Samenvatting

Samenvatting hoorcolleges Samenwerking in Veiligheid

0 keer verkocht

Instelling
Vrije Universiteit Amsterdam (VU)

Samenvatting alle werkgroepen Samenwerking in Veiligheid

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 43 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 12 maart 2025
Aantal pagina's 43
Geschreven in 2023/2024
Type Samenvatting

€9,66

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

HC 1 - Introductie & Wat is veiligheid?

Het is makkelijker om te beschrijven wat veiligheid niet is dan wat het wel is. Zedner zegt
dan ook dat in de meeste wetenschappelijke literatuur een negatieve definitie van veiligheid
wordt gehanteerd. Je kunt objectief veilig zijn, maar je toch onveilig voelen. Dit heeft onder
andere te maken met leeftijd, geslacht, etc. Oudere dames voelen zich over het algemeen
onveiliger dan jonge mannen. Terwijl jonge mannen een grotere kans hebben om in elkaar
geslagen te worden dan oude dames. Objectieve en subjectieve veiligheid kunnen dus van
elkaar verschillen volgens Zedner → verschil tussen feitelijke situatie en gevoel. De
criminaliteitscijfers dalen al heel lang in Nederland en toch voelen mensen zich steeds
onveiliger.

Er is in dit vak geen leidende definitie van veiligheid. Vaak is de negatieve definitie leidend,
maar je kan ook op andere manieren naar veiligheid kijken. Met de negatieve definitie van
veiligheid wordt bedoeld: bescherming tegen gevaar, zorgen dat men geen schade oploopt,
dit soort definities.

Er kan onderscheid worden gemaakt tussen:
- Sociale en fysieke veiligheid
Sociaal zit meer aan de kant van criminaliteit, en fysieke veiligheid zit meer aan de
kant van dingen die je overkomt en waar je niks aan kan doen, zoals rampen. Deze
twee soorten veiligheid kunnen in elkaar overlopen. Denk bijvoorbeeld aan 9/11: het
is iemand die in een vliegtuig stapt (sociaal) maar het heeft ook wel weer kenmerken
van een ramp (fysiek).
- Publieke en private veiligheid
Publiek is de overheid die voor veiligheid zorgt, zoals de brandweer en de politie.
Privaat zijn bijvoorbeeld beveiligingsbedrijven, of bedrijven die voor cyber security
zorgen.
- Fysieke en digitale veiligheid
Veiligheid in het wild (fysiek) en de online veiligheid (digitaal). Digitale veiligheid
wordt steeds belangrijker. Aan fysieke veiligheid zit vaak ook een digitaal component;
als er een ongeluk is tussen auto’s, leest de politie ook telefoons uit om te kijken hoe
hard iemand reed bijvoorbeeld.
- Interne en externe veiligheid
Intern is de veiligheid hier in Nederland en extern heeft te maken met veiligheid in het
buitenland. Dit loopt ook in toenemende mate in elkaar over → een conflict in een
ander land levert in Nederland soms ook spanningen op.

Veiligheid kunnen we zien als een wicked problem = we zijn het niet eens over de definitie
en allerlei partijen denken anders over hoe het probleem moet worden opgelost. Veiligheid is
volgens Zedner een essentially contested concept = een begrip dat je niet waterdicht kunt
definiëren. Daarnaast is het ook een promiscue concept = veiligheid blijft aan allerlei
thema’s kleven; persoonlijke veiligheid, voedselveiligheid, etc. Er zijn heel veel verschillende
lijnen en instituties bij betrokken.

In het Nederlands hebben we alleen het begrip ‘veiligheid’ maar in het Engels is er sprake
van de begrippen ‘safety’ en ‘security’. Safety heeft te maken met technische middelen,

,bijvoorbeeld een safety belt in de auto (fysieke veiligheid). Security heeft meer te maken met
sociale veiligheid. Echter is deze scheiding van begrippen niet waterdicht.

Veiligheid is een streven en geen einddoel. Dit einddoel kan je ook niet bereiken volgens
Zedner. Veiligheid als streven wordt ook wel securitisering genoemd = het idee dat
veiligheid een soort proces is, een soort streven, dat in toenemende mate aan allerlei
thema’s blijft kleven (promiscue). Als samenleving zijn we geneigd om steeds meer
veiligheidsproblemen te zien. We praten met elkaar over veiligheid, maar dit praten over
veiligheid heeft ook echt gevolgen voor hoe wij de wereld zien. Bijvoorbeeld: we zien
migratie in toenemende mate als veiligheidsprobleem, maar dit kan ook komen omdat we
het op die manier framen. Je kan migratie ook zien als een sociaal probleem, dit zal hele
andere maatregelen en discussie opleveren dan als we het als een veiligheidsprobleem
zien. In toenemende mate plakken we veiligheid overal op en dit heeft gevolgen voor wat we
doen; bijvoorbeeld bepaalde mensen uitsluiten. Echter blijft het volgens Zedner uiteindelijk
bij een streven. 100% veiligheid is een utopie, we zijn nooit helemaal veilig. Bouteiller heeft
een boek geschreven over de veiligheidsutopie; er zit in de samenleving een soort
verlangen om 100% veilig te zijn, dit is een utopie, maar we proberen het soort van wel, en
dit heeft gevolgen voor bijvoorbeeld mensenrechten. Als je alles onder controle wil houden
gaat dit soms ten koste van andere rechten en vrijheden die mensen ook hebben.

Politiek bestuur heeft altijd de neiging om te reageren op een incident, bijvoorbeeld op de
schietpartij in Rotterdam. Bestuur probeert het herhalen van zo’n incident dicht te metselen
terwijl dit incident zich nooit meer precies op die manier zal herhalen, maar dan komt er wel
weer een ander incident. Het overreageren op risico’s wordt ook wel het risico-regelreflex
genoemd.

Volgens Bouteiller hebben veiligheid en vrijheid heel veel met elkaar te maken. Hiervoor
gebruikt hij het symbool van de bungeejumper, hierbij worden veiligheid en vrijheid als een
utopie allebei gerealiseerd. Dit is een soort utopisch beeld dat we nastreven maar in de
echte wereld kan dit nooit helemaal. Dit utopische streven staat op gespannen voet met
elkaar in de weg staan. Denk bijvoorbeeld aan camera’s die zorgen voor meer veiligheid,
maar ook voor minder vrijheid. Of hier een uitweg uit is, is de vraag. Je kan je in ieder geval
afvragen, omdat veiligheid vaak negatief wordt geformuleerd, of het ook op een positieve
manier geformuleerd zou kunnen worden. De negatieve definitie van veiligheid gaat altijd
over het voorkomen van iets, maar veiligheid kan misschien ook gaan over het bevorderen
van iets. Bij positieve veiligheid kan je nadenken over wat bevordert dat mensen zich
veilig voelen. Het gaat dan niet alleen over bescherming tegen elkaar, maar ook over
bescherming door elkaar. Bij positieve veiligheid gaat het meer over geborgenheid, of
over een veilige basis. Als kinderen thuis een veilige basis hebben zullen kinderen
uiteindelijk tot stabiele volwassenen opgroeien die tegen een stootje kunnen en
zelfvertrouwen hebben. Op deze manier is de insteek anders. Je probeert niet door
camera’s veiligheid onder controle te krijgen, maar je probeert sociale verbanden te leggen.
Vanuit andere vakgebieden wordt er anders naar veiligheid gekeken.

In de theologie wordt er een onderscheid gemaakt door Maarten Luther tussen securitas =
veiligheid die we proberen te regelen via wetten, maatregelen die we nemen om veilig te
zijn, en certitudo = zekerheid, bestaanszekerheid, mensen voelen zich veilig en geborgen
omdat ze een soort van basis vertrouwen in de staat hebben. Dit is ook op twee

,verschillende manieren kijken naar veiligheid → je kan op heel veel verschillende
invalshoeken kijken naar veiligheid. Sommige invalshoeken kunnen inspiratie geven om uit
de negatieve focus van veiligheid te komen.

Volgens Thomas Hobbes is er bescherming van de staat nodig omdat mensen van nature
elkaar altijd wat aan zullen willen doen. Thomas Hobbes is een van de eerste denkers over
de moderne staat. Hobbes gebruikt als metafoor de Leviathan, dat symbool staat voor de
overheid als zeemonster die ons moet beschermen. Volgens Hobbes worden mensen
gedreven door emoties, waardoor mensen van nature elkaar de tent uitvechten. Een
bekende uitspraak van Hobbes is dan ook ‘Het leven is kort, beestachtig en verschrikkelijk’.
Vrijheid moet daarom worden overgedragen aan de staat, en moet ook het
geweldsmonopolie krijgen.

Wat je moet onthouden van Shearing is dat het idee van de geweldsmonopolie bij de
overheid dat ervan uitgaat dat er één organisatie is, een publieke organisatie, die uit een
soort centraal punt voor de veiligheid zorgt, vanuit een hiërarchie tussen overheid en
samenleving, niet meer geldt. Volgens Shearing zijn we in toenemende mate in een
samenleving terecht gekomen waarbij dit niet meer het geval is. Het centrale punt is
vervangen door netwerken die met elkaar de veiligheid organiseren. We zijn van een
verticale veiligheidssituatie in een horizontale veiligheidssituatie terecht gekomen. Volgens
Shearing is de overheid nog maar een speler tussen de andere spelers geworden. Bij de
andere spelers moet je denken aan private partijen zoals bijvoorbeeld beveiligingsbedrijven.
Tezamen vormen deze spelers een netwerk, waar macht doorheen vloeit. Nodes zijn de
knooppunten in zo’n netwerk, dit zijn vaak instituties. Een hub is een node die de meeste in-
en uitgangen heeft. Dit is vaak bijvoorbeeld de politie, die in verbinding staat met veel
andere organisaties. Er is een tijd geweest dat overheid wel als enige actor voor veiligheid
zorgde, maar door onder andere privatisering is dit niet meer het geval. Volgens Shearing
zorgen nu netwerken van private en publieke partijen voor de veiligheid.

De vraag is dan wie deze netwerken aanstuurt, zijn het zelfsturende netwerken of is er toch
een verankering van de staat. Ian Loader zegt dat hoewel we in een democratische
rechtsstaat leven, het toch belangrijk is dat de overheid is verankerd in zo’n netwerk en het
algemene overheid houdt van de veiligheid.

Shearing is een Zuid-Afrikaan en is best wel kritisch over de staat vanwege onder andere
het apartheidsregime. Shearing is kritisch over de staat, omdat de staat niet in staat is om
veiligheid te garanderen. De discussie tussen Shearing en Loader gaat over de rol van de
staat. Volgens Shearing hoeft de staat niet per se een centrale speler te zijn, het is soms
maar beter dat de staat geen centrale speler is. Volgens Loader is er in een democratische
rechtsstaat altijd een soort van hiërarchie nodig. De overheid is er om het publieke belang te
dienen, andere partijen kunnen dat niet.

Zedner heeft een kritische blik op veiligheid en schreef de volgende paradoxen op. Hiermee
laat hij zien wat er gebeurt als je te veel veiligheid wil nastreven:
- Veiligheid stimuleert risicoreductie, maar onveiligheid blijft
De discussie over veiligheid veronderstelt onveiligheid. Beveiligingsbedrijven hebben
er belang bij dat er in zekere zin onveilig blijft. De overheid legitimeert zich ook door

, voor de veiligheid van de samenleving te zorgen. Als de wereld compleet veilig zou
zijn, zouden we de overheid niet meer nodig hebben.
- Veiligheid veronderstelt preventie, maar ook strafrecht
Er zijn netwerken van actoren die ons beschermen, maar dit ontstaan van netwerken
heeft de overheid niet per se kleiner gemaakt. Strafrecht is groot geworden,
politiebevoegdheden zijn uitgebreid, etc. De overheid werkt veel met private partijen
samen.
- Veiligheid belooft geruststelling, maar veroorzaakt angst
Als je de hele tijd over veiligheid praat, zal er wel wat aan de hand zijn. Veiligheid kan
gezien worden als een soort wondje → als je eraan krabt wordt het alleen maar erger
en blijft het jeuken.
- Veiligheid is een universeel goed, maar zorgt voor exclusie
Iedereen heeft veiligheid nodig, niemand wil constant kwetsbaar zijn. Maar het zorgt
ook voor exclusie: gated communities of etnisch profileren.
- Veiligheid belooft vrijheid, maar erodeert vrijheden
Veiligheid gaat ten koste van onder andere mensenrechten.
- Veiligheid is een sociaal goed, maar tast de samenleving aan
Mensen worden wantrouwig, worden uitgesloten, worden angstiger, etc.

Het artikel van Zedner eindigt met een morele filosofie van veiligheid en preventie. Een
morele filosofie hiervan is nodig. De vraag is: Wanneer is er te veel veiligheid? Wanneer is
er genoeg veiligheid? Wat is de juiste balans? Waar rekening mee moet worden gehouden:
➔ Proportionaliteit = rechtvaardigt het doel de middelen?
➔ Afweging tussen verschillende waarden = veiligheid is een waarde, maar vrijheid,
privacy, inclusie, etc. zijn dat ook. Het gaat niet alleen om veiligheid. Welke afweging
je maakt, hangt af van de situatie.

Gastcollege: Maatschappelijke onrust - Marnix Eysink Smeets

De afgelopen zomer leek wat betreft maatschappelijke onrust een soort summer of hope.
Kabinet Rutte 4 was gevallen, oude politieke spelers kondigden hun vertrek aan en er
kwamen nieuwe spelers op. Voor burgers was er sprake van een soort leeg vel waarop
iedereen zijn verwachtingen kon projecteren. Bouteiller bespeurde dan ook een neo-sociale
wending = van het neoliberalisme naar het neo-sociale. Echter wil Eysink Smeets het pas
hebben over een neo-sociale wending, als die niet alleen andere woorden, maar ook
andere daden ziet, en zo ver zijn we nog niet. Met de komst van de verkiezingen wordt voor
burgers de ruimte die ze hadden om hun eigen verwachtingen te projecteren, steeds kleiner.
Met de verkiezingen, formatie en een nieuw kabinet wordt namelijk steeds meer ingevuld
hoe het daadwerkelijk zal gaan. De vraag is of de behoeften van de samenleving
beantwoord gaan worden of niet. Als deze behoeften worden beantwoord, zal de
maatschappelijke onrust in de samenleving weggaan. Als dit niet het geval is zal de
maatschappelijke onrust alleen maar groter worden.

Het vormen van een nieuw kabinet zal samenvallen met de Amerikaanse verkiezingen. Als
in Nederland de verkiezingen tegenvallen, en het in Amerika tijdens de verkiezingen

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.