Rehabilitatie
Hoofdstuk 1 – rehabilitatie en herstel
Herstel= een zeer persoonlijk en uniek proces waarbij iemands opvattingen, waarden,
gevoelens, doelen en rollen veranderen.
Herstelondersteuning: de ondersteuning van herstel bij lichamelijke of psychische
aandoeningen door belangrijke anderen.
Herstelondersteunende zorg: alle professionele zorg gericht op het herstelproces van de
cliënt/ Herstel gaat over het ontdekken en gebruiken van de eigen krachten en
mogelijkheden.
Samengevat is herstel:
- Een persoonlijk en uniek proces
- Hoop heeft een plaats
- Ontstaan van een nieuwe betekenis en zin in het leven
- Het betekent niet per se dat lijden en symptomen zijn verdwenen
Aspecten van herstel:
- Herstel van persoon
- Herstel van gezondheid
- Herstel van dagelijks functioneren
- Herstel van rollen
Functioneren: het geheel van stoornis, activiteiten en participatie
Rehabilitatie: mensen met ernstig langdurige beperkingen en participatieproblemen
ondersteunen bij het verkennen, kiezen, verkrijgen en behouden van hun activiteiten en
participatiedoelen.
Samengevat is rehabilitatie:
- Een hulpverleningsvorm die een herstelproces kan ondersteunen
- Op de levensgebieden: wonen, werken, leren, vrije tijd en sociale contacten
- Maatschappelijke betekenis: hoop, herstel, empowerment, ervaringsdeskundigheid,
bestrijden van stigma’s.
- Richt zich juist op de mogelijkheden i.p.v. op de problemen.
,Verschillen tussen herstel en rehabilitatie:
Rehabilitatie Herstel
Hulpverleningsvorm Geen hulpverlening
Proces van cliënt en hulpverlening samen Proces van de cliënt
Gericht op eigen activiteiten- en Gericht op empowerment: weer macht
participatiedoeleinden inzake wonen, krijgen over je ziekte, jezelf en je
werken, leren en sociale contacten omstandigheden
Gericht op het herstel van activiteiten en Gericht op wat de cliënt belangrijk vindt in
participatie zijn leven.
Doelgroep rehabilitatie:
- Vluchtelingen
- Dak- en thuislozen
- Mensen met een verslaving
- Mensen met een forensisch psychiatrische achtergrond
- Mensen met een verstandelijke beperking
- Ouderen (behouden van een zelfstandig leven)
- Jongeren (vinden van een levensinvulling en het verwerven van voldoende
zelfstandigheid)
Omvang doelgroep :
- Er zijn in Nederland ongeveer 187.000 mensen met een verstandelijke beperking
- Er zijn in Nederland 100.000 chronische psychiatrische patiënten
- Er zijn in Nederland 281.000 mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen
- Er zijn in Nederland 9 á 10 % probleemdrinkers (395.000 alcoholmisbruikers, 82.4000
alcoholafhankelijken)
- Er zijn in Nederland 14.000 harddrugsverslaafden
- Er zijn in Nederland 726.000 huishoudens onder de lage-inkomensgrens (1,4 miljoen
mensen)
Vormen van rehabilitatie :
- Intramuraal: in een instelling 24 uurs zorg
- Semimuraal: in een instelling maar niet constante zorg
- Ambulant: Thuis
Maatschappelijke betekenis: de emancipatie van mensen met beperkingen
- Er is hoop voor mensen met ernstige langdurige beperkingen en participatieproblemen
- Herstel is mogelijk
- Chroniciteit is niet hopeloos en geen restpost
- Empowerment is een centrale factor
- Mensen met beperkingen en participatieproblemen kunnen hun ervaringen inzetten ten
behoeven van lotgenoten en anderen (ervaringsdeskundigheid)
- Stigma’s, discriminatie en uitsluiting kunnen en moeten worden bestreden.
,Hoofdstuk 2 – lijfsbehoud, levenslust en lessen
Vier fasen van herstel:
Fase 1: overweldigd worden door de aandoening
Kenmerken: machteloosheid , hulpeloosheid en isolement
Attitude : present zijn, luisteren zonder oordeel en hoop geven
Fase 2 : worstelen met de aandoening
Kenmerken: twijfel, verzet, geen controle hebben, schaamte, onmacht, stigma
Attitude: begrip, ondersteunen van het eigen verhaal, hoop & vertrouwen geven en
mogelijkheden onderzoeken
Fase 3: leven met de aandoening
Kenmerken: groei in vertrouwen, wilskracht, strijdbaar zijn, rust, ziekte-inzicht, zelfkennis
en zelfstandigheid
Attitude: ondersteunen van empowerment; aan te moedigen, stimuleren van
ervaringskennis en cliënt volgen.
Fase 4: leven voorbij de aandoening
Kenmerken: levenslust, het terugvinden van persoonlijke en maatschappelijke rollen en
tegenslagen kunnen opvangen.
Attitude: vangnet zijn bij tegenslagen, ondersteunen en activeren van talenten en
behoeften en empowerment ondersteuning.
Ondanks dat herstel een uniek en individueel proces is, zijn de vier fasen vaak wel te
herkennen (kunnen door elkaar heen lopen)
, Herstel belemmerende factoren Herstel bevorderende factoren
- Het ontbreken van de basaalste - Acute stabilisatie bij crisis
levensvoorzieningen - Toegang tot goede behandeling en
- Inadequate behandeling van therapie
symptomen - Vervulling van de meest basale
- Geen toegang tot langdurige hulp en behoeften
goede therapie - Aanwezigheid en ondersteuning van
- Middelenmisbruik een betrokken en competent persoon
- Traumatische ervaringen die bovendien begrijpt wat de persoon
- Onwaardige behandeling door anderen in kwestie doormaakt.
- Lage verwachtingen - Hoop
- Gebrek aan vertrouwen - Acceptatie
- Gevoelens van hopeloosheid bij - Copingsvaardigheden
belangrijke anderen - Vaardigheden om met een dreigende
- Ontbreken van kansen op het innemen terugval om te gaan.
van gewaarde sociale rollen - Zelfzorgvaardigheden
- Gebrek aan informatie over bruikbare - Sociale vaardigheden
coping strategieën t.a.v. de psychische - Belangenbehartiging
klachten stigma - Moed om risico’s te nemen
- Schaamte - Begeleiding bij werk en opleiding
- Financiële armoede - Bevredigend werk en bevredigende
- Gebrek aan kansen relaties
- Diversiteit in gewaardeerde rollen
- Financiële zekerheid
- Intimiteit
- Spiritualiteit
( een factor kan ook in de ene fase bevorderend werken en in een andere juist
belemmerend)
Herstel kan worden afgelezen aan:
- Het herwinnen van gewaardeerde sociale rollen
- Bevrediging en succes ervaren aan diverse sociale rollen
- Het terugbrengen, beheersen of doen verdwijnen van symptomen
- Toegenomen zelfwaardering en welbevinden
- Toegenomen aantal en kwaliteit van relaties met anderen
- Verbeterde psychische gezondheid
- Toegenomen gevoel van verbondenheid met zichzelf en anderen
- Ervaren zinvolheid van het leven
- Toegenomen zelfvertrouwen en toegang tot de eigen kracht.
Herstelwerk in Nederland :
- Herstellen doe je zelf
- Training Opleiding Ervaringsdeskundigheid (TOED)
- Groninger Opleiding Ervaringsdeskundigheid (GOED)
- Howie the Harp
- Werken met eigen ervaring
- Cliënten trainen hulpverleners
- HEE-programma (herstel, empowerment en ervaringsdeskundigheid)
