Samenvatting ziekteleer OA
Samenvatting ziekteleer OA........................................................................................................................... 1
Infectieuze systeemziekten:.................................................................................................................................2
Virale systeemziekten:.....................................................................................................................................2
Pestvirussen................................................................................................................................................2
Runderpest.............................................................................................................................................2
Pest van kleine herkauwers...................................................................................................................3
Klassieke varkenspest:...........................................................................................................................3
Afrikaanse varkenspest:.........................................................................................................................4
Afrikaanse paardenpest.........................................................................................................................4
Virusziekten bij herkauwers........................................................................................................................5
Blauwtong..............................................................................................................................................5
Rift Valley koorts:...................................................................................................................................6
Virusziekten bij varkens..............................................................................................................................6
Porcine multisystemic wasting syndrome (PMWS)...............................................................................6
Virusziekten bij pluimvee............................................................................................................................6
Ziekte van Gumboro / infectieuze bronchitis (IBD):..............................................................................6
Virusziekten bij de hond.............................................................................................................................7
Hondenziekte / ziekte van Carré / canine distemper virus....................................................................7
Canine herpesvirusinfectie.....................................................................................................................8
Virusziekten bij de kat.................................................................................................................................8
FIP: feline infectieuze peritonitis...........................................................................................................9
FIV: Feline immunodeficiëntievirusinfectie...........................................................................................9
Virusziekten bij het konijn........................................................................................................................10
Myxomatose........................................................................................................................................10
VHD: viral hemorrhagic disease...........................................................................................................10
Bacteriële systeemziekten.............................................................................................................................11
Leptospirose / ziekte van Weil..................................................................................................................11
Leptospirose bij de mens:....................................................................................................................11
Leptospirose bij de hond:.....................................................................................................................11
Leptospirose bij het rund:....................................................................................................................12
Vlekziekte..................................................................................................................................................12
De ziekte van Glässer bij het varken.........................................................................................................13
Streptococcus suis-infectie bij het varken................................................................................................14
Colibacilliose bij pluimvee.........................................................................................................................14
Malleus – kwade droes – bij het paard.....................................................................................................15
Tularemie bij knaagdieren........................................................................................................................15
Echrlichiose en anaplasmose....................................................................................................................16
Parasitaire systeemziekten............................................................................................................................16
Toxoplasmose...........................................................................................................................................16
Leishmaniose............................................................................................................................................17
Trichinellose..............................................................................................................................................18
Opportunistische infecties:............................................................................................................................18
Schimmels en gisten:................................................................................................................................18
Immuungemedieerde systeemziekten:..............................................................................................................19
SLE: systemische lupus erythematosus:........................................................................................................19
Cardiovasculaire shock.......................................................................................................................................20
Indeling van shock:........................................................................................................................................20
Fysiologsiche aspecten van de circulatie:......................................................................................................20
Pathofysiologie van de cardiovasculaire shock:............................................................................................22
Hypovolemische shock:............................................................................................................................22
Cardiogene shock:.....................................................................................................................................23
Obstructieve shock:..................................................................................................................................24
1
, Distributieve shock:..................................................................................................................................24
Effect op organen:.....................................................................................................................................25
Effecten op weefsel- en celniveau:...........................................................................................................25
Verschijnselen van shock:...................................................................................................................................26
Hypovolemische shock:.................................................................................................................................26
Cardiogene shock:.....................................................................................................................................26
Obstructieve shock:..................................................................................................................................27
Distributieve shock:..................................................................................................................................27
Therapie van shock:.......................................................................................................................................27
Wegnemen van de oorzaak:.....................................................................................................................27
Behandelen van gevolgen:........................................................................................................................27
Systemische effecten van neoplasieën:..............................................................................................................27
Paraneoplastische syndromen:.....................................................................................................................28
Hypercalciëmie.........................................................................................................................................28
Hyperhistaminemie...................................................................................................................................28
Kankercachexie.........................................................................................................................................28
Anemie......................................................................................................................................................29
..................................................................................................................................................................29
Polycytemie...............................................................................................................................................29
Pancytopenie............................................................................................................................................29
Trombocytopenie......................................................................................................................................30
Stollingsproblemen...................................................................................................................................30
Hyperviscositeit van het plasma...............................................................................................................30
Hypertrofische osteoartropathie..............................................................................................................30
Intoxicaties.........................................................................................................................................................31
Verschijnselen:...............................................................................................................................................31
Diagnostiek:...................................................................................................................................................32
Therapie:........................................................................................................................................................32
Infectieuze systeemziekten:
Virale systeemziekten:
Pestvirussen
Runderpest
Voorkomen: In Nederland is runderpest voor het laatst in 1869 waargenomen. Veroorzaakt
door runderpestvirus. Naast runderen en buffels zijn ook andere evenhoevige dieren
gevoelig voor het runderpestvirus. Bij schapen en geiten verloopt de ziekte milder. Ook
onder varkens en wilde evenhoevigen zijn uitbraken beschreven. Is een aangifteplichtige
ziekte.
Pathogenese: Het virus wordt voornamelijk overgedragen door direct contact. Omdat er
geen dragerschap voor deze aandoening bestaat, zal het virus zich dus alleen in een deels
gevoelige populatie kunnen handhaven. Omdat het virus thermolabiel is, speelt indirecte
overdracht geen grote rol.
Infectieroute: aerosool primaire vermenigvuldiging in de bovenste luchtwegen viremie
uitgescheiden in alle secreta en excreta (vanaf viremische fase – enkele dagen na de
koorts verschijnselen: koorts, necrotiserende erosies en ulcera slijmvliezen heftige
diarree dehydratie. Invadeert ook de lymfoïde weefsels (immunosuppressief).
Diagnose: lichaamsvloeistoffen testen op antigeen
2
,Therapie: geen. Levend vaccin biedt goede bescherming, maar mag niet zomaar worden
toegepast.
Pest van kleine herkauwers
Voorkomen: is een zeer besmettelijke, systemische infectie bij geiten en schapen. De
infectie wordt veroorzaakt door een morbillivirus dat zeer verwant is aan het
runderpestvirus. Is aangifteplichtig. Komt vooral voor in West-Afrika, nog nooit in Nederland
gezien.
Pathogenese: vergelijkbaar met runderpest.
Verschijnselen: koorts, anorexie, necrotiserende erosieve en ulceratieve stomatitis en
gingivitis, diarree, interstitiële bronchopneumonie, abortus.
Diagnose: swabs van slijmvliezen (conjunctiva, neus, bek, rectum) met ELISA, virusisolatie en
PCR. Serologisch onderzoek is ook beschikbaar.
Therapie: niet specifiek, AB tegen secundaire complicaties, geen runderpestvaccin maar wel
een PPR vaccin beschikbaar.
Klassieke varkenspest:
Voorkomen: is een door een Pestivirus (nauw verwant aan het BVD-virus) veroorzaakte
ziekte van varkensachtigen, die acuut, subacuut, chronisch of subklinisch kan verlopen. Het
virus is ongevaarlijk voor mensen. Komt regelmatig voor in bepaalde gebieden in Zuid-
Amerika, Afrika, Azië en Europa. Het is in Europa verboden vlees en vleesproducten te
importeren vanuit gebieden waar KVP heerst. Klassieke varkenspest is een aangifteplichtige
ziekte.
Pathogenese: Besmette varkens kunnen het virus verspreiden voordat zij verschijnselen
vertonen. Virusuitscheiding gebeurt met alle secreta en excreta, maar vooral met feces en
urine. Ook via sperma kan het virus worden verspreid. Chronisch geïnfecteerde dieren
kunnen maandenlang infectiebron voor hun omgeving zijn. Immunotolerante virusdragers
(persistent geïnfecteerde dieren) scheiden virus uit, maar vertonen dikwijls geen
ziekteverschijnselen.
Aankoop van vooral biggen die in het incubatiestadium verkeren, is vaak de oorzaak van
besmetting. Ook is besmet keukenafval een bron wanneer het bij lage temperatuur wordt
bewaard, is in Nederland verboden. De mens kan een passieve drager zijn.
Het virus heeft een voorkeur voor reticulaire, epitheliale en endotheliale cellen. De
virusvermeerdering in lymfoïde weefsels (ondermeer lymfeknopen, milt en beenmerg) is
vermoedelijk de oorzaak van de leukopenie en predisponeert het dier voor secundaire
bacteriële infecties.
Verschijnselen: Het ziektebeeld is niet eenduidig en kan worden gekenmerkt door
bloedingen (vooral in de lymfeknopen en de nieren), die een gevolg zijn van uitgebreide
degeneratie en necrose van het endotheel waardoor diffuse intravasale stolling (DIS),
trombocytopenie en verbruiks-coagulopathie optreden. Infarcten in de milt zijn bijna
pathognomonisch voor de ziekte, maar deze treden lang niet altijd op.
Algemeen:
- Afhankelijk van de hoeveelheid opgenomen virus en de wijze van toediening 2 tot 6
dagen na infectie: depressie, anorexie en sloomheid, hoge koorts (tot 42oC),
leukopenie, conjunctivitis, neusuitvloeiing en constipatie, later eventueel gevolgd
door diarree, met waterige, grauwgele ontlasting, slingerende gang in de achterhand,
3
, bleek, soms is de huid vlekkerig (met dan vaak een opvallende, gevlekte tekening van
de oren), later cyanotisch. In het terminale stadium treden krampaanvallen op.
Verspreiding:
- In gevoelige koppels grijpt de ziekte snel om zich heen. Soms sterven de dieren
peracuut, de meeste succumberen in de 2e of 3e week na infectie, soms chronisch en
blijven dan enkele maanden in leven.
- Bij infectie door minder virulente virusstammen is de incubatietijd langer en
verspreidt de ziekte zich minder snel in het bedrijf. Sommige dieren maken
subklinische infecties door en een wisselend aantal vertoont min of meer duidelijke
ziekteverschijnselen, die veelal van voorbijgaande aard zijn: koorts, tijdelijk
verminderde eetlust en geringe diarree.
Drachtige zeugen:
- Infectie van drachtige zeugen kan leiden tot infectie van de foetussen via de placenta.
Afhankelijk van het tijdstip van infectie kan dit leiden tot abortus, mummificatie van
de vruchten, doodgeboren biggen, zwakke en misvormde biggen, ‘trilbiggen’,
symptoomloze maar persistent geïnfecteerde biggen of gezonde immune biggen.
Binnen één worp kunnen biggen van verschillende bovengenoemde categorieën
voorkomen.
Diagnostiek: postmortaal onderzoek, IFT van tonsillen, milt, lnn en nieren, PCR, serologisch
onderzoek.
DDx: vlekziekte, salmonellose, de ziekte van Aujeszky, Afrikaanse varkenspest, vesiculair
exantheem en mond-en-klauwzeer
Therapie en bestrijding: geen therapie vanwege aangifteplicht, dieren afgevoerd,
ontsmetten bedrijf, herkomst opgespoord, desinfectie vrachtauto’s, markervaccin voor
bedrijven die in besmette regio liggen.
Afrikaanse varkenspest:
Voorkomen: wordt veroorzaakt door een virus dat behoort tot de familie van de Asfarviridae
en komt alleen voor bij varkens. Afrikaanse varkenspest is een aangifteplichtige ziekte.
Pathogenese: AVP handhaaft zich in Afrika in een cyclus tussen geïnfecteerde wilde varkens
(wrattenzwijn) en de zachte teek (Ornithodorus moubata). AVP is van oorsprong een infectie
van wilde Afrikaanse varkens (wrattenzwijn, reuzenzwijn en boszwijn). Deze worden na
infectie niet ziek maar kunnen wel virusdrager worden. De teken fungeren als biologische
vector en reservoir en brengen de infectie over naar andere dieren. Dieren raken
geïnfecteerd door slachtafval of teken. Overdracht door directe contacten.
Verschijnselen: meestal peracuut of acuut ziektebeeld, weinig dieren overleven. Soms
subacuut of chronisch met verschillende ziektebeelden. Ziektebeeld overeenkomstig met
klassieke pest.
Diagnose: isoleren virus celcultuur, PCR, IFT, serologisch bij AVP vrije landen
Preventie: blijven virusdrager. Dus verminderen contact wilde en tamme varkens, verbod
import uit besmette gebieden, opsporen besmette bedrijven en stamping out.
Afrikaanse paardenpest
Voorkomen: is een virale ziekte bij paarden, ezels en muildieren. De infectie wordt
veroorzaakt door een Orbivirus uit de familie van de Reoviridae (RNA-virus). Er zijn 9
verschillende serotypen. Serotype 9 komt het meeste voor in endemische gebieden. De
4