IE in de digitale samenleving
Samenvatting van de jurisprudentie
,Inhoudsopgave
HR 30 mei 2008, LJN BC2153 (Zonen Endstra/Nieuw Amsterdam)
HvJ EU 16 juli 2009, C-5/08 (Infopaq/DDF)
HvJ EU 18 oktober 2012, C-173/11 (Football Dataco/Sportradar)
HvJ EU 3 oktober 2013, C-170/12 (Pinckney/KDG Mediatech)
Hof Arnhem-Leeuwarden, 13 november 2018, ECLI:EU:C:2018:899 (Levola/Smilde)
HR 6 februari 2004, LJN AN7830 (Wavin/Zwolle)
Rb. Den Haag 7 maart 2017, ECLI:NL:RBDHA:2017:2739 (Naturalis)
Hof Amsterdam 21 maart 2017, ECLI:NL:GHAMS:2017:927 (De Bovenlanden)
HvJ EU 17 januari 2012, C-302/10 (Infopaq/DDF II)
HvJ EU 5 juni 2014, C-360/13 (Meltwater)
HvJ EU 7 december 2006, C-306/05 (SGAE/Rafael Hoteles)
HvJ EU 8 september 2016, C-160/15 (GS Media)
HvJ EU 26 april 2017, C-527/15 (Filmspeler)
HvJ EU 14 juni 2017, C-610/15 (Brein/Ziggo)
HvJ EU 10 april 2014, C-435/12 (ACI/Thuiskopie)
HR 30 oktober 1987, NJ 1988, 277 (Naturistengids)
HR 21 januari 1994, LJN ZC1240 (Ferdi E.)
HR 2 mei 2003, LJN AF3416 (Breekijzer)
HR 19 januari 1979, LJN AC6461 (’t Schaep met de vijf pooten)
Hof Amsterdam 14 april 2009, AMI 2009, 19 (Tirion/Sauerbreij & Elhorst)
HR 2 mei 1997, LJN ZC2364 (Discodanser)
Hof Amsterdam 27 januari 2009, AMI 2009/2 nr. 6 (De Rooij/Hollandse Hoogte)
HvJ EU 1 december 2011, C-145/10 (Painer/Der Standard)
HR 14 juni 2013, ECLI:NL:HR:2013:CA2788 (Cruijff/Tirion)
HvJ EU 3 september 2014, C-201/13 (Deckmyn/Vandersteen)
Hof Amsterdam 31 juli 2003, ECLI:NL:GHAMS:2003:AP0573 (Tariverdi/Stadsomroep)
Hof Amsterdam 4 mei 2010, ECLI:NL:GHAMS:2010:BM8012 (Koelewijn/Sena)
HvJ EU 15 maart 2012, C-135/10 (SCF/Marco Del Corso)
HvJ EU 29 juli 2019, C-476/17 (Pelham/Kraftwerk)
Hof Amsterdam 23 december 2008, ECLI:NL:GHAMS:2008:BH0611 (Intersong/Hans van Hemert)
HvJ EU 9 februari 2012, C-277/10 (Luksan/Van der Let)
Hof Den Haag 31 januari 2008, ECLI:NL:GHDHA:2018:2591 (Holierhoek/Houwer)
HR 28 maart 2014, ECLI:NL:HR:2014:735 (NORMA/NLkabel)
HR 7 juli 2017, ECLI:NL:HR:2017:1270 (Nanada/Golden Earring)
HvJ EU 16 februari 2012, C-360/10 (SABAM/Netlog)
HvJ EU 27 maart 2014, C-314/12 (UPC Telekabel Wien/Constantin Film)
, 1. Algemene inleiding
HR 30 mei 2008, LJN BC2153 (Zonen Endstra/Nieuw Amsterdam)
De zonen Endstra hebben gevorderd dat Nieuw Amsterdam c.s. alle door hen uitgegeven boeken onder
de naam ‘De Endstra-tapes’ uit te handel neemt omdat hiermee inbreuk wordt gemaakt op het
auteursrecht van Endstra. Volgens de rechtbank en het hof rust er geen auteursrecht op de
achterbankgesprekken omdat Endstra geen creatieve keuzes heeft gemaakt voor de vorm van de
gesprekken en evenmin bewust een geestelijke creatie wilde scheppen. De Hoge Raad is het hier niet
mee eens. De vorm van het gesprek is inherent aan het voortbrengsel waardoor niet de eis mag worden
gesteld dat de maker bewust een werk heeft willen scheppen, bewust creatieve keuzes heeft gemaakt
en bewust voor de vorm heeft gekozen. De Hoge Raad maakt duidelijk hoe laag de drempel voor
auteursrechtelijke bescherming inmiddels is geworden. Twee elementen bepalen de aan te leggen
maatstaf:
- Eigen, oorspronkelijk karakter: de vorm mag niet ontleend zijn aan die van een ander werk.
- Persoonlijk stempel van de maker: er moet sprake zijn van een vorm die het resultaat is van
scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes die aldus voortbrengsel is van de
menselijke geest.
Hier wordt voorts aan toegevoegd dat een schepping niet het karakter van een coherente creatie behoeft
te hebben om een werk in auteursrechtelijke zin te kunnen zijn.1 Senftleben merkt in zijn noot op dat
deze opmerking zo moet worden opgevat dat het vereiste van persoonlijk stempel niet betekent dat een
werk van de persoonlijkheid van de maker in die zin doordrongen moet zijn dat de vorm voortvloeit uit
een achterliggend scheppingsprogramma.
De uitspraak van de Hoge Raad biedt weinig houvast om de vraag te kunnen beantwoorden of
auteursrecht mogelijk is op gesprekken. Om dit te kunnen beoordelen, moet volgens Senftleben
gekeken worden naar de ratio en doelstelling van het auteursrecht:
- Het auteursrecht is een inspiratiesysteem. Het traditionele onderscheid tussen beschermde
vorm en niet-beschermde vorm beoogt te voorkomen dat de bronnen voor nieuwe creaties
gemonopoliseerd worden. Het gesprek – menselijke communicatie – moet vanuit deze
invalshoek principieel vrijgehouden worden. De bescherming van gesprekken als de
achterbankgesprekken is een bedreiging van het auteursrecht als inspiratiesysteem.
- Het waarborgen van de vrijheid van meningsuiting. De vrijheid van meningsuiting komt in het
gedrang als op elk gesprek auteursrecht zou berusten. Gesprekken zijn de basis van menselijke
informatieoverdracht en gedachtewisseling waardoor de auteursrechtelijke bescherming ook
vanuit dit oogpunt niet wenselijk is.
Voorts zou de bescherming van de Endstra-tapes het gevolg kunnen hebben dat individuele kenmerken
van een persoon – alle kenmerken die een eigen karakter vertonen – algemeen vatbaar worden voor
auteursrechtelijke bescherming. Ten opzichte van een dergelijke erosie van het werkbegrip, totale
commercialisering van individualiteit, privatisering van het publieke domein en monopolisering van
inspiratiebronnen is het oppassen geblazen.
HvJ EU 16 juli 2009, C-5/08 (Infopaq/DDF)
Infopaq maakt samenvattingen van artikelen uit Deense dagbladen en tijdschriften welke gekozen
worden op basis van de door de klanten gekozen topics. De selectie gebeurt op basis van een ‘data
capture-procedé’. DDF is een beroepsorganisatie van Deense dagbladen en is van mening dat
toestemming vereist is voor de verwerking van artikelen via dit procedé. Er kan namelijk gesproken
worden van een reproductiehandeling in het geval fragmenten van elf woorden worden opgeslagen in
het computergeheugen. Het Hof heeft bepaald dat delen van een werk tevens auteursrechtelijk
1
HR 30 mei 2008, LJN BC2153 (Zonen Endstra/Nieuw Amsterdam), r.o. 4.5.1-4.5.2.
1