College aantekeningen
Hoorcolleges sanctierecht
- Vak
- Sanctierecht
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Volledige uitwerking van de hoorcolleges sanctierecht 2018/2019.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 110 pagina's
Voorbeeld 4 van de 110 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Hoorcolleges sanctierechtWeek 1A
Begrippen
Onder detentierecht valt het gedeelte van het sanctierecht dat de tenuitvoerlegging van
gevangenisstraffen of tbs betreft. Sancties moeten eerst worden opgelegd voor ze ten
uitvoer kunnen worden gelegd. Detentierecht betreft alleen gevangenisstraffen en tbs
en is daarom beperkter dan het sanctierecht.
Sanctierecht (of penitentiair recht) is het rechtsgebied dat de toepassing en
tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties in het algemeen regelt.
Penologie betekent de leer van het straffen, studie van grondslagen, doelen en effecten
van reacties op crimineel gedrag.
Inhoud sanctierecht
Er wordt onderscheid gemaakt tussen de externe en de interne rechtsposities:
Externe rechtspositie gaat vooral over vrijheidsbenemende sancties.
- welke voorwaarden zijn er voor opleggen van sancties (cel, tbs, hoe lang duurt het,
wanneer verlof)
- kader van tenuitvoerlegging
Interne rechtspositie is alle rechten en plichten die een persoon heeft als hij intern
verblijft
- regelt de rechtspositie van de veroordeelde tijdens de tenuitvoerlegging
Creatief straffen
Je kan voorwaarden bij de straf opleggen die het gedrag van de veroordeelde betreffen.
In België kreeg een man ooit de straf om een boek over een verongelukt persoon te
lezen nadat hij zelf iemand dood had gereden.
Het kan per mens enorm verschillen wat iemand nodig heeft om te voorkomen dat hij
nogmaals een delict begaat.
Grondslag van straf
Objectief kwaad dat normaliter als leed zal worden ervaren. Het gaat om bewust
toegebracht leed, ter vergelding van schuld aan een gepleegd strafbaar feit. Je kan niet
worden gestraft voor iets wat je nog gaat doen, dus je wordt gestraft voor wat je al hebt
gedaan.
Er zijn verdragstheorieën die stammen uit de tijd van de Verlichting: fictie dat burgers
zich vrijwillig onderwerpen aan het maatschappelijk verdrag. Wijsgeer Fichte zei dat
mensen het recht hebben om gestraft te worden, omdat gestraft kunnen worden
aangeeft dat jij onderdeel bent van het maatschappelijk verdrag en dat je burger bent.
Straftheorieën
Retributivistische benadering
Deze theorieën kijken vooral naar achteren, naar wat er gebeurd is. Er wordt gestraft,
omdat er iets is gebeurd. Ze worden ook wel absoluut genoemd (omdat er absoluut een
reactie moet volgen op het misdrijf).
Utilitaristische benadering
Deze kijkt vooruit: er is iets gebeurd in het verleden, dus we gaan nadenken wat we in
1
,de toekomst met deze persoon aan moeten. Er wordt gestraft opdat er iets verbeterd
kan worden in de toekomst, of opdat andere mensen het delict niet ook gaan plegen.
Herstelbenadering
Andere manier van kijken naar misdaad. Vooral gericht op conflictoplossing. Wat heeft
het voor zin om iemand 20 jaar in de cel te gooien? Vrij weinig. Het geven van
schadevergoeding aan de benadeelde is een voorbeeld van herstel.
Retributivistische benadering
Een leemte ontstaat door het misdrijf, waarvoor genoegdoening moet komen.
Negatieve retributivisten
- Straf mag, hoeft niet
- Is geen legitimatie
- Aangevuld met doelen relatieve benadering
- Dominante principe in NL (opportuniteit)
Positieve retributivisten
- Straf is een dwingende reactie op een delict
- Kant (categorisch imperatief)
- Rechtvaardiging
- Legaliteitsbeginsel in plaats van opportuniteit (bijv. Duitsland: plicht tot vervolgen)
Utilitaristische benadering
Rechtvaardiging ligt in het verondersteld nut van straf gericht op de toekomst. Door:
- gedragsbeïnvloeding/resocialisatie
- afschrikking
- incapacitatie/onschadelijkmaking
Strafdoelen
- Generale preventie
* Afschrikken maatschappij
* Voorkomen eigenrichting
* Versterken van normen
- Speciale preventie
* Resocialisatie/re-integratie
* Afschrikking ter voorkoming van recidive
* Tijdelijke uitschakeling/incapacitatie
- Herstel
* Schadevergoeding
* Conflictoplossing
Verenigingsbenadering
Dit combineert elementen van utilitaristische en retributivistische benaderingen. De
bovengrens van straf wordt bepaald door de schuld van de dader. Of straf moet worden
toegepast en hoe die eruit moet zien wordt bepaald door utilititeitsprincipes.
Doodstraf
- Voor:
* Gemakkelijke onschadelijkmaking
* Humaner dan levenslang
* Voorkomen eigenrichting door vergeldingsbehoefte, bescherming en zedelijk
waardeoordeel
2
,- Tegen:
* Werkt misdaad verwekkend
* Onherstelbaar
* Onbekend leed
* Treft nabestaanden meer dan de schuldige
* Geen individuele variatie
* Verlaagt autoriteit Staat
Voorfase Code Peénal
Straffen waren bijvoorbeeld:
- doodstraffen
- tuchthuis
- lijfstraffen
- boete
Afschaffing:
- 1854 afschaffing lijfstraffen/schavotstraffen (zichtbare straffen voor iedereen:
afschrikkende werking)
- 1860 moratorium doodstraf (niet meer opleggen doodstraf)
- 1871 officieel afschaffen doodstraf
- 1871 introductie levenslange gevangenisstraf
Doodstraf en levenslang hebben nooit naast elkaar bestaan. Levenslang is de vervanging
van doodstraf.
Vanaf 1886 hadden we drie hoofdstraffen:
- gevangenisstraf (voor zware straffen, je zat alleen op je cel)
- hechtenis (minder zware straffen, je mocht in gemeenschap verblijven in gevangenis)
- geldboete
Het waren alternatieven en niet cumulatief
Verder bestonden geen bijzondere strafminima meer, alleen strafmaxima.
Naast de drie hoofdstraffen was vroeger mogelijk
Vier bijkomend straffen:
- ontzetting van rechten (beroepsuitoefening)
- verbeurdverklaring (in beslag nemen goederen)
- openbaarmaking uitspraak (dus publiceren zonder anonimiteitsrichtlijnen)
- plaatsing in een rijkswerkinrichting (in 1999 geschrapt)
En één maatregel:
- Opsluiting in een krankzinnigengesticht voor één jaar (nu is het plaatsing in
psychiatrisch ziekenhuis)
- Deze rechter kon en kan door de burgerlijke rechter worden verlengd (art. 37 Sr nu)
Moderne richting
Lombroso dacht dat hij criminelen kon ontdekken aan zijn uiterlijke kenmerken. Brede
schedel, doorlopende wenkbrauwen, grote neus en oren, stevige kaak. Deze theorie is
wel verworpen. Toch is hiermee wel aandacht gekomen voor factoren: criminaliteit kan
ook ontstaan door biologische of sociale omstandigheden en is niet alleen gebaseerd op
de keuzes die iemand maakt. Niet alleen kijken naar schuld, maar ook naar de factoren
die eraan hebben bijgedragen dat hij crimineel gedrag vertoont, en daar de sanctie op
baseren. Die invloed van de moderne richting staat tegenover klassiek.
3
, De moderne richting zorgde ervoor dat er allerlei wijzigingen kwamen. De
gevangenisstraf kon bijvoorbeeld voorwaardelijk worden opgelegd. Ook de
voorwaardelijke invrijheidstelling bestond al, maar werd verder opgerekt. Verder
kwamen er maatregelen bij. Straf is beoogde leedtoevoeging en maatregel is niet
beoogde leedtoevoeging. Een tbs’er zal dit niet zo ervaren, het is een theoretisch
onderscheid. Tbs is losgekoppeld van schuldvergelding, dus je kunt niet meer spreken
van straf. Vroeger bestond ook de bewaring van gewoontemisdadigers (veelplegers van
die tijd). Ook daarvoor zou je kunnen zeggen dat ISD een soort moderne variant is
geworden.
Pompe (1921) maakte nog meer onderscheid tussen en straf en een
beveiligingsmaatregel. Hij zei
- Leedtoevoeging is beoogd of niet beoogd
- Straf heeft ethische kleur (straf kijkt terug: normstelling, je reageert op een actie,
geeft er een waardeoordeel op. Dit heeft maatregel niet zo zeer)
- Bij straf staat daad centraal en bij maatregel de persoon
- Rechter niet afhankelijk van deskundigen voor straf, wel bij maatregel
Pompe dacht vooral aan de plaatsing in een krankzinnigengesticht. Tegenwoordig zijn er
veel meer maatregelen bijgekomen, waardoor dit onderscheid niet echt meer opgaat.
Modderman
Hij wilde niet aan de maatregel van plaatsing in het krankzinnigengesticht. Hij zou dat
we dan krijgen dat de dronkaars in een verbeterhuis, de idioot in een idiotengesticht en
de slaapwandelaar in een gasthuis worden opgenomen. Slaapwandelen werd in die tijd
nog geassocieerd met misdaad. Modderman zei dat we geen maatregel moeten hebben
want dan blijven de mensen komen.
Kooijmans schreef zijn proefschrift over maatregelen. De grondslag is gelegen in een
ongewenste situatie die de overheid de aan het algemeen belang ontleende aanspraak
verschaft tot optreden. Ongewenste situatie in geval van tbs: psychische aandoening. Bij
schadevergoeding: feit dat slachtoffer schade heeft geleden en je niet wilt dat hij ook
nog een andere procedure via hetzelfde gerecht moet starten. In geval van
vrijheidsbeperkende maatregel: feit dat mensen na de gevangenisstraf nog steeds
gevaarlijk kunnen zijn en delicten kunnen plegen.
Hand in hand met gewijzigd strafklimaat
Dadelijke uitvoerbaarheid (art. 38-6, 7 Sr, 14e en 14fa en art. 38v-4 Sr). Vroeger, als je in
hoger beroep ging, werd alles opgeschort. Nu is het zo dat als je tbs met voorwaarden
hebt of voorwaarden bij een gevangenisstraf dat de rechter kan bepalen dat de sanctie
dadelijk uitvoerbaar is. Soms hebben sancties hiervoor verschillende voorwaarden. Het
hoger beroep schort de uitvoering van de maatregelen soms op (bijv. dat de dader het
slachtoffer niet mag opzoeken).
Verlenging van verjaringstermijnen ging in 2006 en 2012. Het afschaffen van de
verjaring van de tenuitvoerlegging van sancties is afgeschaft in 2018. Vroeger werd een
sanctie werd opgelegd na onherroepelijk vonnis maar dan uiteindelijk toch geen actie
wed ondernomen , bijv. om hem van zijn bed te liggen. Dan moet er wel wat gebeuren
om die straf ten uitvoer t leggen. Daar was en verjaringstermijn op. Als je na zoveel jaar
niet die sanctie had ondergaan, dan was je er gewoon helemaal van af. Dat bestaat nu
niet meer. Dus als je onherroepelijk een sanctie opgelegd hebt gekregen in Nederland,
moet je die nog steeds uitzitten.
Verbod kale taakstraf art. 22b Sr. Dit is een van de artikelen die de hele ruime
discretionaire bevoegdheid van de rechter enigszins inperken. Het verbod van de kale
taakstraf is dat je bij bepaalde strafbare feiten niet zomaar alleen een taakstraf mag
geven (bijv. bij levens- of zedendelicten of bij recidive).
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper samantha2807. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen