Een samenvatting van hoofdstuk 25 ordening van 10voorBiologie. Gaat over soort, populatie, planten, dieren, rudimentaire organen, homologe organen, analoge organen, prokaryoten, bacteriën, schimmels, virussen.
§25.1 SOORT EN POPULATIE
Soort → een groep organismen, waarvan de leden bij onderling voortplanten
vruchtbare nakomelingen kunnen voortbrengen. Het is een door de natuur
begrensde eenheid.
Populatie → alle individuen van dezelfde soort die in een ecosysteem een
voortplantingsgemeenschap vormen, behoren tot een populatie. Dit is een door
ecosysteem begrensde eenheid.
Binaire nomenclatuur → naam van organisme bestaat uit twee Latijnse namen:
de eerste met hoofdletter staat voor het geslacht (genus, de groep) en de
tweede met kleine letter staat voor de soort (species). Bedacht door Carl
Linnaeus. Bij ondersoort → drie namen. Ook soms een letter, die aangeeft wie
het organisme voor het eerst beschreven heeft.
§25.2 KLASSIEKE ORDENING
Taxon → groep met organismen die samen een onderscheidende eenheid
vormen (soort, geslacht, familie, orde en klasse).
§25.3 MODERNE SYSTEMATIEK
Evolutionaire verwantschap → wordt de fylogenetische systematiek of cladistiek
genoemd. Van elk dier of elke plant wordt geprobeerd een evolutionaire
stamboom te maken, zodat eventuele verwantschap of juist het ontbreken van
verwantschap aangetoond kan worden. De fylogenetische systematiek vindt
verwantschappen en afstamming van soorten. In de stamboom geef je aan hoe
soorten met elkaar verwant zijn.
Clade → een tak van een stamboom.
Cladogram → de stamboom.
Homologe organen → organen met een gemeenschappelijk bouwplan, maar
uiteenlopende vormen en functies.
Rudimentaire organen → organen die bij voorouders nog een functie hadden,
maar nu door de evolutie niet meer.
Divergentie → overeenkomstige organen zijn in het begin hetzelfde en zijn door
evolutie van vorm en functie zijn veranderd. Hierdoor ontstaan van homologe
organen.
Analoge organen → niet hetzelfde, maar lijken op elkaar door aanpassing van de
natuur en gelijke milieuomstandigheden.
Convergentie → proces waardoor analoge organen ontstaan.
§25.4 INDELING IN RIJKEN
Prokaryoten → eencelligen zonder celkern.
Eukaryoten → één- en meercelligen met celkern.
§25.5 PROKARYOTEN
Prokaryoten worden in twee groepen verdeeld: Archaebacteria (of Archaea) en Eubacteria.
Ze worden prokaryoten genoemd omdat ze geen celkern hebben en omdat ze de oudste
levensvormen op aarde zijn.
Archaebacteria → leeft in milieus met extreme abiotische omstandigheden
, diepzeebronnen (black smokers) en zwavel- en zouthoudende meren. Zijn later
ontstaan dan gewone bacteriën. Onderzoek naar extremofiele archaebacteria is
uitgebreid, door ontdekking van bijzondere enzymen bij temperaturen is die
ongewoon zijn. Hierdoor zijn ze voor veel verschillende toepassingen geschikt.
Eubacteria → worden vaak als ziekteverwekker gezien, maar de meesten zijn
onschuldig.
Opvallende eigenschappen bacteriën:
● Geen celkern, DNA los in cytoplasma
● Organellen ontbreken:
o Enzymen voor verschillende processen zitten vrij in cytoplasma of aan het
buitenmembraan.
o Bacteriesoorten eencellig, maar sommige soorten een begin van
meercelligheid door intensieve samenwerking en taakverdeling, als
omstandigheden minder gunstig worden.
o Veel soorten vertonen specifieke biochemische omzettingen. Zo kunnen veel
soorten antibiotica produceren: stoffen die andere soorten bacteriën doden.
Meeste bacteriën leven in symbiose met andere soorten of dode organismen. Deze noem je
heterotroof. Paar soorten leven parasitair en kunnen organismen ziek maken.
Twee groepen autotrofe bacteriën:
1. Foto-autotrofe bacteriën → maken hun lichaamseigen organische stoffen van
anorganische stoffen (koolstofdioxide en water) met behulp van lichtenergie.
Bacteriën die fotosynthese uitvoeren, heten cyanobacteriën. Zorgden ervoor dat
er steeds meer vrije zuurstof op aarde verscheen, eerst in de oceanen en later
ook in de atmosfeer → leven van aerobe levensvormen mogelijk. Voor de
anaerobe organismen, zoals veel archaeobacteriën, is zuurstof een zwaar vergif
→ leven op plekken waar geen zuurstof komt.
2. Chemo-autotrofe bacteriën → maken hun lichaamseigen organische stoffen
ook zelf uit koolstofdioxide, maar gebruiken chemische omzettingen als
energiebron.
Bacteriën vermeerderen zich ongeslachtelijk door deling, maar door ook erfelijk
materiaal uit te wisselen door conjugatie → twee cellen tegen elkaar en wisselen
een deel van hun DNA uit. Niet alleen door soortgenoten, maar ook tussen
bacteriën van verschillende soorten. Gevolg → soortgrenzen bij bacteriën nooit
erg scherp en snel kunnen aanpassen aan verandering.
§25.6 SCHIMMELS
Schimmels hebben een heel apart rijk. Ze zijn heterotroof, wat betekent dat ze
hun voedingsstoffen buiten het lichaam verteren en dan pas opnemen. Hun
celwand bestaat uit chitine.
Mycelium → lange vertakte schimmeldraden die een dicht netwerk vormen in de
schimmel. Twee haploïde hyfen (dezelfde soort) kunnen versmelten, maar de
kern niet. Daaruit groeit een nieuw mycelium → vruchtlichaam → dan versmelten
de kernen + ontstaan zygotes (leveren na meiose haploïde sporen) → hyfen.
Zygote → bevruchte eicel en enige diploïde fase in levenscyclus.
Schimmels → meercellig, behalve gisten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isabella3. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
