Kennistoets Sociale Veiligheid Samenvatting
Toetsmatrijs uitgewerkt
- Grondbeginselen van de democratische rechtstaat
Grondrechten p.17
In Nederland is de Grondwet de hoogste wet. In de Grondwet zijn tal van grondrechten opgenomen,
dit zijn fundamentele rechten van de mens, zoals het discriminatieverbod, het recht op een eerlijk
proces, op eerbiediging van en bescherming van de persoonlijke levenssfeer, op onaantastbaarheid
van het menselijk lichaam en recht op sociale voorzieningen.
Klassieke Grondrechten: Hier mag de overheid geen inbreuk op maken, tenzij de wet haar die
bevoegdheid geeft.
Sociale grondrechten: Legt de overheid een bepaalde taak op. Een voorbeeld is artikel 22 van de
GW: ‘De overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid’
Trias Politica p.21
Montesquieu vond dat de macht van de koning wel erg ver ging, hij bedacht dat de wetgevende,
uitvoerende en rechtsprekende macht niet meer in één hand moesten zijn. Volgens Montesquieu
moest wetgeving door de volksvertegenwoordiging worden uitgevoerd, bestuur door de regering en
rechtspraak door rechters. Deze functies moesten onafhankelijk van elkaar uitgeoefend worden.
Kernwaarden van de Nederlandse samenleving
- Vrijheid van geloof, mening, levensstijl, vereniging, zelfbeschikking
- Gelijkwaardigheid: Gelijke behandeling (recht), verbod op discriminatie
- Solidariteit en werk: Elkaar helpen, bestaanszekerheid, werk
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/brochures/2014/05/21/kernwaarden-nederland
- Uitgangspunten van de rechten van de mens/kind
Verdrag inzake de rechten van het kind
Gebaseerd op de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. In het verdrag wordt, onder
een kind verstaan, ieder mens jonger dan 18 jaar, tenzij volgens het op het kind van toepassing zijnde
recht de meerderjarigheid eerder bereikt wordt. Veel verschillende rechten waaronder bijvoorbeeld:
- Voorrang voor het belang van het kind, recht op leven, een naam en nationaliteit, gepaste vrije
mening, privacy, sociale zekerheid.
- Bijzondere bescherming van: Pleegkinderen, adoptiekinderen, gehandicapte kinderen,
minderheden, verwaarloosde of misbruikte kinderen
https://nl.wikipedia.org/wiki/Verdrag_inzake_de_rechten_van_het_kind#Beschermde_rechten
Universele Verklaring van de Rechten van de Mens
UVRM is aangenomen om de Rechten van de mens (basisrechten, grondrechten) te omschrijven. –
Integriteitsrechten: Vrijheid van geweten en religie, erkenning als persoon voor de wet, vrijwaring
van marteling en wrede behandeling, gelijkheid voor de wet, bescherming van privacy en vrijwaring
van discriminatie
- Vrijheid van meningsuiting en informatie: Omvat de vrijheid ‘inlichtingen en denkbeelden van
welke aard ook te vergaren, te ontvangen en door te geven, ongeacht grenzen en ongeacht de vorm.
(Oproepen tot racisme en andere haatspraak is verboden)
,- Vrijheid van vereniging, participatierechten: Men mag zich vrijelijk verenigen en zich bij een
vakbond aansluiten, behoudens beperkingen zoals die van de openbare orde en andere ‘die in een
democratische samenleving nodig zijn’.
- Gevangen: Recht op een eerlijke rechtszaak, onafhankelijke en onpartijdige rechtspraak, recht voor
onschuldig te worden gehouden tot schuld is bewezen.
- Vluchtelingen en migranten: Mensen hebben het recht hun land te verlaten en er terug te keren.
Vluchtelingen hebben recht op bescherming tegen refoulement, dat wil zeggen terugzending naar
een land waar men vervolgd wordt.
- Speciale categorieën: Worden toegekend aan mensen die een gezin willen stichten, het verdrag
maakt onderscheid naar sekse door in het bijzonder moeders extra rechten toe te kennen
- Sociaaleconomische en culturele rechten: (Sociale grondrechten) zijn rechten op de
minimumvoorwaarden voor welvaart en welzijn. Ze omvatten rechten zoals die op werk, beloning,
sociale zekerheid, onderwijs, huisvesting, rechtshulp en medische verzorging.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Universele_Verklaring_van_de_Rechten_van_de_Mens
- Recht op privacy (Artikel 10 uit de Grondwet)
Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, recht op eerbiediging van zijn
persoonlijke levenssfeer. De belangrijkste is de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming).
In de wet staat onder andere wat uw rechten zijn met betrekking tot uw eigen persoonsgegevens.
Rechtsbeginselen (p.16)
- Indeling van het recht in verschillende rechtsgebieden en de uitgangspunten daarbinnen
Recht is een verzamelnaam voor alle overheidsregels die in onze samenleving gelden
- Publiekrecht: Geeft regels voor de juridische verhouding tussen burgers (bedrijven) en overheid en
omvat de rechtsgebieden: staatsrecht, strafrecht en bestuursrecht
- Het burgerlijk recht behoort tot het privaatrecht, dit recht geeft regels voor de rechtsrelaties tussen
burgers onderling
- Het internationaal recht: Geeft regels voor de verhouding tussen staten onderling
- Het staatsrecht (publiekrecht): Hierin wordt de organisatie van de staat beschreven, er staan regels
in over de bevoegdheden van de verschillende overheidsorganen, zoals de teken en bevoegdheden
van de gemeenteraad of de positie van de Koning. De belangrijkste wet van het staatsrecht is de
Grondwet (p.17)
- Het strafrecht (publiekrecht): In het strafrecht staan regels die de overheid voor de veiligheid van
de burgers belangrijk vindt en als iemand deze regels overtreedt, is dat niet een zaak die tussen
dader en slachtoffer kan worden afgehandeld, maar is het een zaak tussen de dader en de
samenleving als geheel. (p.18)
- Het bestuursrecht (publiekrecht): Geeft regels waaraan de overheid zich moet houden als deze het
land bestuurt. Het bestuursrecht speelt in veel zaken een rol, bijvoorbeeld bij het toekennen van een
werkloosheidsuitkering, het opleggen van een belastingaanslag of het verlenen van een
verblijfsvergunning. (p.18)
- Het burgerlijke recht (privaatrecht): Geeft regels voor de rechtsverhouding tussen burgers (en
bedrijven) onderling. Het gaat hier om zaken waar we dagelijks mee te maken hebben, zoals: kopen,
trouwen, scheiden, werken, gezag over minderjarige kinderen. De belangrijkste regels van het
burgerlijk recht zijn te vinden in het Burgerlijk Wetboek (BW). (p.18)
, - Het internationaal recht: Voornamelijk in internationale verdragen vastgelegd. Door de steeds
toenemende internationale samenwerking wordt dit rechtsgebied steeds belangrijker en heeft het
steeds meer invloed op ons nationale recht. Het Verdrag betreffende de Europese Unie is een van de
bekendste verdragen waarbij Nederland is aangesloten. Het EU-recht kent verordeningen en
richtlijnen. (p.19)
Andere indelingen (p.20)
- Het recht kan ook naar onderwerp worden ingedeeld, op die manier ontstaan er specialismen zoals
het jeugdrecht, het vreemdelingenrecht, het gezondheidsrecht en het arbeidsrecht. In dat geval
worden allerlei rechtsregels uit verschillende rechtsgebieden die over hetzelfde onderwerp gaan bij
elkaar gebracht
- Het recht kan ook ingedeeld worden in materieel en formeel recht
- Materieel recht: Betreft de inhoud van de rechten en plichten. Als we bijvoorbeeld een boek gaan
kopen, moet de koper de koopprijs betalen en moet de verkoper het boek leveren
- Formeel recht: Ook wel het procesrecht genoemd, hierin staan regels die aangeven op welke wijze
het proces gevoerd moet worden. De koper heeft bijvoorbeeld wel de koopprijs betaald, maar de
verkoper weigert het boek te leveren. In het procesrecht staat hoe de koper de verkoper via de
rechter alsnog tot levering van het boek kan dwingen.
- Publiek- en privaatrecht, de eerste onderverdeeld in staats- en bestuursrecht en
straf(proces)recht. Binnen het publiekrecht is de overheid steeds partij, bij het privaat/civielrecht
betreft het – over het algemeen – private partijen (burgers, ondernemers) onderling.
- Verschillende rechtsposities waarin de cliënt zich kan bevinden en welke betrokkenen
(vertegenwoordigers, de overheid, familie en andere partijen) hierbij een rol (kunnen) spelen
We bedoelen met rechtspositie eigenlijk in het bijzonder hoe de cliënt of betrokkenen er juridisch
voorstaat/n. Voorbeelden: je huurt een huis, je hebt schulden, je wordt verdacht van een strafbaar
feit, je hebt een geregistreerd partnerschap, er is sprake van een OTS van 1 van de kinderen etc.
Naast waar sprake van is, is het soms ook de kunst om te zien (vb. er zijn opvoedproblemen) dat er
juridische mogelijkheden zijn om in te grijpen. Dit soort zaken moet je kunnen onderscheiden in een
casus.
Betrokkenen
Bijvoorbeeld ouders als wettelijk vertegenwoordigers, Raad voor de kinderbescherming,
gezinsvoogdij instelling, reclassering, getuigen, deskundigen.
- Juridische procesvoering en alternatieven (mediaton, arbitrage en bindend advies) alsmede
juridisch taalgebruik vanuit verschillende bronnen (wetgeving, jurisprudentie, handboeken en
artikelen).
Strafrecht procesvoering p.85.
- Mediaton: bij mediaton proberen twee partijen met hulp van een mediator tot een oplossing te
komen. Bijvoorbeeld bij een echtscheiding of een arbeidsgeschil. Het gaat bij het vinden van de
oplossing niet om wie er juridisch gelijk heeft. Mediaton lukt alleen als beide partijen de wens
hebben om er samen uit te komen. Het komt steeds vaker voor dat echtparen, als zij willen gaan
scheiden, de hulp inroepen van een mediator. p.114
- Arbitrage (conflict): Een methode van geschilbeslechting waarbij een onpartijdige arbiter in een
geschil tussen partijen een bindende uitspraak geeft. Arbitrage is een manier om een conflict op te
lossen zonder daarbij de rechter in te schakelen. Deskundigen (arbiters) beslissen over het conflict.
