Medische Psychologie - Semester 2
Psychosomatic Models of Explanation
Lisanne Houtstra
, College 1: Introduction - psychosomatic medicine
How stress gets under your skin to affect health
In its simplest sense, ‘psychosomatic medicine’ merely indicates that there is a (psyche) mind–body (soma)
relationship relevant to human health.
- Drawing from this, many non professionals believe that it is a medical specialty that concentrates on
the psychological influences on disease, particularly certain ‘psychosomatic diseases.’
- Actually, it is a health science that is concerned with the nature of the mind– body relationship,
including its clinical applications.
⇒ Psychosomatic medicine is an integration of biomedical, psychological and socio-cultural processes affecting
the human health and disease.
- Stress theory and the “striving for allostasis” forms the basis of psychosomatic medicine.
- The current lecture will give an overview of what psychosomatic medicine is, and how mind-body
relationships may be explained and investigated. In addition, the prevailing stress theories will be
explained and compared.
Reading Material
- Miller G, Chen E, Cole SW. Health psychology: developing biologically plausible models linking the
social world and physical health. Annu Rev Psychol. 2009;60:501-24.
- McEwen BS. Protective and damaging effects of stress mediators: central role of the brain. Dialogues
Clin Neurosci. 2006;8(4):367–381.
- Additional information (if needed) on stress and stress models can be found in the online encyclopedia
of stress (general concepts & stress models):
http://www.sciencedirect.com/science/referenceworks/9780123739476#ancpt0040
After this lecture, students should be able to:
- Explain the differences between biomedical and psychosomatic approaches of health and disease
- Be familiar with the basic concepts of psychosomatic medicine (how health, disease, etiology and
pathogenesis are defined within this tradition)
- Understand the role of stress processes in the relation between psychosocial risk factor and disease
outcome
- Understand the role of the autonomic nervous system and the neuroendocrine system in brain-body
communication
- Understand and apply McEwen’s allostatic load theory
- Understand how one builds a psychosomatic model for a linkage between a psychosocial risk factor
and a clinical health outcome
- Set up general psychosomatic models for chronic diseases
Self-study questions
1. Define stress, stressor, adaptive and maladaptive in context of stress
2. Describe how McEwen’s allostatic load theory differs from earlier stress theories that were covered
during your Bachelor studies (Cannon, Selye)
3. Understand the process of allostasis and be able to apply it to psycho-somatic relations
4. Evaluate the extent to which stress is an objective versus a subjective experience.
5. Explain the process of habituation to stress and responses to ongoing stressors.
College
Biologische mechanismes die psychologische risicofactoren linken met uitkomsten en incidentie.
Verschillende manieren van kijken naar verband tussen ziekte en psyche:
- Dualisme – lichaam en geest zijn gescheiden. Body vs. mind view.
2
, - Reductionisme – staat tegenover holisme, je reduceert een persoon tot zijn/haar ziekte of zelfs tot
biologische processen waar iets mis mee is. Er wordt dus niet naar het menselijk lijden gekeken, dat
samengaat met de ziekte.
o DUS reduceren tot ziekte/biologische processen waar iets mis mee is, wordt niet naar
menselijk lijden gekeken wat samengaat met de ziekte (koude, onpersoonlijke manier)
- Detached observer – pure objectiviteit, je hebt geen empathie want dat werkt als bias.
- Complexity theory – veel meer richting psychosomatiek, de complexe interactie van persoon,
omgeving en alle andere factoren met elkaar te linken. Je weet niet precies wat nou wat veroorzaakt.
Dit wordt meer als de waarheid gezien dan biomedische zienswijze.
o Complexe interactie van de persoon in zijn omgeving, situatie en biomedische toestand met
elkaar te begrijpen → interactie → oorzaken
Paper over psychosomatiek en modellen in psychosomatiek → benadering
- bij ziekte beginnen
- dan naar boven om mechanismen te vinden waar psychologie een rol speelt
- symptomen ziekte → psychologische risicofactor die medische toestand beïnvloed? → verergeren
ziekte
→ Andere benadering
- biologische processen die samengaan met stress/depressie → veranderen
- vanuit ‘hoofd’ gerelateerd
- verschil in communicatie waardoor het zieke lichaam wordt beïnvloed door je mentale toestand
- depressie → medische toestand → biologische paden → hoe wordt iemand zieker
⇒ Beredenering maakt niet heel veel uit want je komt op hetzelfde pad uit.
Basisconcepten psychosomatiek (anders dan in biomedische visie)
Gezondheid en ziekte
- Staat van equilibrium, die in continue adaptatie is (aanpassen aan omgeving, virussen etc).
- Wanneer deze adaptatie misgaat, word je ziekte ⇒ allostatic load theory
- Hierbij wordt niet alleen de fysiologische toestand meegenomen maar ook de psychologische
aspecten van een individuele en de socioculturele context.
- Het adaptatieproces wordt beschreven in de allostatic load theory
Aard van de ziekte
- Er is niet iets als een pure fysieke ziekte.
- Alles moet bekeken worden vanuit een psychosomatisch perspectief.
- Bijv.: wondheling heeft alles te maken met efficiëntie van immuunsysteem, psychische aspecten zijn
hierop van invloed.
o Pijn is subjectief
3
, Etiologie van de ziekte
→ Gedrags-, politieke, socioculturele en omgevingsfactoren zijn van invloed op het ontstaan van ziektes.
Pathogenesis
- Stress is een pathogenetische factor, ook al ligt het vaak wel in de genen of verhoogde kans hebt om
ziek te worden.
Summary, psychosomatic medicine
- is a health science based on the concept that the human organism is a psychosomatic unity
- in which biological and psychological processes are inextricably interrelated aspects of its function
- gives equal importance to biology in contrast to biomedical model (dualism, reductionisme) favoring
complexity theory
- conceptualizes health differently, as well as the nature,
etiology and pathogenesis of illness
Psychosomatische verklaringsmodel
Van invloed op medische uitkomsten
● Psychologische factoren
○ (Chronische) stress
○ Coping (als proces)
○ Type D
○ Hostiliteit/boosheid → internalisatie
○ Trauma
○ Angst
○ Pessimisme/optimisme
● Sociale factoren
○ SES
○ Steun
Stress is de gemeenschappelijke determinator
- Depressie
- Angst
- Werkstress
- Gestreste persoonlijkheid
Leidt tot stress respons
Op den duur leidt tot deze stress respons tot chronische stress.
Chronische stress heeft invloed op allerlei processen.
- Stress processen zijn eigenlijk een soort gezamenlijke
noemer van allerlei geïdentificeerde risicofactoren
- verhoogde/continue perceptie van bedreiging → fysiologische reactie ⇒ stress respons
- stress respons veranderd op ten duur → acute reactie ziet er anders uit dan de chronische
activatie → verschil in functioneren
Kan stress bijvoorbeeld kanker veroorzaken?
- directe vs indirecte (causale) effecten
- dus draagt bij aan het ontstaan van
- onderscheid acute en chronische stress
- stressreactie is niet per se een verkeerd iets → onderdeel van aanpassing
- onderscheid maken tussen incidentie van kanker en progressie van kanker
- causatie indiceert incidentie
- we moeten meer weten over biologische paden die samen gaan met chronische stress
Wat is stress?
→ Stress is best vaag, kan van alles zijn
4
