‘De belofte van Pisa’
Secundair literatuur
1:
Uittreksel
De belofte van Pisa
Auteur: Bouzamour, Mano
Thema: Cultuurverschillen, klassenverschillen,
multiculturele samenleving, schoolleven
Vorm: roman
Taal: Nederlands
Periode: 2011-2020
Jaar van uitgave: 2013
Bron tekst: Faneker, Sandra
Bron artikel:NBD Biblion
Index
1. Samenvatting
2. Interpretatie: Thematiek
3. Interpretatie: Titel en Motto
4. Interpretatie: Structuur en Techniek
5. Interpretatie: Personages
6. Interpretatie: Taal en Stijl
7. Interpretatie: Situering binnen het werk
8. Reacties
9. Voor wie meer wil weten
10. Vragen en discussietips
Samenvatting
Voor deze bespreking is gebruikgemaakt van: Mano Bouzamour, De belofte van
Pisa. Uitgeverij Prometheus, Amsterdam, 2013.
In de proloog is de twaalfjarige Samir (Sam) Zafar aangenomen op het vwo van het
Hervormd Lyceum Zuid. Zijn broer, die naamloos blijft, is door het dolle heen. Het is
hem niet gelukt om het vwo af te maken, omdat hun ouders, analfabete Marokkanen
,die in de jaren zeventig naar Nederland kwamen, hem niet konden steunen. Ze
spreken geen Nederlands en weten niet hoe het schoolsysteem werkt.
Als ze buiten komen, staat Soesi, de vriend van Sams broer, hen op te wachten. Ook
hij is dolblij dat het kleine broertje deze kans krijgt. Om het te vieren gaan ze naar
ijssalon Pisa. Onderweg zien ze een man duiven voeren. Een auto rijdt een duif aan,
waarop de man toesnelt en een paar veren van de dode duif in zijn zak steekt.
In de ijssalon trakteert Soesi de hele rij achter hen, omdat men niet terug heeft van
een briefje van vijfhonderd euro. Sam belooft zijn broer dat hij het vwo-diploma zal
halen. Zijn broer kijkt naar de ijssalon en zegt: 'De belofte van Pisa'.
Als ze weggaan, komen er van alle kanten auto's op hen af. De politie stapt uit en
neemt Sams broer en Soesi mee. Zijn broer zegt Sam in het terrarium te gaan kijken.
In het volgende hoofdstuk is het zeven jaar later en gaat Sam zijn allerlaatste
schooldag in. Hij begint de dag met het bespelen van zijn vleugel, iets waar hij zeer
goed in is. De buren kunnen dit alleen niet erg waarderen. Hij denkt terug aan de dag
dat zijn broer werd opgepakt en hij thuis in het terrarium 125.000 euro vond. Voordat
de politie hun huis doorzocht, was hij er al mee verdwenen. Met het geld heeft hij de
advocaat van zijn broer betaald.
Hij komt te laat op school, maar mag van de directeur naar binnen omdat hij de dag
ervoor de finale van het Gouden Roos Festival heeft gewonnen met zijn pianospel.
Tijdens de eerste lessen die dag verzinkt hij 'in een jachtige maalstroom van
nostalgische herinneringen' (p. 75). Bij zijn inschrijving stond er een vader voor hen
die aan de directeur vroeg: 'Zitten er ook... Marokkanen, op deze school?' (p. 77).
Sams broer tikt daarop de man op zijn schouder en vraagt hem of er soms iets mis is
met Marokkanen.
Op zijn eerste schooldag wordt Sam geconfronteerd met de blanke elite in zijn klas.
Er zitten Joden in de klas, maar geen Marokkanen. 'Joods zijn was ontzettend hip' (p.
79), maar 'Moslim zijn, dat was niet hip' (p. 79). Met zijn grote mond en bravoure
weet hij zich echter wel te redden. De Marokkaanse schoonmaker op school met wie
hij vriendschap sluit, waarschuwt hem om niet op de vuist te gaan, want dan gooien
ze hem (Sam) zo van school. Dat knoopt Sam in zijn oren, als het rijkeluiszoontje
Max hem weer eens denigrerend behandelt.
Op die eerste schooldag komt hij ook Evelien tegen, een mooi meisje op wie Sam
meteen verliefd wordt. Hij krijgt verkering met haar, een meisje met rijke,
Nederlandse ouders. Sam komt er regelmatig over de vloer, maar neemt Evelien
,nooit mee naar zijn huis, omdat hij dat van zijn moeder niet mag. Tijdens een etentje
in een sjiek restaurant met Eveliens ouders vraagt haar moeder hem of hij zich nu
meer Marokkaan of Nederlander voelt. Sam denkt: 'Ik had er nog nooit over
nagedacht, eigenlijk' (p. 137). En: 'Marokkaan zijn, doet soms pijn' (p. 137).
Zijn broer moet voorkomen. Hij en Soesi worden beschuldigd van het beroven van
een geldwagentransport. Zijn broer pleit onschuldig en zegt dat hij de andere
verdachte, Soesi dus, nog nooit heeft gezien.
Soesi bekent echter dat hij een van de twee daders is. De rechter vraagt hem de
medeverdachte aan te wijzen, omdat hem dit een aantal jaar gevangenisstraf zou
kunnen schelen. Soesi wijst Sams broer aan, maar krijgt toch zeven jaar celstraf.
Sams broer moet zes jaar zitten. Sam is radeloos en woedend vanwege Soesi's
verraad. Soesi was als een broer voor hem. Door hem heeft hij een voorliefde
gekregen voor verhalen uit de Tweede Wereldoorlog, waar hij dan ook veel van af
weet. Hij zweert bij zichzelf dat hij zich zal wreken op Soesi.
In Sams eerste jaar bezoekt zijn broer hem op school, onder begeleiding van een
bewaker. Hij moest naar het ziekenhuis vanwege een gebroken been. Sam is dolblij
hem te zien. Zijn broer haalt Max uit de les, het jongetje dat Sam pest, en pakt hem
bij zijn keel. Hij zegt hem Sam voortaan met rust te laten.
Aan het eind van het eerste jaar maakt Evelien het uit. Het heeft te maken met het
feit dat ze niet bij Sam thuis mag komen. Sam hoort uit haar woorden dat haar
ouders met haar gesproken hebben. Sam blijft het eerste jaar zitten, maar vertelt zijn
ouders dat hij over is. Ze zullen het toch niet merken.
Pas in de vijfde klas sluit Sam een echte vriendschap. Ysbrand Paars (Ys) stottert als
hij zich voorstelt. Hij vraagt Sam waardoor hij zo gespierd is, waarop Sam hem
meeneemt naar de sportschool. Sams broer heeft hem een goed fitnessschema
gegeven. Als Ys op bezoek is bij Sam geeft hij Ys een fles shampoo 'voor blond
haar'. Die kopen zijn ouders, terwijl er niemand in het gezin blond is. Maar ze zijn nu
eenmaal analfabeet.
Sam komt ook bij Ys thuis. Ook Ys komt uit een welvarend milieu. Deze wereld staat
haaks op de wereld waar Sam vandaan komt. Hij woont in de Pijp, waar het motto
luidt: 'In de Pijp zijn we lijp' (p. 165). Zijn ouders zijn niet rijk, spreken zelfs geen
Nederlands en weten weinig van zijn leven. Sam gaat ook regelmatig naar het
buurthuis, vol met Marokkaanse en Turkse jongeren. De straatcoach verkoopt er
drugs en Sam volgt er kickbokslessen. Voor Ys gaat er daar een wereld open.
, Als Sam met de ouders van Ys gaat eten, gaat het gesprek alweer snel over
Marokkanen. Ys' moeder Iris en Sam kunnen het goed samen vinden. Iris neemt
Sam onder haar hoede. Hij bezoekt kunsttentoonstellingen met haar en gaat met de
familie mee naar Bali. Sam krijgt ondertussen een (seksuele) relatie met Kyra, alweer
iemand met rijke ouders.
Het is intussen zes jaar na de veroordeling van Sam broer. Als hij vrijkomt, halen
Sam en Ys hem op met de cabrio van Ys' vader. Sam is dolblij dat zijn broer weer
thuis is. Rond dezelfde tijd krijgt hij weer een relatie met Eveline, die klaar is met
school en rechten studeert. Sam blijft Kyra ook zien en beantwoordt daarmee
volgens Ys aan het vooroordeel van Marokkaanse 'player'.
Na zijn laatste uur filosofie besluit Sam de laatste schooldag voor gezien te houden.
Hij heeft eerst seks met Evelien en neemt daarna Kyra, boven op de vleugel in haar
huis. Daarna gaat hij varen met Ys. Ze komen langs de wallen, waar Sams broer in
een seksshop werkt. Sam vindt het maar niets dat zijn broer in die business zit. Hij is
bang dat zijn broer weer het criminele pad opgaat. Hij kan minder goed overweg met
zijn broer dan vroeger. Zijn broer ziet hem nog als een klein joch, terwijl hij dat niet
meer is en het al die tijd zonder zijn broer heeft gered. Ys kan het echter juist goed
vinden met Sams broer.
De examens breken aan. Sam en Ys willen de boel belazeren: Sam maakt Ys'
geschiedenisexamen en Ys Sams wiskunde-examen. Sam moet wel baby-ratjes in
de examenzaal loslaten ter afleiding. Het plan lukt.
Na de examens gaan Sam en Ys naar het vakantiehuisje aan de Vinkeveense
plassen van Ys' ouders. Ys geeft er een eindexamenfeest. Evelien kan er niet bij zijn,
iets wat Sam oplucht, omdat Kyra ook is uitgenodigd. Evelien besluit toch terug te
komen, en Sam laat Kyra beloven om geen herrie te schoppen.
Sam slaat veel cocktails achterover en verdwijnt met Evelien in een slaapkamer.
Kyra komt onverwachts binnen en doet met hen mee. Sam beleeft de nacht van zijn
leven. 'Ik prentte dit beeld in mijn geheugen om er later op terug te komen voor als ik
een keer eenzaam in bed lag' (p. 241).
Ys en Sam zijn beiden geslaagd. Tijdens de diploma-uitreiking krijgt Sam een
telefoontje. Soesi is uit de gevangenis. Hij verlaat de zaal en slaat Soesi in elkaar.
Hier wordt hij voor opgepakt, maar hij ontkent alles. De camerabeelden liegen echter
niet en Sam krijgt een taakstraf. Hij moet meehelpen in een bejaardentehuis. Nadat
