Pensioenrecht Inleiding – Hoorcollege 1
Het verschijnsel pensioen
- Maatschappelijk fenomeen
- Zorg voor inkomen voor later
- Heel veel aandacht voor jur. Vraagstukken, veel rechtspraak, behoefte aan pensioenjuristen
- Pensioenrecht = specialisme
- Voor werkgever: grote kostenpost, steeds duurder.
- Mede daarom veel juridisch debat over onder meer wijzigingen en over de financiering door
de werkgever
- Maar ook zorgen over betaalbaarheid van de AOW (algemene ouderdomswet, basis sociale
zekerheidspensioenvoorziening)
- Daarom: discussie over pensioenstelsel toekomst. Pensioenakkoord voor de toekomst. 4 juni
2019.
Wat is pensioen: 3 pijlers – internationaal erkende standaardindeling
- Eerste pijler: wettelijke sociale zekerheid (AOW) (WIA, nabestaandenwet). In NL betrekkelijk
laag. Tweede en derde belangrijker.
- Tweede pijler: aanvullend pensioen in verband met verrichten van arbeid, dus arbeid is
grondslag voor deelneming, niet alleen werknemers, ook andere werkenden. Bijv, als
beroepsoefenaar of als zelfstandige.
- Derde pijler: individuele regelingen/verzekeringen (lijfrente, verzekering, banksparen). Deze
regel je dus zelf. Kan ieder persoon privé tot stand brengen. Arbeid is irrelevant.
1+2 waren samen traditioneel gericht op een pensioen van 70% bij maximale verzekerings- en
deelnemingstijd.
Mijnpensioenoverzicht.nl
Tweede pijler heel uitgebreid in NL, hangt samen met het feit dat AOW heel laag is,
minimuminkomen. Daarom is tweede pijler ook belangrijk. Andere reden is dat tweede pijler erg
collectief is georganiseerd, grote mate van binding, versterkt door het fenomeen van de verplichte
deelneming in bedrijfstakpensioenfondsen.
Aanvullend pensioen/tweede pijler
1. werknemers (arbeidsovereenkomst BW)
- contractueel. Pensioenovereenkomst -> Pensioenwet
- wettelijk verplicht, verplichtstelling bedrijfstakpensioenfonds -> wet verplichte deelneming
in een bedrijfstakpensioenfonds 2000
2. beroepsbeoefenaar
- Wettelijk verplicht – verplichtstelling beroepspensioenregeling.
3. Overheidswerknemer (ambtenaren)
, - wettelijk verplicht – verplichte deelneming in ABP -> wet privatisering ABP
4. Militairen, politieke ambtsdragers, notarissen, etc.
- wettelijk verplichte afzonderlijke wetten
Voor zelfstandigen in het algemeen bestaat geen tweede pijler pensioenregeling. Als hij een bepaald
beroep uitoefent, kan hij zich aansluiten bij een beroepspensioenregeling. Soms valt een zelfstandige
onder een bedrijfstakpensioenfonds, bijv. voor schilders. De meesten vallen buiten een
pensioenregeling.
Problemen, vragen, discussie
AOW
- Vergrijzing, betaalbaarheid
Aanvullend pensioen
- Sedert financiële crisis 2008: betaalbaarheid, toekomstbestendigheid
- Maar ook: aansluiting op arbeidsmarkt (flexibele contracten). Arbeidsmarkt is sterk
verandert de afgelopen jaren, pensioenregeling dateert uit 1949. Vroeger langdurige
arbeidsrelaties, veel continuïteit van ondernemingen. Tegenwoordig meer flexibele
arbeidsrelaties en minder stabiele ondernemingen, ook andere soorten ondernemingen, die
niet goed in het stelsel passen, en
- Toegang voor zzp’er, geen algemene toegang tot aanvullend pensioen, maar sterke groei
zzp’ers.
AOW
- Knelpunt financiering: meer ouderen + leven langer (dubbele vergrijzing)
- Financiering AOW = omslagstelsel (geen kapitaaldekking zoals aanvullend pensioen). Bij een
omslagstelsel: huidige premiebetalers betalen voor de huidige pensioengerechtigden, geen
vermogensvorming. Hoe groter de groep gepensioneerden, hoe meer premie er moet
binnenkomen. En aantal werkenden is afgenomen, draagvlak financiering problematisch, ook
leven ze nog langer. Kapitaaldekking: ook premie betaalt, maar deze wordt in fondsen
gestopt, belegd, dus vermogensvorming.
- Bij omslag: huidige premiebetalers betalen voor huidige pensioengerechtigden, geen
vermogensvorming.
- Bij kapitaaldekking: premie gebruikt voor opbouw vermogen om tzt pensioen te betalen
- Grafieken vergrijzing AOW
Kwart van het volk AOW gerechtigd. Groot aantal.
Oplossing verhoging AOW leeftijd
Leeftijd verhogen.
AOW: pensioenakkoord = minder snelle stijging AOW leeftijd