Samenvatting voor het vak Individu en Maatschappij leerjaar 2 gedragswetenschappen voor de opleiding HBO-V aan de Hanzehogeschool Groningen. Voor deze samenvatting het boek Zimbardo en Jedeloo gebruikt, en 2 PDF bestanden.
Zimbardo: hoofdstuk 3 leren en hoofdstuk 7 persoonlijkheid
Jedeloo: hoofdst...
Inhoudsopgave
Psychologie de essentie – Zimbardo ..................................................................................... 2
Hoofdstuk 3 Leren ............................................................................................................. 2
3.1 Hoe verklaart klassieke conditionering leren? ........................................................... 2
3.2 Hoe leren we nieuw gedrag door operante conditionering? ...................................... 3
3.3 Hoe verklaart de cognitieve psychologie leren? ........................................................ 6
Hoofdstuk 7 Persoonlijkheid............................................................................................... 8
7.1 Door welke krachten wordt de persoonlijkheid gevormd? ......................................... 8
7.2 Uit welke blijvende patronen of disposities bestaat onze persoonlijkheid? ................ 8
7.3 Op welke manier helpen mentale processen bij het vormen van onze
persoonlijkheid? ............................................................................................................. 9
7.4 Welke theorieën gebruiken mensen om zichzelf en anderen te begrijpen? ..............13
Zelfmanagement – Jedeloo ..................................................................................................15
Hoofdstuk 1 Inleiding ........................................................................................................15
1.1 Chronische aandoeningen .......................................................................................15
1.2 Zelfmanagement .....................................................................................................16
1.3 Generiek model Zelfmanagement............................................................................18
1.4 Zelfmanagement en gerelateerde begrippen ...........................................................18
Hoofdstuk 4 Het proces van zelfmanagementondersteuning ............................................21
Hoofdstuk 6 Technieken en instrumenten nader bekijken .................................................23
6.1 Gedeelde besluitvorming .........................................................................................23
6.2 Keuzehulpen en optiongrids ....................................................................................23
Hoofdstuk 7 Zelfmanagement bij specifieke groepen ........................................................26
7.4 Psychische aandoeningen .......................................................................................26
Het afwegingskader in de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling .......................28
Wat werkt bij de aanpak van kindermishandeling .................................................................32
Hoorcolleges ........................................................................................................................34
Hoorcollege 1....................................................................................................................34
Hoorcollege 2....................................................................................................................37
Hoorcollege 3....................................................................................................................39
Hoorcollege 4....................................................................................................................44
Hoorcollege 5....................................................................................................................48
Hoorcollege 6....................................................................................................................58
1
,Psychologie de essentie – Zimbardo
Hoofdstuk 3 Leren
Behavioristische gedragstherapie: concentreert zich op het hier en nu, en niet op het
verleden. De therapie werkt als coach en leert de patiënt nieuwe reacties aan die bestaande,
problematische gedragingen kunnen vervangen.
Leren: volgens psychologen: als een proces waardoor ervaringen een blijvende verandering
veroorzaken in het gedrag of in de mentale processen. Leren leidt tot blijvende
veranderingen in gedrag of mentale processen, wat niet het geval is bij reflexen en
instincten. Sommige vormen van leren, zoals habituatie, zijn tamelijk eenvoudig, terwijl
andere, zoals klassieke conditionering, operante conditionering en cognitief leren, complexer
zijn. Criteria van leren zijn:
1. Ten eerste willen we benadrukken dat we pas van leren spreken als het tot een
blijvende verandering leidt
2. Ten tweede moet leren volgens de definitie leiden tot een verandering in het gedrag
of de mentale processen.
Een instinct is een vorm van gemotiveerd gedrag met een sterke biologische basis.
Habituatie: leren om niet te reageren op de herhaalde aanbieding van de stimulus.
Mere exposure effect: aangeleerde voorkeur voor stimuli waaraan we al eerder zijn
blootgesteld.
Stimulus-respons-leren: vormen van leren die we kunnen beschrijven in termen van stimuli
en responsen, zoals klassieke en operante conditionering.
3.1 Hoe verklaart klassieke conditionering leren?
Vroege vormen van psychologie waren het structuralisme en het functionalisme.
Klassieke conditionering: een elementaire vorm van leren waarbij een stimulus die een
aangeboren reflex oproept, wordt geassocieerd met een voorheen neutrale stimulus, die
daarop het vermogen verwerft om dezelfde respons op te roepen. Het kan zowel bij dieren
als bij mensen. (Pavlov)
Reflexen: eenvoudige, niet-aangeleerde respons die wordt opgeroepen door stimuli,
bijvoorbeeld een kniereflex.
Neutrale stimulus (NS): iedere stimulus die voorafgaand aan de leerfase geen
geconditioneerde respons oproept.
Extinctie (uitdoving): bij operante conditionering: proces waarbij een aangeleerde respons
verdwijnt door de afwezigheid of afname van bekrachtiging. (vergelijkbaar met extinctie bij
klassieke conditionering).
In leren: de afname van een geconditioneerde associatie als gevolg van de afwezigheid van
een ongeconditioneerde stimulus of bekrachtiger.
Verwervingsfase: het eerste leerstadium in de klassieke conditionering waarin de
geconditioneerde stimulus steeds vaker de geconditioneerde respons oproept.
Contiguïteit: het samen, of vlak na elkaar, aanbieden van de neutrale stimulus en
ongeconditioneerde stimulus.
2
, Tijdens de verwervingsfase (geconditioneerde stimulus en ongeconditioneerde stimulus)
neemt de sterkte van de geconditioneerde respons snel toe. Tijdens de extinctiefase, als de
ongeconditioneerde stimulus niet langer op de geconditioneerde stimulus volgt, daalt de
intensiteit van de geconditioneerde respons tot nul. De geconditioneerde respons kan na een
korte rustperiode terugkeren, zelfs als de geconditioneerde stimulus zonder de
ongeconditioneerde stimulus wordt aangeboden. De terugkeer van de geconditioneerde
respons wordt ‘spontaan herstel’ genoemd. Zie figuur 3.2 blz. 69.
Bouwstenen van klassieke conditionering:
• Ongeconditioneerde stimulus (UCS): hier begint de klassieke conditionering mee.
De stimulus die een ongeconditioneerde respons oproept.
• Ongeconditioneerde respons (UCR): de respons die voorafgaand aan de leerfase
wordt opgeroepen door een ongeconditioneerde stimulus.
• Geconditioneerde stimulus (CS): een oorspronkelijk neutrale stimulus die een
respons oproept die uiteindelijk geassocieerd wordt met de stimulus.
• Geconditioneerde respons (CR): een respons die wordt opgeroepen door een
oorspronkelijk neutrale stimulus die uiteindelijk geassocieerd wordt met de
ongeconditioneerde stimulus.
• De tijdsperiode tussen stimulus en respons
Voordat de conditionering heeft plaatsgevonden, roept de ongeconditioneerde stimulus van
nature de ongeconditioneerde respons op. Een neutrale stimulus, zoals een geluid, leidt niet
tot een respons. Tijdens de conditionering wordt de neutrale respons gekoppeld aan de
ongeconditioneerde stimulus. Door de associatie van deze neutrale stimulus met de
ongeconditioneerde stimulus verandert de neutrale stimulus on een geconditioneerde
stimulus, die voortaan een geconditioneerde respons zal oproepen die gelijk is aan de
ongeconditioneerde respons.
Spontaan herstel: het terugkeren van een uitgedoofde geconditioneerde respons na
rustperiode. Dit spontane herstel vindt plaats wanneer de geconditioneerde respons, na
extinctie en een daarop volgende periode zonder blootstelling aan de geconditioneerde
stimulus, zich opnieuw voordoet als reactie op de geconditioneerde stimulus.
Stimulusgeneralisatie: de uitbreiding van een aangeleerde respons naar stimuli die lijken
op de geconditioneerde stimulus.
Stimulusdiscriminatie: het leren van een nieuwe respons op een stimulus, maar niet op
stimuli die erop lijken (ook wel: discriminatie). Het is het tegenovergestelde van
stimulusgeneralisatie en wordt ook wel selectief leren genoemd.
Bij geconditioneerde aversies speelt nature (biologische achtergrond) als nurture
(leerprocessen) een rol.
Psychologen menen tegenwoordig dat veel van de algemeen voorkomende angsten en
fobieën voortkomen uit een genetische preparedness (predispositie) die in de loop van de
evolutie is ontstaan. Door deze preparedness zijn we voorbestemd om angsten aan te leren
voor dingen die gevaarlijk zijn, waaronder slangen, spinnen, bloed, bliksem, grote hoogten
en afgesloten ruimten.
3.2 Hoe leren we nieuw gedrag door operante conditionering?
Operant: een observeerbare, vrijwillige gedraging die een organisme vertoont met als doel
invloed uit te oefenen op de omgeving.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hesterbuma. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
