Bijzonder strafrecht – aantekeningen hoorcolleges
Hoorcollege 1: economisch strafrecht, inclusief het milieustrafrecht
Bijzonder strafrecht: al het strafrecht dat niet in het Wetboek van Strafrecht geregeld is.
- Economisch strafrecht.
- Fiscaal strafrecht en douanestrafrecht.
- Verkeersstrafrecht en delicten Wegenverkeerswet.
- Militair strafrecht.
- Wet wapens en munitie.
- Opiumwet.
Minister Modderman 1886: introductie Wetboek van Strafrecht, in de systematiek van de
delicten maakt het niet uit hoe je iemand vermoord. De wapens zijn daardoor niet in het
Wetboek van Strafrecht opgenomen. Men ging hiermee akkoord dat er strafrecht geregeld zou
worden buiten het Wetboek van Strafrecht.
Hof Amsterdam 31 juli 2018 (ECLI:2828): een bekeuring doorscheuren en op straat gooien.
Het Hof acht het op straat gooien van het voorwerp niet een bagateldelict dat niet voor
vervolging in aanmerking komt. Het is de verantwoordelijkheid van burgers hun afval niet op
straat te gooien en het is de taak van het strafrecht deze verantwoordelijkheid hard te maken
en af te dwingen door middel van een passende sanctionering. (art. 10:15 Wmb jo. art. 1a
WED)
Inhoud:
- Inleiding.
- Indeling economische delicten.
- Sancties.
- Voorlopige maatregel.
- Belang commuun strafrecht.
- Inleiding milieustrafrecht.
- Handhaving milieustrafrecht.
- Commuun milieustrafrecht.
Wet op de economische delicten (WED):
De vraag wat een economisch delict is, is afhankelijk van het vertrekpunt (van de
wetgever) wat je inneemt.
- 1950: strafwet ter bescherming van handelingen die schadelijk zijn voor het
economisch leven.
- 1991: strafwet met betrekking tot allerlei wetten waarvan sanctionering via de WED
wordt gewenst.
- 1994: overheveling milieustrafrecht naar de WED.
- 2020: een bijzondere strafwet voor de handhaving van alle economische en
sociaaleconomische wetten en het milieurecht.
1
,Recente wetswijzigingen:
- Wet 2015 met het oog op het vergroten van de mogelijkheden tot opsporing,
vervolging, alsmede het voorkomen van financieel-economische criminaliteit.
Art. 6 lid 1 WED: strafverzwarende grond indien een ‘gewoonte’ wordt gemaakt
van het delict.
- Wet 2016 tot wijziging van de Wabo strekkende tot verbetering van de
vergunningverlening, het toezicht en de handhaving.
Art. 58a WED: samenwerking in de opsporingsdiensten te vergroten en uit te
bereiden met bestuursorganen die belast zijn met de bestuursrechtelijke
handhaving. Het bestuursstrafrecht wordt betrokken bij economische criminaliteit.
- Wet 2018 tot wijziging van het Wetboek van Strafvordering en de WED strekkende
tot aanpassing van enkele bepalingen betreffende de uitvoering van bijzondere
opsporingsbevoegdheden.
Art. 17 lid 3 WED: bevoegdheid voor bijzondere opsporingsambtenaren.
- Wet 2018 tot versterking van de strafrechtelijke aanpak van terrorisme.
Art. 7a WED: de rechter mag op vordering van de officier van justitie iemand die
terechtstaat voor een economisch misdrijf het actieve en passieve kiesrecht
ontzeggen.
Het is vreemd dat je in het kader van het economisch strafrecht uit je kiesrecht kan
worden ontzet.
Een groot aantal zaken bereikt de rechter niet. Je ziet in het economisch strafrecht veel meer
rechtspersonen als verdachten dan natuurlijke personen. Het wordt vaak afgedaan door een
geldboete door transactie en strafbeschikking.
Structuur van de WED:
- Materiaal strafrecht. (art. 1, 1a en 2 WED)
- Penitentiair recht. (art. 5 t/m 8, 28 en 29 WED)
- Formeel strafrecht. (art. 17 t/m 27 WED)
Het bijzondere strafrecht kent vaak dezelfde bevoegdheden als in het commune strafrecht,
maar ze zijn vaak in het bijzondere strafrecht ruimer of strenger. penitentiair recht of
formeel strafrecht.
Art. 1 en 1a WED:
- Art. 1 en 1a WED bevatten de catalogus van alle wetten op alfabetische volgorde.
- Limitatieve opsomming.
- Je kunt 8 groepen delicten onderscheiden in de catalogus.
- De wetten zijn vaak bestuursrechtelijke wetten die aan het slot een strafbepaling
bevatten. Je moet hierdoor rekening houden met een gelede normstelling. De norm in
een formele wet wordt in steeds lagere wetgeving uitgewerkt. Je moet dan voor de
kern van een gedraging kijken in lagere wetgeving.
2
,Onderscheid groepen delicten:
- Art. 1 WED: economische en sociaaleconomische wetten. opgedeeld in 5 groepen.
- Art. 1a WED: milieuwetten. opgedeeld in 3 groepen.
De verschillende groepen delicten lopen af in zwaarte. De zwaarste misdrijven staan
onder 1. Art. 1 onder 5 WED zijn delicten sui generis, die hebben niks met de
systematiek van de andere categorieën te maken.
Art. 2 WED:
- Onderscheid tussen misdrijf en overtreding in de WED.
Art. 1 onder 1 en 2 WED en art. 1a onder 1 en 2 WED: misdrijf, indien opzettelijk
begaan.
Art. 1 onder 3 WED: misdrijf of overtreding, afhankelijk van hoe zij in de
onderliggende wet zo zijn aangemerkt.
Art. 1 onder 4 WED en art. 1a onder 3 WED: overtredingen.
Art. 1 onder 5 WED: misdrijven.
- Opzet (schuldkwadratuur): hoe werkt het als de onderliggende wet opzet vereist? Heb
je dan een soort dubbele opzet?
HR: opzet op opzet hoeft niet bewezen te worden.
Una via-beginsel: als er meerdere afdoeningswijzen zijn, is er een rechtsregel om perse een
bepaalde weg te volgen? De wetgever heeft in de WED de keuze al gemaakt.
- Hoofdregel: op economische delicten wordt bij uitsluiting van iedere andere rechter
beslist door de economische strafrechter. (art. 5 WED)
- De economische strafrechter is ook bevoegd kennis te nemen van een commuun delict,
indien primair een economisch delict ten laste is gelegd, en het commune delict
samenhangt met het economische delict.
- De commune strafrechter mag soms ook economische delicten berechten. (art. 39
WED)
Strafrechtelijke sancties:
- Hoofdstraffen. (art. 6 WED)
- Extra straffen WED.
De geldboete kan verhoogd worden als het criminele vermogen dat object is
geweest van de criminele gedraging qua waarde de geldboetemaxima overschrijdt.
(art. 23 lid 7 en 8 Sr)
Een ‘gewoonte’ maakt een verhoging van de gevangenisstraf tot 4 jaar mogelijk.
Terroristisch misdrijf maakt een verhoging van de gevangenisstraf tot 8 jaar
mogelijk.
- Bijkomende straffen. (art. 7 WED)
Ontzetting van rechten. vergunning intrekken.
Stillegging van de onderneming. economische doodstraf.
Verbeurdverklaring.
Ontzegging van voordelen.
Openbaarmaking van de uitspraak. veroordeling in de kosten.
Ontzetting kiesrecht, bij overtreding van art. 6 lid 4 WED. (art. 7a WED)
- Maatregelen. (art. 8 WED)
3
, De maatregelen uit het Wetboek van Strafrecht. (art. 36b, 36e, art. 36f, 37, 38, 38m
en 38v Sr)
Onderbewindstelling van de onderneming.
Herstel van een onrechtmatige toestand.
De stillegging van de onderneming wordt niet vaak opgelegd in Nederland. Het wordt wel
regelmatig voorwaardelijk opgelegd.
Opsporing: de kring van opsporingsbevoegden. (art. 17 WED)
De opsporing is vooral het domein van speciale aangewezen ambtenaren. Het gaat om
degenen die ook actief zijn in het bestuurlijk handhavingstoezicht. ACM, NZa, NVWA,
ILT. De landelijke toezichthouders beschikken over een eigen opsporingsdienst (IOD).
Art. 36 WED: strafbeschikking.
De strafbeschikking kan in het economisch strafrecht tevens een aanwijzing bevatten tot
herstel van een onrechtmatige toestand.
Gemengde sancties (art. 28 en 29 WED) – voorlopige maatregel door officier van justitie of
de rechter.
1. Verdachte van een economisch delict.
2. Tegen wie ernstige bezwaren bestaan.
3. Indien onmiddellijk ingrijpen is vereist.
Bevoegdheid officier van justitie (art. 28 WED):
- Zich van bepaalde handelingen onthouden.
- Opslaan en bewaren van voorwerpen die vatbaar zijn voor beslag.
de verdachte moet op eigen kosten iets veiligstellen.
Bevoegdheid rechter (art. 29 WED):
maatregelen door de rechter op te leggen lopende het onderzoek ter terechtzitting.
- Stillegging van de onderneming.
- Onderbewindstelling van de onderneming.
- Ontzegging van bepaalde rechten/ontzegging van bepaalde voorwaarden.
- Zich van bepaalde handelingen onthouden.
- Opslaan en bewaren van voorwerpen.
Het opzettelijk handelen of nalaten in strijd met een sanctie is een nieuw economisch delict.
(art. 33 WED)
Als er een voorlopige maatregel wordt opgelegd door het OM en achteraf blijkt dat er geen
ernstige bezwaren waren tegen verdachte, is de maatregel eigenlijk onterecht opgelegd. Als de
maatregel tussentijds wel overtreden is, levert dit een nieuw economisch delict op. Het feit dat
de maatregel achteraf gezien eigenlijk niet had mogen worden opgelegd, doet niks af aan de
strafwaardigheid. De enige mogelijkheid om hier nog rekening mee te houden is in de
strafmaat.
Opsporing WED:
HR 9 maart 1993 (NJ 1993/633): ambtenaren betreden een vissersboot van een
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Babettedebruijn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.