezigheid van een externe gebeurtenis)
• Er bestaan verschillende soorten wanen en hallucinaties (bijvoorbeeld
betrekkingswaan en auditieve hallucinatie)
• Symptomen:
o Alle types hallucinaties (slaapgebrek = vaak sneller hallucineren):
▪ Auditieve hallucinaties; trans diagnostisch perspectief
Schizofrenie:
• Iedereen met schizofrenie heeft doorgaans een
psychose doorgemaakt
o Echter: niet iedereen die een psychose
heeft doorgemaakt heeft schizofrenie
• Kenmerken schizofrenie (DSM-5):
o Twee (of meer); wanen, hallucinaties,
gedesorganiseerd spreken/ gedrag,
negatieve symptomen
o Functioneren lager dan voor begin
stoornis
o Zes maanden aanwezig → daarna
sprake schizofrenie
• Verschil tussen DSM-IV-tr en DSM-5:
o Subtypes (paranoïde type, catatone type etc.) vervallen in DSM-5
o Ernst symptomen (o.a. wanen, hallucinaties, negatieve symptomen, depressie,
manie) in kaart gebracht door DSM-5 (4 puntsschaal)
• Hoe vaak komt het voor?
o 1% ontwikkelt schizofrenie
o Mannen 1,5 meer kans dan vrouwen
o Ontstaan: bij mannen rond de 20e. Bij vrouwen rond de 25e
o Chronisch: niet te genezen. Wel te behandelen
• Is niet te genezen. Het is ene life time disorder. Onderliggende processen kunnen niet
hersteld worden. Behandeling is WEL mogelijk.
Andere psychotische stoornissen:
• Schizo affectieve stoornis: psychose + depressieve of manische stemming
• Postpartum psychose: na de bevalling wanen of hallucinaties
Hallucinaties:
• Tijdens stemmen horen activiteit in taal perceptie en taal productiegebieden en primair
gehoor-schors
• Activiteit vooral in rechterhersenhelft
, • Lijkt getriggerd vanuit geheugen
o Mensen die stemmen horen, halen vaak herinneringen op ((para))
hippocampus)
• Stemmen kunnen fijn zijn of juist niet (soms besef je niet dat je de stemmen horen)
Invloeden op het ontstaan van een psychose:
• Genen
• Geboorteplaats
o Als je in een stad opgroeit heb je 2,4x meer kans op een psychose dan in een
dorp → rustigere omgeving
• Cannabis
o Associatie met jongere leeftijd eerste psychose
o Vallen eerder en vaker terug in een psychose
o Ernstigere positieve symptomen bij gebruikers dan bij niet gebruikers
o Kip ei probleem:
▪ Leidt cannabis gebruik tot het ontwikkelen van schizofrenie OF is
cannabis gebruik een gevolg van schizofrenie (zelfmedicatie; cannabis
maakt sociaal en is opwekkend)
▪ Causale rol
▪ Relatie cannabis en vroegere aanvang psychotische stoornis
o NU: hoe vaker blowen, hoe sterker de joint (hoe meer thc), hoe hoger het risico
op psychose
▪ Vooral in de Nederlandse wiet thc-gehalte hoog
▪ Aantal nieuwe gevallen van psychose in Amsterdam kan met 50
procent dalen als er geen cannabis meer gebruikt wordt
• Migratie
o De incidentie is verhoogd in het land van oorsprong (-)
o Selectieve migratie van mensen die een verhoogd risico hebben om
schizofrenie te ontwikkelen (-)
o Omgevingsfactoren in West-Europa verhogen de kans op schizofrenie bij
genetisch kwetsbare individuen (+)
▪ + = wel zo
▪ - = niet zo
• Sociaaleconomische status
o Associatie tussen de SES van de ouders en schizofrenie gevonden →
oorzakelijk verband
o Associatie gevonden tussen lage SES patient en schizofrenie → sociale selectie
(“downward mobility” = negatieve spiraal)
• Koele moeder
o Geen bewijs dat gedrag moeder oorzaak is van psychose/ schizofrenie bij kind
• Communicatiestijl
o Patiënten vallen eerder terug in een psychose als binnen een familie de
volgende communicatiestijl werd gehanteerd:
▪ Familieleden hebben kritiek op de patiënt
▪ Familieleden staan vijandig tegenover de patent
▪ Familieleden zijn emotioneel overgetrokken bij de patiënten
o Relatief risico als je in zo’n familie terechtkomt: 3,7 maal zo groot dan als je in
een liefdevolle familie terecht komt
• Cultuur
, o Schizofreniepatiënten in de ontwikkelingslanden hadden een veel grotere kans
om na twee jaar na een eerste psychose weer op oude niveau te functioneren
dan patiënten in de ontwikkelde landen (respectievelijk 63% en 37%)
o Bij niet Westerse patiënten zijn vaak visuele hallucinaties gerapporteerd dan
bij westerse patiënten
Diathese stress model:
• Dit model stelt dat er bij een grotere kwetsbaarheid minder stress en bij een kleinere
kwetsbaarheid meer stress nodig is om de stoornis zijn aanvang te laten nemen of voor
verergering van de symptomen te zorgen
Therapie mogelijkheden:
• Biologische vormen van therapie:
o Farmacotherapie
o rTMS (Repetitive transcranial magnetic stimulation)
o Electrocunvulsive therapie (shock therapie)
• Psychosociale therapie:
o Sociale vaardigheidstraining
o Cognitieve gedragstherapie (virtual reality)
o Familietherapie
o Coaches; helpen aangepast werk zoeken
• COMBINATIE MEDICATIE EN PSYCHOSOCIALE THERAPIE IS HET BESTE
Hoorcollege 2 Schizofrenie:
Schizofrenie:
• Wat is het?
o Positieve symptomen:
▪ Hallucinaties: ervaring van externe fenomenen die er in werkelijkheid
niet zijn
• Niet door anderen gedeeld
▪ Waandenkbeelden
• Overtuigingen die niet door anderen gedeeld worden
o Disorganized symptoms
▪ Alle kanten uit slingerende stroom van gedachten
▪ Incoherente, onnavolgbare vloed van woorden
▪ Inappropriate affect
o Eigenlijke psychose wordt gevormd door de hallucinaties en wanen
o Negatieve symptomen:
▪ Onvermogen tot doelmatig handelen, tot bewegen
▪ Tot spreken, tot het uiten van emoties
, o En ook cognitief
▪ Tot het richten en vasthouden van aandacht,
enzovoort
o Prevalentie (positief, disorganized, negatief): 1% late
adolescentie
• Oorzaak-nature
o Twee-eiige tweelingen verschillen in overlap genetisch
materiaal
o Correlatie = hoe groot is de kans dat als de één een
ziekte heeft, de ander deze ook kan krijgen
o Verwanten van iemand met schizofrenie hebben
ongeveer 2-50 x meer kans dan algemene
populatie, afhankelijk van mate van verwantschap
o Concordantie: 1-eeige 2-3x hogere concordantie
dan 2-eiige
o Als je ouder schizofrenie heeft is de kans groot dat
jij het ook krijgt
o Als je oom of tante schizofrenie heeft is de kans kleiner dan jij het ook krijgt
o Van allle mensen die een monozygote schizofrneie tweeling-sibling hebben is
48% zelf schizofreen
▪ MAAR 48%
o Voor dizygoot is dit 17%
▪ MINDER DAN 48%
▪ MEER DAN VOOR SIBLINGS
o Aanwijzingen voor een genetische basis voor schizofrenie? JA
o Aanwijzingen die het belang van de genetica relativeren? JA
o Omgeving:
▪ Stress tijdens de zwangerschap
▪ Complicaties bij geboorte
▪ Verschil in behandeling door opvoeder
• Zie p 492, Genain quadruplets
▪ Stress op latere leeftijd
▪ Blootstelling aan stoffen (Barlow-Durand, p. 497)
o Interactie met omgevingsvariabelen
▪ Nature x nurture (diathesis), of genen x omgeving
• Oorzaak-nurture
o De relatie tussen eerder … en latere schizofrenie is
er alleen voor de Val/Val allelen combinatie van
het COMT-gen
o De relatie tussen de Val/Val allelen combinatie
van het COMT-gen en latere schizofrenie is er
alleen bij…
• Behandeling medicatie klassiek
o Hogere affiniteit van dopamine-antagonist
gerelateerd aan lagere noodzakelijke dosis voor
succesvolle behandeling van schizofrenie
o Is er nog andere evidentie voor een abnormale dopamine0huishouding bij
schizofrenie?
o Klassieke antipsychotica: chloorpromazine, haloperidol
▪ Blokkeren van dopamine D2 receptor
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mai-ly. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
