Samenvatting van Ons feilbare denken
(‘Thinking, fast and slow’)
door Daniel Kahneman
Er is een meeslepend drama aan de gang in onze
gedachten, een filmachtige plot tussen twee
hoofdpersonen met wendingen, drama's en
spanningen. Deze twee karakters zijn het
impulsieve, automatische, intuïtieve Systeem 1 en
het doordachte, weloverwogen, berekenende
Systeem 2. Terwijl ze tegen elkaar spelen, bepalen
hun interacties hoe we denken, oordelen,
beslissingen nemen en handelen.
Systeem 1 is het deel van onze hersenen dat
intuïtief en plotseling werkt, vaak zonder onze
bewuste controle. Je kunt dit systeem aan het
werk zien wanneer je een zeer luid en onverwacht geluid hoort. Wat doe je? Waarschijnlijk
verschuif je je aandacht onmiddellijk en automatisch naar het geluid. Dat is systeem 1.
Dit systeem is een erfenis van ons evolutionaire verleden: er zijn inherente
overlevingsvoordelen als we zulke snelle acties en oordelen kunnen maken.
Systeem 2 is het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor onze individuele
besluitvorming, redenering en overtuigingen. Het gaat over bewuste activiteiten van de
geest, zoals zelfbeheersing, keuzes en een meer bewuste focus van aandacht.
Stel je bijvoorbeeld voor dat je op zoek bent naar een bepaalde vrouw in een menigte. Je
geest richt zich doelbewust op de taak: het herinnert de kenmerken van de persoon en alles
wat zou kunnen helpen haar te lokaliseren. Deze focus helpt potentiële afleidingen te
elimineren; je merkt nauwelijks andere mensen in de menigte op. Als je deze gefocuste
aandacht behoudt, kun je haar binnen enkele minuten zien, terwijl als je wordt afgeleid en
de focus verliest, je er moeite mee hebt haar te vinden.
Zoals we in het volgende zullen zien, bepaalt de relatie tussen deze twee systemen hoe we
ons gedragen.
pag. 1 – uitblinker.nl
, Ons feilbare denken kernidee #1: De luie
geest: hoe luiheid kan leiden tot fouten en
invloed kan hebben op onze intelligentie.
Probeer dit beroemde slaghout-en-bal (‘bat-and-
ball’) probleem op te lossen om te zien hoe de
twee systemen werken:
Een slaghout en bal kosten samen $ 1,10. Het
slaghout kost een dollar meer dan de bal. Hoeveel
kost de bal?
De prijs die je waarschijnlijk te binnen schoot, $
0,10, is een resultaat van het intuïtieve en
automatische systeem 1, en het is fout! Neem
een moment de tijd en reken het nu uit.
Zie je je fout? Het juiste antwoord is $ 0,05.
Wat er gebeurde, was dat je impulsieve systeem 1 de leiding nam en automatisch
antwoordde door te vertrouwen op je intuïtie. Maar het antwoordde te snel.
Gewoonlijk roept systeem 1, wanneer het wordt geconfronteerd met een situatie die het
niet kan bevatten, systeem 2 op om het probleem op te lossen, maar in het slaghout-en-bal-
probleem is systeem 1 misleid. Het ervaart het probleem als eenvoudiger dan het is en gaat
er ten onrechte van uit dat het het zelf aankan.
Het probleem dat het bat-and-ball-probleem blootlegt, is onze aangeboren mentale luiheid.
Wanneer we onze hersenen gebruiken, hebben we de neiging om de minimaal mogelijke
hoeveelheid energie voor elke taak te gebruiken. Dit staat bekend als de wet van de minste
inspanning. Omdat het controleren van het antwoord met Systeem 2 meer energie zou
gebruiken, zullen onze hersenen het niet doen als deze denken dat ze het wel redden met
Systeem 1.
Deze luiheid is jammer, want het gebruik van Systeem 2 is een belangrijk aspect van onze
intelligentie. Onderzoek toont aan dat het oefenen van System-2 taken, zoals focus en
zelfbeheersing, tot hogere intelligentiescores leidt. Het bat-and-ball-probleem illustreert dit,
omdat onze geest het antwoord had kunnen controleren door Systeem 2 te gebruiken en
daarmee de veel voorkomende fout kon voorkomen.
Door lui te zijn en het gebruik van Systeem 2 te vermijden, beperkt onze geest de kracht van
onze intelligentie.
pag. 2 – uitblinker.nl
