Psychologie als Wetenschap
Oude geschiedenis laat zich kenmerken door presentisme, internisme en personalisme.
Primaire bronnen zijn archieven, dagboeken en presentaties; secundaire bronnen zijn gepubliceerde
documenten zoals artikelen en boeken.
De twee grootste moeilijkheden die historici tegenkomen: problemen met interpretatie en data-selectie.
Personalistische geschiedenis: beschouwt individuen als de hoofdrolspelers in geschiedenis. Juist niet
deterministisch en creëert eponiemen.
Naturalistische geschiedenis: benadrukt het algemene intellectuele en culturele klimaat van een bepaald
tijdperk. In naturalistische geschiedenis wordt de Zeitgeist (tijdgeest) als vele male invloedrijker
beschouwd dan het individu.
Hoorcollege 1
Welke methoden gebruiken we?
- Manieren om gedrag te meten:
o Experimenten, observaties, testen, vragenlijsten etc.
- Manieren om de biologie en het innerlijke (cognitie) te meten:
o Introspectie (subjectieve vragenlijsten)
o Chemie, neuro-imaging, EEG, fysiologie
o Tweelingstudies, genen analyses
- Alleen testen wat testbaar en manipuleerbaar is
Parapsychologie
- Parapsychologische verschijnselen zijn vaak te verklaren door “bystanders effecten”
- Parapsychologen (mind-readers) zijn zich niet altijd bewust van het onderliggende mechanisme
achter hun “vaardigheden”. Wel zijn ze vaak overtuigd van hun vaardigheden. Alleen
experimenten (geen discussies) kunnen ze van gedachte veranderen.
- Charlatans en goochelaars zijn zich wel bewust van het mechanisme (deceptie).
-
Wetenschapsziekten
- Oorzaken:
o Politiek & Wetenschapscultuur
- Politiek:
o Wetenschap moet een competitie zijn
o Kapitalistisch model: concurrentie leidt tot efficiëntie
o Efficiëntie kan leiden tot kwaliteitsvermindering
o Maar kwaliteit wordt gewaarborgd, anders koopt men je product niet
, o Maar niemand die je wetenschap koopt!
o … behalve de universiteiten zelf dan de universiteit betaalt voor het lezen van hun
eigen onderzoek!
- Wetenschapscultuur:
o Weinig/trage interne kwaliteitscontrole (replicatie)
o Bekendheid is ook een maat voor succes (of de theorie nou klopt of niet)
Wetenschapscultuur wat bepaalt bekendheid?
- Veel publiceren/kwantiteit → korte onderzoekjes
o Nadeel: niet per se kwaliteit
- Publiceren in “high impact journals” (veel gelezen tijdschriften met “breaking news”)
o Nadeel: bevindingen worden mooier gemaakt dan ze zijn (fake news)
- Publiceren van nieuwe bevindingen
o Nadeel: replicatie is niet “hot” genoeg
- Publiceren van positieve bevindingen. Bevestiging van h0 hypothese is niet interessant
waarschijnlijk heb je iets in je onderzoek fout gedaan
o Nadeel: null-results worden niet tot nauwelijks gepubliceerd, dus bestaande theorieën
worden niet vaak “aangevallen”
- Ondanks deze inefficiënties is de wetenschap ontzettend belangrijk en is het gros betrouwbaar.
Wetenschappers: een interview behandelde thema’s
- Serendipiteit het vinden van iets onverwachts en bruikbaars, terwijl de vinder op zoek was
naar iets totaal anders
o Medicijn: peliciline → toevalligheid
o Psychiatrie: Lithium → vergissing/toevalligheid
o De toevalligheid van bevindingen: vaak zijn onderzoekers ergens anders naar op zoek,
niet per se van maatschappelijk belang
o En vinden iets bij toeval wat dat wel is belang van fundamenteel onderzoek niet
alleen gericht onderzoek voor de praktijk!
o Maar de onderzoeker moet wel weten wanneer iets echt belangrijk is. Er wordt best veel
gevraagd van een wetenschapper:
Kennis (PaW tentamen & WV)
Wetenschapsvaardigheden (EOZP)
Valorisatie (PB)
- Wetenschappelijke vaardigheden
o Het herkennen van het belang van een resultaat
- Wat is wetenschap? (WV2-WV3)
o Is psychologie een wetenschap
o Herhaalbaarheid studies
Zo’n 40% van de psychologie studies zijn niet te repliceren
- Oplossingen voor problemen (WV4)
o Open access publiceren, ook null-results etc.
,Wanneer is een studie wetenschappelijk?
- Repliceerbaar daarvoor heb je nodig:
o Kennis (PaW tentamen & WV)
o Wetenschapsvaardigheden (EOZP)
o Valorisatie (PB)
- Systematische aanpak
o Manipulaties/condities
o Gecontroleerde observaties
- Openheid van methoden
o Andere onderzoekers moeten je experiment kunnen repliceren onder dezelfde condities
- Nu: is de psychologie wetenschap?
Is de psychologie wetenschap?
- Medicijn studies (80%) en economie (30%) ook laag herhaalbaarheidscijfer
o 80%!!! Prestatiedruk vanuit de farmacie?
- Psychologie: vragenlijsten?
o Onbetrouwbaar? mensen liegen, volgens biologen (van der Waal)
o Introspectie → komt aan bod in college over Gestaltpsychologie, positivisme,
behaviorisme, en cognitieve psychologie
- Wat vaak gebeurt in de psychologie:
o Iets gevonden, snel publiceren, niet repliceren
o Eigen ervaring: klopt, veel collega’s doen dat
o Waarom?
o Omdat er veel concurrentie is en ze hoogleraar willen worden en dat kan alleen met veel
publicaties
o Dus fout van het wetenschapssyteem
Oplossingen voor problemen
- Kleine journals inzichtelijk maken
o Ook negatieve resultaten publiceerbaar maken (publication bias)
- Meer proefpersonen meten (statistische power vergroten)
- Houding tegenover kritiek op eigen studie
o Misschien heb ik het wel fout, laten we kijken hoe het zit
- Data inzichtelijk maken
o Ook data (excel bestanden) publiceren op open access (publieke) servers
- Meer kennis verzamelen
o Onontdekte gebieden (de hersenen) gaan samen met onenigheden en problemen met
methoden
o Meer kennis zorgt voor betere normen/controlen/methoden
o Repliceren tijdens opleiding
, - Statuur minder belangrijk maken
Bell-Magendie Law: er is een fysiek onderscheid is tussen motorische en sensorische zenuwbanen. Uit
de wet blijkt dat posterieure wortels van het zenuwstelsel de sensatie beheren, en dat de anterieure
wortels van het zenuwstelsel de motorische responsen beheren. Bij het doorsnijden van anterieure
wortels kun je niet meer bewegen. Wet werd door meerdere onderzoekers onafhankelijk van elkaar
uitgevonden. Verschil Bell & Magendie: Bell deed soortgelijke observaties, maar Magendie gebruikte
betere methodes. Bell ontdekte dat de ene zenuw iets van aanraking kan voelen, terwijl de andere zenuw
smaak ervaart idee uitgewerkt door Müller in de theorie van specifieke energieën van zenuwen.
Psychologie ontstond halverwege de 19e eeuw als wetenschap, maar lang daarvoor waren filosofen met
dezelfde vraagstukken bezig. Het verschil tussen filosofie en psychologie is namelijk dat psychologie
dezelfde vragen probeert te beantwoorden, maar met een experimenteel-wetenschappelijke methode in
plaats aan de hand van filosofische analyse.
Hoorcollege 2: Wetenschapsfilosofie
Het doel van wetenschap: het vermeerderen van kennis, het beschrijven en begrijpen van de wereld.
Eigenschappen van de wetenschap
1. Focust op de echte wereld (in tegenstelling tot een fictieve, verzonnen wereld).
2. Probeert de echte wereld te beschrijven, te verklaren en te voorspellen.
3. Gebruikt testbare ideeën.
4. Berust op bewijs.
5. Wordt ondersteund door een wetenschappelijke gemeenschap.
6. Bouwt voort op eerdere ideeën of resultaten.
7. Gebruikt wetenschappelijk gedrag.
Deductie van algemeen naar specifiek
- Premisse 1: Colleges over wetenschapsfilosofie zijn saai.
- Premisse 2: Dit college gaat over wetenschapsfilosofie.
- Conclusie: Dit college is saai.
- Valide als de conclusie juist volgt uit de premisses.
- Maar: premisses hoeven niet waar te zijn!
- Premisse 1: Alle zwanen zijn wit
- Premisse 2: Ik zie een zwaan
- Conclusie: De zwaan is wit
- Francis Bacon: probleem van deductie het brengt de wetenschap niet verder. Om te weten
te komen of de premisses waar zijn moet je observaties doen.
Inductie van specifiek naar algemeen. Huidige manier van onderzoek doen.
