Dit dictaat bevat alle informatie die nodig is voor het vak anatomie. Het bevat een uitgebreide uitwerking van de colleges waarbij de belangrijke termen dikgedrukt zijn en er afbeeldingen naast de tekst staan ter ondersteuning.
Anatomie is de studie van de opbouw van het menselijk lichaam. De anatomie hangt nauw samen
met de fysiologie. Anatomie is belangrijk in het klinisch onderzoek om bepaalde klinische eindpunten
te onderzoeken. Anatomie kan onderverdeeld worden in macroscopische anatomie en
microscopische anatomie. De macroscopische anatomie kijkt naar de opbouw die met het blote oog
kan bestudeerd worden en de microscopische anatomie kijkt naar de opbouw die met een
microscoop kan bestudeerd worden. Onder de microscopische anatomie vallen de histologie
(weefselleer) en cytologie (celleer). Een ander belangrijk onderdeel van de anatomie is de
embryologie. Dit is de studie van de vorming van de ongeboren mens. De systematische anatomie is
de naamgeving van alle onderdelen van het lichaam.
De nadruk in dit vak ligt op de topografische anatomie. Dit is de studie van de ligging van de
onderdelen binnen de mens. Vaak wordt dit in de context van anatomische vlakken bekeken. Een
mediane sectie is wanneer een lichaam in
twee identieke helften is verdeeld, een
sagittale sectie is wanneer een lichaam in
een linker- en rechterhelft is verdeeld die
niet identiek zijn, een transverse
(horizontale) sectie is dat er een
tweedeling wordt gemaakt tussen onder
en boven, en een coronale (frontale)
sectie is dat er een tweedeling wordt
gemaakt tussen voor en achter. Zie
afbeelding rechts.
Er zijn verschillende richting- en positie
aanduidingen, namelijk anterior (voorkant),
posterior (achterkant), superior (bovenkant),
inferior (onderkant), ventraal (buikzijde), dorsaal
(rugzijde), craniaal (richting hoofd), en caudaal
(richting staart). Zie afbeelding links. Afbeeldingen
worden altijd vanuit de anatomische stand
beschreven. Dit betekent de voorzijde van iemand
is wanneer deze persoon zijn handen en voeten
naar voren gericht heeft. De palmen van de hand
zijn dus voorzijde van het lichaam.
1
,Thema 1: Embryologie
Bij de embryologie wordt er gekeken naar de vroege ontwikkeling van de mens. Dit is de
ontwikkeling van de bevruchting tot de geboorte van de mens. Een ongeboren mens heet tot tien
weken na bevruchting een embryo en daarna heet het een foetus. Een ongeboren kind is gevoelig
voor allerlei afwijkingen gedurende de zwangerschap. Vooral in de eerste 12 weken van de
zwangerschap is het kind erg gevoelig voor afwijkingen. Deze afwijkingen kunnen dusdanig hevig zijn
dat het kind het niet overleeft. Er is dan sprake van een miskraam. Hieronder is de gevoelige periode
te zien voor de belangrijkste organen. Het CNS blijft het langst gevoelig voor aandoeningen. Zo
worden bijvoorbeeld veel kinderen met een open ruggetje (spina bifida) geboren.
Het begint met gametogenese dit is het ontwikkelen van de geslachtscellen. Vrouwen en mannen
worden geboren met stamcellen. Bij mannen veranderen deze stamcellen in de pubertijd in
spermatogonia. Deze cellen zijn nog diploïd, dus hebben twee van elk chromosoom. Vervolgens
gaan deze cellen delen tot primaire spermatocyte. Dit zijn diploïde cellen met twee kopieën van de
twee chromosomen (dus vier chromosomen in totaal). Vervolgens splitsen deze zich op in secundaire
spermatocyten. Dit zijn haploïde cellen. Ze hebben wel twee chromosomen, maar dit zijn identieke
kopieën van elkaar. Deze kopieën worden uit elkaar gehaald en vormen spermatiden (spermacellen).
Bij vrouwen gaat het net iets anders. De stamcel differentieert zich in een oogonia. Dit is net als de
spermatogonia een diploïde cel. Vervolgens delen deze cellen tot primaire oocyten. Dit zijn diploïde
cellen met twee kopieën van twee chromosomen. Dit proces speelt zich al voor de pubertijd af. In de
puberteit worden er twee haploïde cellen gevormd uit de primaire oocyte. De eerste is de
secundaire oocyte en de tweede is een polair lichaam. Beide cellen bevatten twee chromosomen die
identiek zijn. De secundaire oocyte deelt op in een definitieve oocyte (eicel) en een polair lichaam.
Het polaire lichaam deelt op in twee polaire lichamen met een chromosoomkopie elk. Zie afbeelding
bovenaan volgende pagina.
2
,Om de eicel zit een zogenaamd zona pellucida. Bij de bevruchting vallen vele spermacellen deze
doorzichtige schil aan en proberen hier doorheen te komen. Hiervoor heeft de spermacel enzymen
die geproduceerd worden in de kop (het acrosoom). Wanneer het membraan van een zaadcel
fuseert met het membraan van de eicel door te binden met een receptor, waardoor de corticale
reactie optreedt. Het membraan van de eicel verandert dan dusdanig dat andere zaadcellen die door
de zona pellucida heen komen, niet meer in staat zijn om te fuseren met het membraan. De
pronuclei van de zaadcel en eicel fuseren en er ontstaat een diploïde cel. Deze cel wordt ook wel een
zygote genoemd.
De zygote gaat delen, echter het embryo wordt niet groter. De individuele cellen worden namelijk
kleiner. De reden hiervoor is omdat het geheel nog omringd wordt door de zona pellucida. De reden
hiervoor is dat het embryo nog in de eileider zit en de zona pellucida voorkomt dat het embryo zich
gaat innestelen in de eileider in plaats van in de baarmoeder. Wanneer het embryo uit de schil is
heet het een blastocyste. De eicel ontspringt uit de eierstok (ovarium) en die wordt opgevangen
3
, door de tuba die aan het begin zit van de eileider. Van de andere kant van de eileider komen
zaadcellen. Wanneer deze geen eicel tegenkomen zwemmen ze door naar de buikholte. De
bevruchte eicel begint in de tuba. Vervolgens begint de eerste deling en aan het begin van de uterus
(baarmoeder) ontsnapt de blastocyste uit de zona pellucida. Vervolgens nestelt de blastocyte zich in
de baarmoederwand. De blastocyte bestaat uit twee typen cellen namelijk trofoblasten en
embryoblasten. De trofoblasten worden
uiteindelijk geen onderdeel van het embryo. De
trofoblasten hebben twee functies. Allereerst
infiltreren ze de epitheellaag van de
baarmoeder. Dit proces wordt ook wel
implantatie genoemd. Het proces is
vergelijkbaar met kankercellen die in metastase
gaan. Als tweede vormen de trofoblasten
uiteindelijk de placenta. Zie afbeelding rechts.
Het embryo verdwijnt volledig in de wand van de
baarmoeder. Dit gebeurt op dag 6 of 7 na de
bevruchting. Zoals links te zien is zijn er twee
holtes ontstaan. De eerste holte was er al (de
blastocyste holte) en de nieuwgevormde holte
heet de amnionholte. De cellen aan de
binnenkant van de amnionholte zijn epiblasten en
de cellen aan de buitenkant zijn hypoblasten. In
de amnionholte komt het vruchtwater.
De volgende stap in de ontwikkeling heet de
gastrulatie, ook wel kiembladvorming genoemd.
Na 15 dagen ziet het embryo zoals hieronder uit.
Op de epiblastlaag zijn drie dingen ontstaan. Aan
de voorkant is het oropharyngeale
membraan (ook wel
buccopharyngeale membraan
genoemd) ontstaan. Bij dit
membraan ontstaan de keel en de
mond. Als tweede is er het
cloacale membraan te zien. De
cloaca is de gemeenschappelijke
uitgang van de darmen, urine en
geslachtsorganen. Reptielen en
vogels hebben als volgroeide dieren nog steeds een cloaca.
Het oropharyngeale membraan zit dus aan de craniale kant
van het embryo en het cloacale membraan zit aan caudale
kant van het embryo. Als derde is er de primitiefstreep te
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper erikmeijer98. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,00. Je zit daarna nergens aan vast.
