Alles wat je nodig hebt om het tentamen van Straf- en Strafprocesrecht 2019/2020 te halen! Gegarandeerd! Deze samenvatting bevat een uiteenzetting van de opgegeven literatuur, arresten, voorbeeld, onderwijsgroepen en de colleges.
Prima facie een veelbelovende samenvatting edoch kent het document, zo blijkt na nadere bestudering, jammerlijk genoeg bij tijd en wijle foutieve (wets)verwijzingen en onvolledige of onduidelijke behandelingen van bepaalde noties. Voorts worden de spellingsregels bij regelmaat verzaakt.
Door: studenthulp • 3 jaar geleden
Bedankt voor je feedback! Ik zal het document nog eens goed doornemen en later de versie van het document vervangen voor een versie die wel de juiste verwijzingen en spelling heeft!
Samenvatting Straf- en strafprocesrecht Maastricht University 2019/2020
Hoofdstuk 8 Poging en Voorbereiding (Boek Kelk & De Jong) +
OWG 1
8.1 Onvoltooide delictsvormen
Onvoltooide delictsvormen zoals poging (= Pogen kan men zien als streven
zonder te slagen door het optreden van een verhindering) ex. 45 Sr en
voorbereiding (= algemene strafbaarstelling van voorbereidingshandelingen) ex.
46 Sr zijn ook strafbaar conform art. 45-46b Sr. Een misdrijf hoeft dus niet altijd
voltooid (alle bestanddelen van een delictsomschrijving vervullen) te zijn voor
stafbaarheid. Deze twee figuren verbinden strafbaarheid aan gedragingen
waardoor (nog) niet alle bestanddelen van een wettelijke delictsomschrijving zijn
verwezenlijkt. Zij vormen dus uitbreidingen van de strafrechtelijke
aansprakelijkheid. Zonder poging of voorbereiding zou er anders namelijk geen
sprake zijn van een strafbaar feit. Het zijn wel strafverlagende omstandigheden.
Bij poging en voorbereiding wordt iemand strafrechtelijk aansprakelijk gesteld in
een fase voorafgaand aan de voltooiing van het voorgenomen delict (het
grondfeit). Poging en voorbereiding zijn geen op zichzelf staande gedragingen
waardoor artikelen 45 en 46 Sr steeds in samenhang met de delictsomschrijving
van het desbetreffende grondfeit moeten worden gelezen.
8.2 De strafbare poging ex. 45 Sr
8.2.1 Voorwaarden voor een strafbare poging
Art. 45 lid 1 Sr luidt: ‘Poging tot misdrijf is strafbaar, wanneer het voornemen van
de dader zich door een begin van uitvoering heeft geopenbaard’.
Hieruit vloeien 3 voorwaarden uit voort voor de strafbaarheid van poging,
namelijk:
1. Er moet sprake zijn van een misdrijf
2. Een voornemen van de dader
3. Welke moet blijken uit een ‘begin van de uitvoering’
We kennen 2 pogingsvormen, namelijk:
1. Voltooide poging (‘Delit manque’): een situatie waarin de dader niet tot
voltooiing van het voorgenomen misdrijf is gekomen, maar wel alles wat maar
mogelijk was is gedaan om die voltooiing te bereiken.
a. Vb. De dader B heeft zich helemaal voorbereid om A te beroven. A blijkt
tijdens de poging van B veel sterker dan B had verwacht, waardoor B
dus niet over kan gaan tot beroving van A en van de strafbare handeling
afziet.
2. Onvoltooide poging (‘Tentative’): een situatie waarin reeds in een vroeg
stadium van de uitvoering het misdrijf een verhindering optreedt om dit
misdrijf te kunnen voltooien.
a. Vb. Een oplettende buurman betrapt 2 inbrekers wanneer zij de inbraak
net zijn gestart. De inbrekers slaan vervolgens op de vlucht.
Waarom is het onderscheid tussen voltooide en onvoltooide poging van belang?
Het is van belang voor de vraag in hoeverre er succesvol beroep kan worden
gedaan op de vrijwillige terugtred ex. art. 46b Sr (Zie Par. 8.4).
Belangrijke aspecten van de poging:
1. Een poging is uitsluitend strafbaar als het om een voorgenomen misdrijf gaat.
a. ‘Poging tot misdrijf ex. art. 45 lid 1 Sr: De strafbaarheid van de poging
beperkt zich alleen tot de misdrijven en dus niet tot de overtredingen. Lid
, 1 impliceert in die zin een verbod om een poging tot overtreding strafbaar
te stellen.
2. Art. 45 lid 2 en 3 bepaald dat bij een poging het op het desbetreffende misdrijf
toepasselijke strafmaximum wordt verlaagd.
a. LID 2: ‘Het maximum van de hoofdstraffen op het misdrijf gesteld wordt
bij poging met een derde (1/3) verminderd’.
b. LID 3: ‘Geldt het een misdrijf waarop levenslange gevangenisstraf is
gesteld, dan wordt gevangenisstraf opgelegd van ten hoogste twintig
jaren’.
8.2.3 De tenlastelegging van strafbare poging
In de tenlastelegging van een geval van poging moet blijken/staan:
Alle bestanddelen van het voorgenomen hoofdmisdrijf (waartoe de poging
werd gedaan).
De beide bestanddelen van de poging ex. 45 Sr worden opgenomen, te
weten het voornemen en begin van uitvoering.
8.2.4 Het voornemen van de dader (zoals blijkt uit art. 45 lid 1 sr)
Het voornemen van de dader is een vorm van opzet (willens en wetens
handelen). Het voornemen is hier niet helemaal hetzelfde als voorwaardelijke
opzet. Het voornemen is namelijk alleen toekomstgericht en er is slechts sprake
van wanneer dit voornemen betrekking heeft op situaties die niet tot een voltooid
misdrijf hebben geleid.
Wanneer is er sprake van ‘het voornemen van de dader’:
In het algemeen wordt vanuit de jurisprudentie gesteld dat voor de
vaststelling van het voornemen deze kan worden aangenomen bij de
vaststelling van de voorwaardelijke opzet. Voorwaardelijke opzet is aanwezig
indien de verdachte bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat een
bepaald gevolg zal intreden.
o Tenzij de delictsomschrijving van het grondmisdrijf (waarop het
voornemen zich richt) een bestanddeel bevat waarmee een zwaardere
opzetgradatie wordt uitgedrukt, denk bijvoorbeeld aan het oogmerk.
Indien het bestanddeel van het grondmisdrijf dus behelsd is met een
strenge opzeteis, geldt voor het bewijs van het voornemen ook die
strengere opzeteis.
Tevens kan er worden gesproken van een voornemen wanneer het gaat om
de intentionaliteit van de dader.
o Vb. Arrest inrijden-op-agent = een automobilist reed in op een
politieagent, waarbij de politieagent nog net kon ontwijken. Aanname
van voorwaardelijke opzet, omdat de automobilist door het niet uitwijken
met zijn auto de eventuele dood van de agent voor lief aannam.
Aanname van voornemen bij de dader door eigen zeggen/eigen redenering.
Het door de betrokkene zelf verschafte inzicht in diens geestesgesteldheid.
o Vb. Wanneer de automobilist naar eigen zeggen op dezelfde riskante
gevaarlijke wijze is blijven doorrijden om te ontkomen aan de politie en
daarbij een verkeersongeval heeft veroorzaakt.
Tenslotte kan zich met betrekking tot het voorwaardelijk opzet van de poging
ook nog de vraag voordoen of er überhaupt sprake was van een
aanmerkelijke kans op een bepaald gevolg, waarmee de dader op het
moment van zijn handelen inderdaad rekening had moeten houden.
o Betekenis ‘aanmerkelijke kans’ = de in de gegeven omstandigheden
reële, niet onwaarschijnlijke mogelijkheid.
,8.2.5. Het begin van de uitvoering: de objectieve en subjectieve
pogingsleer
Bij het begin van de uitvoering houden we rekening met het uitgangspunt in ons
rechtssysteem, namelijk ‘alleen op grond van de gedachten kan niemand
gevangen worden gezet’. Gedachtes kunnen niet leiden tot een schending van de
wet. Dat kan alleen een strafbare gedraging verwezenlijken.
Wanneer bevindt iemand zich in deze daadwerkelijke uitvoeringsfase?
Over deze vraag bestaan er twee opvattingsleren, namelijk:
De subjectieve leer: stelt de gevaarlijke gezindheid (= manier van denken)
van de dader centraal en beschouwt als uitvoeringshandeling datgene wat als
uitvoering van deze gezindheid is op te vatten.
De objectieve leer (voorkeur): laat pas als uitvoeringshandeling toe
datgene wat als daadwerkelijke uitvoering van het misdrijf zelf en dus als een
objectieve inbreuk op de rechtsorde is te beschouwen.
Aangenomen moet worden dat art. 45 Sr pas die uiting bedoelt strafbaar te
stellen, waarin een begin van de uitvoering van het misdrijf zelf kan worden
gezien. Aldus de objectieve leer.
8.2.6 Het begin van de uitvoering: de jurisprudentie van de Hoge
Raad
De delictsomschrijving is voor de bepaling van de grens tussen voorbereiding en
uitvoering een belangrijke grondslag. Er wordt uitgegaan van het Zevenbergens
criterium ‘de fragmentaire rechtsfeitverwerkelijking’: door een begin van
uitvoering van een voorgenomen misdrijf verwezenlijkt zich een deel/fragment
van het door de wetgever strafbaar gestelde rechtsfeit (delictsomschrijving).
Het verschil tussen materieel en formeel omschreven delicten is daarbij van
belang:
Formeel omschreven delicten = delicten waarbij het gaat om een
bepaalde handeling of gedraging (Vb. diefstal). Hoe preciezer de
delictshandeling in de formele omschrijving getypeerd is, hoe minder
ruimte er voor het begin van uitvoering zal overblijven.
Materieel omschreven delicten = delicten waarbij het gaat om een
bepaald gevolg dat intreedt en niet de handeling/gedraging zelf (Vb.
doodslag: het gaat er niet om hoe je iemand doodslaat, maar dat je iemand
doodslaat).
Het criterium van de uiterlijke verschijningsvorm van de uitvoeringshandeling:
De Hoge Raad hanteert het criterium van de ‘uiterlijke verschijningsvorm’ om
te bepalen of een bepaalde handeling of gedraging een uitvoeringshandeling is.
Het criterium van de uiterlijke verschijningsvorm is in wezen
gerelateerd aan de indruk, die een goede waarnemer, die de
gemiddelde burger geacht wordt te zijn, ter plaatse zou hebben
gekregen omtrent de verwerkelijking/voltooiing van een bepaald
misdrijf. Dit criterium is alleen een hulpmiddel ten behoeve van de rechter die
hierover moet beslissen. Dit criterium van de uiterlijke verschijningsvorm werd
voor het eerst toegepast in het Cito Arrest.
Het Cito-arrest:
, Twee mannen, die er dankzij bromfietshelmen en sjaals onherkenbaar uitzagen,
zaten te wachten tot een geldwagen geld bij Uitzendbureau Cito had afgegeven
om het uitzendbureau vervolgens te kunnen overvallen. Nadat de geldwagen het
geld had afgegeven, liepen de mannen, met schietklaar pistool en lege
weekendtas, naar het uitzendbureau en belden zij daaraan. Zij werden echter
vrijwel meteen door de gewaarschuwde politie aangehouden. De Hoge Raad gaat
ervanuit dat hier de gedragingen van de twee mannen naar hun uiterlijke
verschijningsvorm beschouwd moeten worden als te zijn gericht op het voltooien
van het misdrijf en derhalve als begin van de uitvoering/uitvoeringshandeling en
dus een strafbare poging ex. 45 Sr.
In het Cito-arrest komen zowel subjectieve als objectieve elementen naar
voren, waarna we bij dit arrest een gematigd objectieve leer hanteren.
Arrest Grenswisselkantoor:
Voor een grenswisselkantoor staat een auto te wachten met draaiende motor
met daarin twee mannen. In de auto bevinden zich wapens, handboeien en
andere verdachte materialen. De mannen dragen dubbele kleding en pruiken.
Een werknemer van het grenswisselkantoor die op dat moment naar binnen wil
gaan vertrouwt de situatie niet en belt de politie. Na een achtervolging worden
de verdachten aangehouden.
In deze zaak was er geen sprake van een strafbare poging, omdat niet
voldaan was aan het Cito-criterium. Doordat zij nog in de auto zaten voldoen zij
niet aan het uiterlijke verschijningsvorm-criterium. Er was dus geen sprake van
een poging, maar de Hoge Raad vond dat ze ten onrechte niet gestraft werden.
De Hoge Raad heeft daarom de strafbare voorbereiding ex. art. 46 Sr in 1994 in
het leven geroepen.
De uiterlijke verschijningsvorm kan onder omstandigheden ook betrekking
hebben op goederen die niet zichtbaar zijn. Videorecorder arrest: in dit arrest
dacht de politie in te grijpen bij een illegale verkoop van videorecorders, maar dit
waren echter dozen met zand. Zij werden toch vervolgt voor poging tot
oplichting.
8.2.7 De absolute ondeugdelijke poging en de relatief
ondeugdelijke poging
Ondeugdelijke poging: situatie waarin het voltooien van de poging onmogelijk
blijkt doordat het gebruikte middel onvoldoende is om het gewenste resultaat te
bereiken (ondeugdelijkheid van het middel) of omdat het object van het
misdrijf niet of te weinig geschikt is om het beoogde misdrijf te volvoeren
(ondeugdelijkheid van het object).
Hierbij dient steeds onderscheid gemaakt te worden tussen de situatie waarin
het gebruikte middel of het gekozen object uit zijn aard altijd
ondeugdelijk is (= absolute ondeugdelijkheid) en de situatie waarin er
slechts in dit geval van ondeugdelijkheid sprake is (= relatieve
ondeugdelijkheid).
Zo ontstaan er vier typen ondeugdelijke situaties :
1. Het object is absoluut ondeugdelijk.
a. Vb. iemand schiet op een ander, die reeds overleden blijkt te zijn.
2. Het middel is absoluut ondeugdelijk.
a. Vb. iemand doet i.p.v. het bedoelde arsenicum, poedersuiker in de koffie
van een ander.
3. Het object is relatief ondeugdelijk.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper studenthulp. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,59. Je zit daarna nergens aan vast.
