Samenvatting van het boek geschiedenis van het onderwijs in Nederland (Piet Rooy), voor het vak wetenschapsfilosofie en de geschiedenis van het onderwijs(wetenschappen)
Een geschiedenis van het onderwijs in Nederland - Piet de Rooy
H1 – In den Beginne
Bijbel eeuwenlang gefunctioneerd als ‘leering en onderwijzing’
- Verklaring leven op aarde, geeft richting aan het heden en hiernamaals
Vastleggen verhalen balans mondeling + schriftelijke overlevering verschuift
- Verkondigen werd uitleggen
- Ontwikkeling spijkerschrift, alfabet etc.
- Het schrift bracht de school voort leren lezen en schrijven heeft langdurige
instructie nodig
- Schriftelijke taalverwerving veel moeilijker dan natuurlijke taalverwerving
- In het begin als hulpmiddel orale cultuur, blijkt geschikt voor kennis vastleggen
School betekende rust, vrije tijd, liefhebberij
- Afwezigheid verplichtingen
- Omdat: ontbreken van noodzaak om te werken
- Homerus = opvoeder van Griekenland
o Schrijver Ilias en de Odyssee
o Uit het hoofd leren deze teksten zwaar beroep op geheugen
Door schrift niet meer nodig
‘Tovermiddel voor geheugen en wijsheid’
Socrates maar hierdoor geheugen niet meer trainen
bevordert waanwijsheid
Opleidingsfasen 8 perioden van 7 jaar
- 1-3 vorming
o Klein kind kind adolescent
o In handen van vrouwen
- Fase 2
o Weinig kennis over (weinig teksten over gevonden)
o Begin maken met lezen en schrijven
- Verdere opleiding
o Geen onderwijsbeleid, dus zit weinig systeem in
o Dienstplicht, thuisstudie etc.
Opvoeding en onderwijs
- Algemene ontwikkeling stelt in staat tot leiden eigen hof en haard + heersen over
mensen
- Goed leren praten (betogen) belangrijk
- Onderscheid in niveau’s (geletterd-ongeletterd etc.)
- Slaaf als kindbegeleider pedagoog
- Theorie staat boven praktijk minder direct nut = meer gewaardeerd school
voor het ontbreken van de noodzaak om te werken
Onderwijs als markt
- Aanbieders mesten aandacht trekken van potentiële leerlingen voor inkomen verwerven
o ‘Onderwijs is weg naar macht en aanzien’
- Leermeesters hadden geen hoog aanzien
Onderwijs in hellenistische periode (35-100)
- Onderwijs is het in cultuur brengen van landbouwgrond niet ieder kind even geschikt,
rekening houden met verschil in aanleg
- Oogsten voor kleine groep weggelegd laatste fase onderwijs, die weinigen haalden
,Een geschiedenis van het onderwijs in Nederland - Piet de Rooy
- Effect onderwijs beschaving staat gelijk aan geletterdheid
o Verdreef niet de orale cultuur (meer interactie tussen horen en lezen)
Onderwijs v.a. 6e eeuw
- Lezen makkelijker technische aanpassingen (leestekens, woorden etc.)
- Lezen was anders dan nu eerst tekst aantal keer horen voor kunnen schrijven
Onderwijs in late oudheid
- Vervelend eindeloze herhaling van grotendeels onbegrepen teksten
o Leerlingenperspectief wel lastig te achterhalen (weinig teksten over gevonden)
- Grieks lastig, maar krijgt gezag als cultuurtaal
- Keizertijd toenemende aandacht voor bestuur voor het onderwijs
- Val Romeinse Rijk onderwijsaanbod stort in kerk neemt over
Onderwijsbelang afhankelijk van
- Sociale status, geslacht, platteland/stad
o Hierdoor ook overal anders enige uniformering die wel bereikt was valt weg
door val Romeinse Rijk
- Status onderwijzers gering door afhankelijkheid van de markt
Onderwijs vs. opvoeding
- Onderwijs = verzorgen technische kant van opvoeding
o School vreemde volwassene brengt kinderen bewust/methodisch iets toe
- Opvoeding = morele vorming (verantwoordelijkheid bij familie)
Straf
- Enige constante factor in onderwijs
- Kind is ongevormd materiaal, nog niet voor rede vatbaar om innerlijk bereiken bied
slechts lichaam als aangrijpingspunt slaan was de manier om positieve indrukken tot
stand te brengen
- Slaan nuttig om gehugen te stimuleren
- Niet alleen voor orde handhaven, maar als onmisbaar element van instructie
- Langzaam uitdoven strafdidactiek gezien als grootste verandering in onderwijs
Evolutie
- Overdracht kennis, normen en rituelen beslissende betekenis
- Cruciale rol hierin voor onderwijs
o Misschien zelfs wel hiervoor taal ontwikkeld
o Ontstaan van cognitieve revolutie
Montaigne onderwijs is nutteloos, bevorderd alleen waanwijsheid
- In deze periode katholieke kerk stelliger over eigen leer en status clerus onmisbaar
om inhoud bijbel uit te leggen en verkondigen
o Montaigne mee eens gewone mensen zouden begrijpelijke vertalingen slechts
voedsel vinden voor eigendunk en onbezonnenheid
- Weinig vertrouwen in boekenwijsheid uit het hoofd leren is geen weten
- Aristocraat zet zich soort af tegen onderwijsregime (o.a. over straffen)
_______________________________________________________________________________________________________________
H2 – Het schoolregime
Middeleeuwen
, Een geschiedenis van het onderwijs in Nederland - Piet de Rooy
- Geletterde cultuur ontstaat scholing meer noodzakelijk als gewenst (vooral in 18e
eeuw)
- Noorden West-Europa ook voor vrouwen
- Ontstaan breder schoolaanbod
Onderwijs v.a. 16e eeuw samenkomen ontwikkelingen
- Overheid gaat sterker reguleren
- Perkament vervangen voor papier leerboekjes beschikbaar
- Hervorming gaat onderwijs bepalen
Vrouwen en onderwijs
- Christendom én klassieke oudheid Onduidelijkheid over vraag of vrouwen
volwaardige mensen waren
o Christendom ‘man en vrouw beide kinderen Gods’ gelijk maar toch
verschillend vrouwen het huis, mannen de wereld
- Diepgaande wijzing nodig van opvattingen (revolutie) voor gelijkwaardige waardes voor
mannen en vrouwen (-Appiah) voltrekt zich in landen rond Noordzee
o Ontwikkeling valt samen met proletarisering van grote bevolkingsdelen
Overgang van zelfstandige arbeid naar loonsarbeid
Onderwijs
- Door loonsarbeid verstedelijking omvangrijke arbeidsmarkt
- Hierdoor zinvol om in kinderen te investeren onderwijs geeft betere kansen
Karolingische Renaissance beleid
- Val Romeinse rijk wegvallen algemene structuur onderwijsvoorzieningen opbouw
leunt op kerk is enige institutie die nog enigszins overeind staat
- Karel de Grote bevordert onderwijs (lezen en schrijven) geloof verspreiden +
samenhang heterogeen rijk verstevigen
- Kloosters kernen van beschaving
Rol steden in onderwijs
- Late middeleeuwen economie West-Europa weer dynamisch en sterk groeiend
- Verwerven stadsrechten ook op onderwijs
o Hierdoor onderwijs en armenzorg minder het exclusieve domein van de kerk
- Door handelen was geletterdheid onmisbaar geworden
- Ontstaan stadscholen voldoen aan behoeften burgers + statussymbool
Versnelling onderwijs door vernieuwing geloofsleven
- Opkomst Moderne Devotie boekenbedrijf inspireert ontstaan scholen
- Samenvallen boekdrukkunst en reformatie
o Stadsbestuur en kerk verantwoordelijk voor inrichten christelijke scholen
o Kinderen moeten juiste leer worden bijgebracht (ouders niet altijd toe in staat)
o Nederlandse bevolking reformeren (afbrengen van katholicisme) scholen het
middel om dit te realiseren
Protestanten veel meer gericht op het woord (katholicisme op rituelen)
- Catechetische driekhoek verbinding tussen gezin, school en kerk in bijbrengen geloof
- Verschillen in status
o Katholieke en protestante elite hoog niveau geletterdheid
o Lagere klassen groot verschil katholieken ver achter op protestanten kloof
opleidingsniveau alleen maar groter (tot ver in 19e eeuw)
Schoolmeesters
- Valcooch schrijft eisen schoolmeester op nuttige en vol leven leiden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper alwittekoek. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
