1
H1 personen en familie recht
Samenvatting
Het recht bestaat uit 5 rechtsgebieden:
- Staatsrecht
- Bestuursrecht
- Strafrecht
- Burgerlijk recht
- Internationaal recht
Het burgerlijk recht beschrijft de rechtsrelaties tussen burgers onderling.
Als deze relaties op geld waardeerbaar zijn, behoren deze relaties tot het vermogensrecht.
Vermogensrecht kan je vinden in boek 3,6 en 7 van het BW.
Het onderdeel van het burgerlijk recht waarin de familierechtelijke relaties worden
beschreven = personen- en familierecht.
Boek 1 van BW
Als het in het personen en familierecht om personen gaat, gebruikt de wet de term
natuurlijke personen om daarmee duidelijk te maken dat het om mensen van vlees en bloed
gaat.
Rechtspersonen zijn ondernemingen een instellingen die een zelfstandig leven leiden in het
recht. De regels over rechtspersonen vallen ook onder het burgerlijk recht =
rechtspersonenrecht.
Boek 2 van BW
Burgerlijk recht:
- Vermogensrecht
- Rechtspersonenrecht
- Personen- en familierecht.
Het BW beschrijft vooral de rechten en plichten die burgers (en bedrijven) ten opzichte van
elkaar hebben.
In de burgerlijke rechtsvordering (RV) staan vooral procedures en vormvoorschriften.
H2 personen en familierecht.
Geboorte, overlijden en naam.
Ongeboren kind
Het ongeboren kind bestaat (wordt als een persoon gezien) voor de wet zolang dit in zijn
voordeel is (art 1:2 BW).
Bijvoorbeeld:
Een vrouw is in verwachting. Haar man overlijdt tijdens haar zwangerschap. Het ongeboren
kind wordt gezien als erfgenaam van zijn vader. Dit kind deelt daarom, hoewel het nog niet
geboren was op het moment dat zijn vader overleed, mee in de erfenis van zijn vader.
,2
Art 1:19 i lid 1 BW: van het kindje dat dood ter wereld komt, wordt een akte van geboorte
(levenloos) opgemaakt.
Aangifte van geboorte
Binnen 3 dagen na de bevalling moet een aangifte van geboorte worden gedaan bij de
burgerlijke stand van de gemeente waar de bevalling heeft plaatsgevonden (art 1:19 e lid6
BW)
De moeder mag het kind aangeven (art 1:19 e lid 1 BW)
De vader is verplicht om aangifte te doen (art 1:19 e lid 2 BW)
Is er geen juridische vader of is hij verhinderd om aangifte te doen, dan is iedereen die bij de
geboorte aanwezig was, verplicht om aangifte te doen.
Is er niemand bij de geboorte aanwezig of zijn de aangewezene verhinderd om aangifte te
doen, dan is de bewoner van het huis of het hoofd van de inrichting waar de bevalling heeft
plaatsgehad verplicht tot aangifte. Gebeurt dat allemaal niet, doe de burgermeester aangifte
van de geboorte (art 1:19 e lid 5 BW).
De ambtenaar die de aangifte opneemt, stelt de identiteit van de aangever vast aan de hand
van een ID. de ambtenaar cab de burgerlijke stand kan de aangever vragen om een
verklaring van de verloskundige of de arts die bij de geboorte aanwezig is geweest. In de
verklaring bevestigt de arts of verloskundige dat het kind is geboren uit de als moeder
opgegeven persoon (art 1:19 e lid 7 en 8 BW)
Aangifte van overlijden
Bij het overlijden van een persoon moet aangifte van overlijden worden gedaan bij de
burgerlijke stand.
Dit gebeurt in de gemeente waar het overlijden heeft plaatsgevonden (art 1:19 f BW).
Iedereen die van het overlijden weet, is bevoegd om aangifte te doen. Vaak machtigen de
nabestaande de begrafenisondernemer om aangifte van overlijden te doen.
Bij de aangifte moet een verklaring van overlijden worden overhandigd aan de ambtenaar
van de burgerlijke stand. In dit stuk verklaart een art dat het overlijden een ‘natuurlijke
oorzaak’ had.
Alleen als de aangever een dergelijke verklaring kan laten zien, mag de ambtenaar van de
burgerlijke stand verlof geven voor het begraven of cremeren van de overledene.
Het is strafbaar om een overledene te begraven of cremeren zonder verlof van de
ambtenaar van de burgerlijke stand
Taak van de forensisch geneeskundige
De regel dat de ambtenaar van de burgerlijke stand alleen toestemming voor een begrafenis
of crematie mag geven als er bij de aangifte een verklaring van overlijden is, moet
voorkomen dat er sporen van een misdrijf of van een medische fout verdwijnen.
Als de arts bij de overledene wordt opgeroepen er niet zeker van is dat het overlijden een
natuurlijke oorzaak had, dag geeft hij geen verklaring van overlijden af. Dit betekent dat de
overledene (voorlopig) niet begraven of gecremeerd kan worden, want zonder verklaring
van overlijden komt geen verlof voor de laatste plechtigheid.
,3
Een arts kan geen verklaring van overlijden geven bij bijvoorbeeld: zelfmoord en bij een
misdrijf.
Pas als justitie het stoffelijk overschot niet langer nodig heeft voor onderzoek, geeft de
officier van justitie een verklaring van geen bezwaar af. Met deze verklaring van geen
bezwaar zet de officier van justitie het licht op groen voor een crematie of begrafenis.
Wet op lijkbezorging.
Vermissing
Art 1:409 BW biedt de mogelijkheid om een bewindvoerder te noemen als iemand wordt
vermist.
De bewindvoerder wordt benoemd door de rechtbank, op verzoek van de belanghebbende
of op vordering van het openbaar ministerie. Deze bewindvoerder heeft tot taak orde op
zaken te stellen: rekeningen te betalen, vorderingen te innen enzovoort.
Duurt de afwezigheid erg lang, dan kan de rechtbank op verzoek van belanghebbende een
rechtsvermoeden van overlijden afgeven (art 1:413 BW).
De wachttijd voor een rechtsvermoeden is 5 jaar.
Als de omstandigheden het waarschijnlijk maken dat de vermiste is overleden, is er een
wachttijd van een jaar. (Bijv. MH17)
Basisregistratie personen
Elke gemeente heeft een basisregistratie personen waarin persoonsgegevens zijn
opgenomen van alle inwoners van de gemeente. De basisregistratie personen heeft tot doel
overheidsorganen te voorzien van de in de registratie opgenomen gegevens, voor zover deze
gegevens noodzakelijk zijn voor de vervulling van hun taak.
De basisregistratie personen bevat alle algemene persoonsgegevens en wijzigingen daarop,
van de geboorte tot de dood.
Voor iedere inzittende (=iemand die een adres heeft in Nederland) wordt in deze
basisregistratie een elektronische persoonslijst aangelegd.
De basisregistratie personen van een gemeente bevat onder andere de volgende gegevens:
De naam. Geboorteplaats en geboortedatum van de inwoners.
Het administratienummer dat de gemeente de inwoner toekent.
Het Burgerservicenummer van de ingeschreven inwoner.
Het adres en de datum van de inschrijving
De burgerlijkje staat van de inwoner (alleenstaand, gehuwd enzovoort).
De inschrijving in de basisregistratie personen gebiedt op grond van de geboorteakte, de
aangifte van de betrokkende of ambtshalve.
Eerst moet er aangifte worden gedaan bij het loket van de gemeente en dat wordt
vervolgens in de basisregistratie personen opgenomen.
De basisregistratie zorgt ervoor dat de uitwisseling van gegevens tussen gemeenten goed
verlopen.
, 4
Gebruik van de gegevens van de basisregistratie personen.
De gemeente, sociale verzekeringsbank, de belastingdienst en de pensioenfondsen
gebruiken de digitale en automatisch basisregistratie personen.
Wanneer burgers een officiële verklaring nodig hebben over hun naam en adres maken ze
gebruik van de basisregistratie personen. In dat geval verzoeken ze de gemeente om een
uitrekstel uit de bevolkingsregistratie.
Stelsel van basisregistratie
De overheid werkt met een stelsel van dertien basisregistratie, waarin relevante gegevens
over personen, bedrijven, adressen, percelen grond, inkomens en dergelijke worden
vastgesteld.er zijn verschillende basisregistraties zoals: bedrijven, adressen en voertuigen.
De 13 basisregistraties wisselen elektronisch hun gegevens met elkaar uit.
Alle overheden moeten gebruik maken van de basisregistratie zodat ze altijd de juiste
informatie gebruiken. Overheden moeten eenmaal vragen naar basisgegevens van burgers,
daarna worden ze geacht gebruik te maken van de gegevens die in de basisregistratie zijn
opgenomen.
Wijzigingen registratie
- Burgers zijn verplicht om wijzigingen in het adres en de woonplaats binnen vijf dagen
door te geven aan de gemeente.
- Informatie via de burgerlijke stand komt automatisch in de basisregistratie, als de
gebeurtenis in het buitenland heeft plaats gevonden, moeten de burgers zelf in actie
komen en het aangeven in hun woon plaats.
- Vanaf 4 februari 2019 is het mogelijk voor ouders die staan ingeschreven in de
basisregistratie hun in Nederland levenloos geboren kind te registreren in de
Basisregistratie.
Burgerlijke stand
Elke gemeente heeft een wettelijke plicht (art 1:17 bw) om registers van de burgerlijke
stand bij te houden.
Art 1:17 BW noemt als registratie:
- Het geboorteregister
- Het huwlijkregister
- Het register van geregisterde partnerschappen
- De registratie van overlijden.
In deze registers worden akten van de burgerlijke stand bewaard die door de ambtenaar
van de burgerlijke stand zijn opgemaakt.
De registratie van de burgerlijke stand worden in het gemeentehuis bewaard en uiteindelijk
(na 50 tot 100 jaar) overgebracht naar het gemeentelijke archief.
Bewijskracht van een akte
Een akte die is opgemaakt door een ambtenaar van de burgerlijke stand, geldt als wettelijk
bewijs dat de beschreven gebeurtenis of handeling heeft plaatsgevonden. Als je officieel
bewijs nodig hebt kan je die aanvragen, dan geld een akte als bewijs.