PRAKTISCHE PEDAGOGIEK: DE VERTALING VAN WETENSHAP NAAR PRAKTIJK
College 1 – Introductie, feiten en meningen
De meeste ouders hebben veel prangende vragen over hun pasgeboren kindje, om deze reden zal er
in de volgende colleges veel gesproken worden over baby’s, maar later ook over oudere kinderen.
Opvoedingsonzekerheid en opvoedingsondersteuning
Pedagogiek “nieuwe” wetenschap
Pedagogiek is best wel een nieuwe wetenschap. De pedagogiek komt eigenlijk uit de filosofie: het
nadenken hoe je een kind het beste kan opvoeden.
Vroege “pedagogen” waren filosofen (Locke, Rousseau)
100 jaar geleden werd pedagogiek ook al als geesteswetenschap gezien. Hierbij was een behoefte om
te begrijpen hoe kinderen zich ontwikkelen. Dit had te maken met de ‘mental hygiëne movement’
en psychoanalyse.
Als geesteswetenschap 100 jaar oud (hier komt pedagogiek als wetenschap uit)
o Ontwikkeling begrijpen
o Weten hoe te handelen
Pedagogiek werd gezien als levensbeschouwelijke waarden
Psychologie was juist meer empirisch georiënteerd
Sommige landen zien pedagogiek als een vak op zich, maar veel landen zijn het als een onderdeel
van psychologie
Kohnstamm (1929): “De paedagogiek zal philosofisch zijn of ze zal niet zijn.”
o Dit zijn we een beetje uit het oog verloren
Empirisch-analytische en normatieve pedagogiek complementair
De pedagogiek is nu zowel empirisch-analytisch als normatief, en deze vullen elkaar aan.
Opvoeden: wat is goed (genoeg)?
Opvoeders: andere normen en waarden
Tijd: ideeën veranderen over opvoeden over de tijd heen
Onderzoekers subjectief: de achtergrond van een onderzoeker veroorzaakt ook subjectiviteit.
Het is moeilijk om opvoeding geheel objectief te kunnen benaderen, omdat het altijd vanuit een
bepaalde waarde komt.
Zoeken naar antwoorden
We zoeken al lang naar antwoorden. Zo was er Jo Frost Nanny on tour Holland. De ene helft die is
vóór haar en de andere tegen haar en vinden het kindermishandeling #stopjofrost vs, #gojofrost stopjofrost vs, #stopjofrost vs, #gojofrost gojofrost
Waar komt opvoedingsonzekerheid vandaan?
Tegenwoordig kiezen we bewust voor kinderen en bewust opvoeden (=je kiest bewuster voor
zwangerschap nu we allemaal voorbehoedsmiddelen hebben dus ook bewuster opvoeden)
Gebrek aan praktische ervaring vroeger was het zo dat we in grotere families woonden en van
elkaar kunnen afkijken. Zo kan een ouder broertje of zusje al vroeg leren om op te voeden.
Kinderen gaan nu al vroeg naar school, dus kunnen dit ook niet meer leren.
Nieuwe situaties zoals koppels van hetzelfde geslacht
Proto-professionalisering iedereen googelt en kijkt hoe je iets moet doen. Je komt
verschillende meningen tegen, welke kies je dan?
Gemêleerde samenleving heel veel nieuwe culturen wonen bij elkaar in een samenleving die
anders opvoeden. Ook kan het zijn dat twee verschillende culturen samen een kind opvoeden.
, Teveel bemoeienis van opvoedingsdeskundigen? bijvoorbeeld het consultatiebureau die de
ouder vertelt hoe je iets moet doen
Transactioneel model (Sameroff & Chandler, 1975)
Link Sameroff in slides (eerste hoofdstuk lezen)
Opvoeding wordt niet alleen veroorzaakt door de ouder. Kind en
ouder vormen volgens dit model een bepaald systeem die
voortdurende transactie hebben die op elkaar reageren. Hiernaast
staat het transactioneel model + een voorbeeld.
Dit model kan je zo lezen: er zijn complicaties bij het kind bij de
geboorte. Hierdoor reageert moeder met een onzekere, angstige
houding en het kind krijgt hierdoor een raar slaappatroon.
Kortom: dit model zegt dat ouder en kind voortdurend op elkaar
reageren door de tijd heen.
De “real patient”
Sameroff zegt dus:
De echte patiënt is de relatie tussen ouder en kind
Ontwikkeling kind is het product van interactie tussen kind en externe sociale ervaringen
The “real patient”…. de ouder-kind relatie (p.5)
Excessief huilen / slaapproblemen / eetproblemen
Vroeger: was er alleen iets in de medische context. Het kind moet behandeld worden
Nu: ouder + kind vormen systeem (regulerend / interacterend). Dus als je iets gaat behandelen,
kijk dan naar de relatie tussen ouder en kind.
o Daarom: behandeling moet gericht zijn op ouder-kind relatie
Port of entry: RRR
Stel er is een probleem met het kind, dan kan je er op drie manieren in door middel van dit systeem.
Hoe kan je dat probleem aanpakken op die manier? Je kan een van de drie R’en kiezen.
Remediation: behandeling
Zorg dat er een aanpassing wordt gedaan bij het kind zodat het past bij de omgeving.
, Intervention goal: “[…] fit the child to preexisting caregiving competencies that are already
adequate if the child behaves as expected.” (p.15)
Voorbeeld: een rustig gezin, maar hun zoon is druk. Ritalin zorgt er bijvoorbeeld voor dat het kind
rustig is. Dan is het probleem opgelost. Je hebt het kind behandelt, waardoor het hele gezin weer
goed functioneert. Dit is de meest voor de hand liggende behandeling: doe iets aan mijn kind
zodat alles weer goed is.
o ADHD Ritalin
o Faalangst therapie
Redefinition: herdefinitie
Het kind gedraagt zich niet zoals de ouders verwachten. Dit wil niet zeggen dat het kind echt iets
verkeerd of fout doet. Het kind gedraagt zich alleen niet zoals de ouders dat willen.
“Existing family representations do not fit with the child’s behavior.” (p.16).
Intervention goal: veranderen van de overtuigingen en verwachtingen van ouders
Voorbeeld: hoe kan je de ouders helpen om ze te laten inzien hoe het kind in elkaar steekt
o Hoog sensitief kind (=meer last van omgevingsfactoren)
Reeducation: heropvoeden
Heropvoeden van de ouders: je moet wijzigen hoe de ouder met het kind omgaat
Intervention goal: “[…] immediate and momentary exchanges between the parent and the child
that are associated with optimal development.” (p.20)
Vaak gericht op de familie of individuele ouder, nadruk op informatieverschaffing m.b.t.
specifieke opvoedvaardigheden
Voorbeeld:
o Jo Frost
o Video Interactie Begeleiding
Transactional diagnosis: Ports of entry
Nu we weten wat de drie ports of entry inhouden,
kunnen we een besluit gaan nemen welke het best
past bij een bepaalde situatie.
Spill-over effect
Voor alle ports of entry geldt:
Ingebed in een systeem, bestaande uit:
o Ouder
o Kind
o Interactie ouder-kind
o Sets gepresenteerde relaties (hoe zien zij die relaties)
Dynamische onderlinge afhankelijkheid
o Benadering hoeft niet specifiek te zijn. Het is niet heel belangrijk uiteindelijk welke
behandeling je pakt.
Interventie beïnvloedt het hele systeem
The motherhood constellation (Stern, 1995)
Een moeder die niet dezelfde persoon is dan van vóór het moederschap
, Andere psychologische paden bewandelen, ze denken en reageren anders als ze een baby
hebben gekregen
Mensen die net moeder zijn geworden hebben minder interesse in anderen
Minder interesse in competitie, dominantie, meer interesse in verzorgen (van baby)
Ontwikkeling andere sensorische voorkeuren/gevoeligheden
Preoccupatie met liefde voor kind, veel gevoel voor het kind dat ze niet voor konden stellen
Roze wolk “Ik ben verliefd op m’n kind”
Nieuwe angsten “ademt m’n kind nog wel?”
Ze hebben nodig: andere vrouwen met ervaring, zoals een moeder of vriendin of zus die ervaring
hierin heeft
Motherhood Constellation en de professional
Het is belangrijk om met deze moeders te praten.
Nieuwe cliënt - andere angsten, wensen, gedragingen. Hier moet je rekening mee houden in de
klinische context.
Belangrijk: gelijkwaardige inbreng als je advies geeft moet je rekening houden dat de moeder
ervaringsdeskundige is bij dit kind, haar inbreng is belangrijk. Laat ook merken dat je deze
inbreng waardeert. Je gaat samen tot een oplossing komen.
Houd rekening met uitgeputte moeders en de “kom-niet-aan-mijn-kind”-houding
E=KxA
Wet van Maier (1963)
Het Effect van een advies (van dat probleem) is het product van de Kwaliteit van het advies en de
Acceptatie van het advies door de cliënt.
Belang van “evidence based” advies
Parenting with reason
Yoder Strahan (2010)
“For scientific advice to be useful, we should learn to be smart consumers of scientific knowledge.”
Je moet er goed naar leren kijken en niet bij alles zeggen zomaar ‘dat is waar’. Je moet kijken wat
bepaalde onderzoeken zeggen, waarom ze dit zeggen en hoe dit is onderzocht.
Leiden vele wegen naar Rome?
Van der Veer, blz 9
“ Nu wil het geval dat deze adviezen (die ouders krijgen) regelmatig met elkaar in strijd zijn en soms
ook, eerlijk gezegd, onzinnig lijken. De vraag kan gesteld worden wie het aan het rechte eind heeft en
of er een recht eind is. Zijn er opvoedingsmethoden die aantoonbaar de beste zijn of leiden er vele
wegen naar Rome?” – Maakt het dus eigenlijk uit wat je doet?
Gina Ford en Jean Liedloff
Boeken: the new contented Little Baby Book (Ford) & The Continuum concept (Liedloff)
Schrijven over de omgang met de baby
Gebaseerd op persoonlijke overtuigingen van auteur
Adviezen van deze twee boeken zijn volledig tegengesteld
Wat is “waar”? en voor wie? – want beide boeken zijn erg populair en worden door ouders
waargenomen als waar, want het heeft goed gewerkt.
Opvoedproblemen ≠ medische problemen
Medische problemen Opvoedproblemen
-Meting objectief -Meting vaak subjectief