Sociologie en kunst
Sociologie richt zich op de concrete leefwereld waar de student en zijn
cliënten/patiënten/bewoners/deelnemers deel van uitmaken. Dat perspectief is essentieel voor een
goed begrip van de problemen in het drang- en dwang-segment.
Kunst richt zich op nog iets groters: het leven zelf, met al haar diffuse schoonheid en grimmigheid.
Kunst ervaren door het te maken of het te ondergaan biedt vaak houvast op moeilijke momenten
waar woorden te kort schieten – bij verlies, kwetsbaarheid, wreedheid, de dood. Het biedt troost en
ook, op een intuïtieve manier, begrip.
Gaat sociologie te werk op een wetenschappelijk-analytische manier, kunst werkt creatief-intuïtief.
Je zou deze onderwijslijn daarom een ontmoeting van hoofd en hart kunnen noemen.
Les 1
Johan Huizinga
‘Men kan bijna al het abstracte loochenen; recht, schoonheid, waarheid, goedheid, geest, god. Men
kan de ernst loochenen. Het spel niet’.
Spelen kan met hiërarchie, autoriteit, fysieke kracht en aantrekkelijkheid. Vanuit dat spel ontstaat
codes, morele grenzen, soms ook normen. Vanuit dat spel ‘ontstaat cultuur’.
‘Cultuur begint niet als spel en niet uit spel, maar in spel’
Spelvorming en cultuur zijn constant, maar veranderlijk en adaptief. *verloochen = ontkennen
De drie hoofdkenmerken van spel
1. Het moet vrij zijn.
2. Een uittrede uit het gewone leven.
3. Een tijdelijke sfeer.
Les 2
Kunst als existentiële waarde
De instrumentele kant van creativiteit oefen in het stellen van existentiële vragen kunst als het werk
van het hoofd, het hard en de handen.
Mark van Ostaijen
, ‘Door middel van de sociologische verbeelding wordt de alledaagse complexiteit verrassend
inzichtelijk’. ‘De wereld moet niet worden beschouwd als een optelsom van breinen, maar
individueel gedrag kan worden begrepen door de lens van het sociale’
Les 3
Self-fulfilling prophecy
Je denkt dat er iets gaat gebeuren en daardoor gebeurt het ook.
*Perceptie = Verwachting
Een zichzelf bevestigende voorspelling.
Merton: ‘als een mens een situatie als echt beschouwt, dan is deze echt in
zijn consequenties’.
*Perceptie van de werkelijkheid is echt ook de consequenties.
Voorbeeld:
Zelf:
Praktijk:
Self-defeating prophecy (self-destroying prophecy)
Een zichzelf ondermijnende voorspelling, die geen werkelijkheid wordt door de handelingen die ze
oproept.
Je doet een voorspelling en je gaat zo handelen dat de voorspelling niet uitkomt.
Voorbeeld:
School: Ik ga deze kennistoets niet halen, ik ga zo handelen dat ik de toets opeens wel haalt.
Zelf: Je hebt een sollicitatie gesprek maar bent heel erg nerveus, en denkt dat dit niet gaat lukken
maar je probeert het gewoon en je doet het dan zo goed dat je het toch haalt.
Praktijk: “Hannah Arendt: in het handelen zit ons vermogen om opnieuw te beginnen”
Sociale werkelijkheid / reflexiviteit van de werkelijkheid
In Groot Brittannië is er vanuit duurzaamheidsambities een flink budget vrijgemaakt om fietspaden te
creëren, inmiddels zijn er levensgevaarlijke situaties ontstaan en zijn er meer verkeersongelukken.
Reflexiviteit van de werkelijkheid: de werkelijkheid van reacties op reacties.
De werkelijkheid is niet statisch, maar ontwikkelt zich en is veranderlijk door menselijk handelen.
Je kan de werkelijkheid veranderen door jou handelen. De werkelijkheid staat niet vast.
Collectieve waanzin
Definitie: een groep mensen die het zelfde geloven.