document bevat: samenvatting van:
- De graaf: de Nederlandse inlichten en veiligheidsdiensten: nooit te oud om te leren
-Nationale veiligheid in historisch perspectief ( de Graaf) (les 1)
-veranderingen WIV
3.literatuur
3.1 De graaf: de Nederlandse inlichten en veiligheidsdiensten: nooit
te oud om te leren
Nederlandse inlichten dienst heeft zich in 3 afzonderlijke periode aangepast aan de nationale en
internationale omstandigheden.
Interbellum ( de periode tussen de 1 en 2 wereldoorlog)
e e
De koude oorlog
De afgelopen 20 jaar : stabiliteit en neutraliteit, stabiliteit en polariteit, en dynamiek en
onzekerheid
Rond 1900 begin institutionalisering, bureaucratisering, professionalisering en disciplinevorming
van het intelligence- metier ( spionage). Nederland in 1914. Ook politicologie laat in Nederland.
Inlichtingen-en veiligheidsdiensten in Nederland.
Inlichtingenwerk vindt altijd plaats in een competitieve taakomgeving: de tegenstander zal proberen
informatie af te schermen, tegelijkertijd kan die tegenstander ook een bondgenoot zijn.
Inlichtingenwerk vindt ook plaats in een waarde omgeving. Geheime dienst in een democratie moet
rekening houden met andere normen en waarden dan een soortgelijke dienst in een dictatuur.
1919-1940: interbellum: stabiliteit en neutraliteit
Inlichtingendienst: GS 3 : derde bureau van de generale staf. Voornamelijk verantwoordelijk voor
e
inlichtingen over buitenlandse leger. Na afloop van de oorlog werd de Nederlandse regering
geconfronteerd met een reeds snel teloorgegane poging van de socialistische leider Troelstra om een
revolutie te ontketenen. Dit was voor de regering het sein voor een permanente
veiligheidsorganisatie: de Centrale Inlichtingendienst (CI, soms ook CID), die ressorteerde onder de
verantwoordelijkheid van de minister van Binnenlandse Zaken, maar tegelijk gecamoufleerd werd
ondergebracht als GSIIIB bij de Generale Staf van het Nederlandse leger.
1945-1990: koude oorlog: stabiliteit en polariteit
De ervaringen van het verzet betekenden een stevige impuls voor de naoorlogse veiligheidsdienst,
die achtereenvolgens onder de namen Bureau Nationale Veiligheid, Centrale Veiligheidsdienst en
Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) door het leven ging. Een tweede belangrijke impuls was dat de
BVD bij de oprichting van de NAVO werd aangewezen als de zogeheten Nationale
Veiligheidsautoriteit.
Een derde element in het personeel vormden oud-koloniale ambtenaren die bij de politieke politie
en recherche in Nederlands-Indië ervaring hadden opgedaan. Vanaf de jaren zestig groeide de
instroom van afgestudeerden met een wetenschappelijke achtergrond. Die academisering was een
onderdeel van de professionalisering, die tevens werd bevorderd door trainingen en
gedachtewisselingen met buitenlandse diensten, in het bijzonder de Amerikaanse, de Britse en na
verloop van tijd ook de Duitse.
Ten slotte bestond er deels in de militaire, deels in de civiele sfeer een tweeledige organisatie I & O,
Inlichtingen (ook wel Sectie Algemene Zaken genoemd) en Operatiën, die in geval van een nieuwe
bezetting een stay behind-functie zou krijgen, een zaak die de regering in ballingschap in Londen in
1940-1945 node had gemist.
, 1990-nu: dynamiek en onzekerheid
Aan het begin van het volgende decennium, in 2002 kwam een nieuwe wet op de inlichtingen- en
veiligheidsdiensten tot stand, die tot de dag van vandaag geldt. Deze wet was onder meer
noodzakelijk doordat het Europese Hof van Justitie had bepaald dat de klachtprocedure ten aanzien
van inlichtingen- en veiligheidsdiensten in Nederland onvoldoende geregeld was en onvoldoende
duidelijk was wie wanneer welke inzet van bijzondere inlichtingenmiddelen tegen zijn of haar
persoon kon verwachten.
Omdat gebleken was dat Nederland het toch niet zonder een civiele inlichtingendienst kon stellen,
werd bovendien de inlichtingendienst voor het buitenland geïntegreerd in de veiligheidsdienst,
waardoor de BVD veranderde in Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD).
De toekomst
De politiek-maatschappelijke acceptatie van inlichtingen- en veiligheidsdiensten is de afgelopen jaren
sterk toegenomen, maar daarmee ook de publieke en politieke aandacht voor hun werk. Een
belangrijke taak van de diensten is: het bevorderen van educatie, voorlichting en een sterk
verwachtingenmanagement.
Dreigingen komen van meerdere, soms nauwelijks te verwachten kanten en (bijvoorbeeld bij cyber
security) met een tot nu toe ongekende snelheid. In combinatie met de maatschappelijke druk zal er
sneller informatie aan afnemers beschikbaar worden gesteld, iets wat nu al blijkt uit het toegenomen
aantal zogeheten ambtsberichten van de diensten. Die snelheid zal mogelijk afbreuk doen aan
kwaliteit en betrouwbaarheid. Tegelijkertijd moeten inlichtingen- en veiligheidsdiensten steeds meer
concurreren met organisaties die early warning afgeven op basis van volledig open informatie.
Er zal een voortgaande neiging zijn om analyses methodischer te maken en deels te automatiseren.
Dat kan niet anders in een tijdperk waarin op informatie gebaseerde organisaties ten onder dreigen
te gaan aan information overload.
De Nederlandse diensten moeten ervan uitgaan dat de dynamiek in hun taakomgeving waarschijnlijk
alleen nog maar meer zal toenemen, dat zij weliswaar groot zijn geworden ten tijde van de Koude
Oorlog, maar dat dat een unieke tijd was met bipolariteit en grote voorspelbaarheid, die routines
mogelijk maakte. De toekomst vereist een lerend vermogen van de diensten, wat betekent dat ook
individuele medewerkers in staat moeten zijn op meta-niveau hun eigen werkwijze te bezien.
Het grootste gevaar is dat in het huidige veiligheidsklimaat de diensten te star en bureaucratisch
opereren tegen tegenstanders die voor een deel in staat zijn tot een veel grotere organisatorische
flexibiliteit, die profiteren van het feit dat zij sneller leren van de zich wijzigende omstandigheden en
die steeds minder mensen nodig hebben om een steeds grotere mate van vernietiging teweeg te
brengen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sanneke02. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
