Multiple sclerose (MS) is de meest frequente oorzaak van invaliditeit onder jong vol-wassenen in de
Westerse wereld. De ziekte wordt gekenmerkt door toenemende lichame-lijke beperkingen. De laatste
jaren wordt tevens duidelijk dat problemen op cognitief gebied mede de kwaliteit van leven bepalen. De
ziekte komt tweeënhalf keer zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen. MS treft vooral jonge mensen
e e
tussen 20 en 50 jaar; in 90% van de gevallen begint de ziekte tussen het 15 en 50 levensjaar. De
gevolgen van de ziekte voor de mens met MS zijn levensbreed en levenslang.
Het beloop van MS wordt gekenmerkt door een combinatie van het optreden van twee elementen: 1:
tijdelijke neurologische verslechteringen, die na kortere of langere tijd geheel of gedeeltelijk herstellen
en veelal aangeduid worden met de termen ‘exacerbaties’, ‘relapses’ of ‘Schübe’(‘schubs’). 2:
geleidelijke progressie van neurologische handicaps over langere tijd. Over de specifieke pathofysiologie
van deze beide elementen bestaat nog geen duidelijkheid. Vermoeidheid is waarschijnlijk de meest
voorkomende klacht bij mensen met MS. De vermoeidheid beperkt hun bij allerlei dagelijkse
activiteiten. Het wordt daarom als een van de meest hinderlijke symptomen van MS ervaren. Oorzaak
hiervoor is nog onbekend. Om vermoeidheid te meten kan het beste een zelfrapportage vragenlijst
gebruikt worden.
Cognitieve stoornissen komen bij 43-70% van de mensen met MS voor (Benedict 2006, Peyser 1990, Rao
1991), waarbij er cognitieve stoornissen geobjectiveerd worden op het gebied van de snelheid van
informatieverwerking, leren en geheugen, uitvoerende controlefuncties (abstractievermogen, cognitieve
flexibiliteit en planning en organisatie van handelen) en visuele perceptuele en visuospatiële functies
(Wishart 1997, Zakzanis 2000, Chiaravalloti 2008). Een lage snelheid van informatieverwerking en
geheugenbeperkingen hebben de hoogste prevalentie (Benedict 2006). Een lage snelheid van
informatieverwerking wordt beschouwd als een centraal probleem bij MS, vanwege de negatieve
weerslag op andere cognitieve functies
MS kan aanleiding geven tot veel verschillende problemen. De belangrijkste problemen die in de
knelpuntanalyse gevonden werden zijn vermoeidheid, conditieverlies, cognitieverlies en psychosociale
problemen. Daardoor spelen problemen in het dagelijks functioneren, oftewel een verminderd
activiteiten- en participatieniveau een grote rol bij MS. Revalidatiebehandelingen richten zich op
meerdere klachten, en hebben tegelijkertijd tot doel het activiteiten- en participatieniveau van de
patiënt met MS te verbeteren.
Behandeling:
Niet-medicamenteuze interventies gericht op het leren omgaan met de cognitieve stoornissen
verdienen de voorkeur. Medicatie voor cognitieve stoornissen bij mensen met MS wordt niet
aanbevolen. In specifieke gevallen, wannneer cognitieve stoornissen ernstig zijn en andere
interventies geen effect blijken te hebben, kan medicamenteuze interventie worden overwogen.
Ook de richtlijn Probleemgedrag van Verenso biedt vooral voor oudere patiënten zinvolle
aanknopingspunten.
, Behandeling vermoeidheid:
1. Aanbevolen wordt om de vaststelling dat vermoeidheid een probleem is aan de
behandeling van vermoeidheid vooraf te laten gaan. Vervolgens dienen de factoren die
kunnen bijdragen aan vermoeidheid behandeld te worden.
2. Een multidisciplinaire aanpak/behandeling, die op het individu is toegesneden heeft de
voorkeur, uitgaande van de geaccepteerde gedachte dat MS gerelateerde vermoeidheid
subjectief en multidimensioneel van karakter is en multifactorieel bepaald is.
3. Aanbevolen wordt om energiemanagement en gedragsmatige adviezen gericht op het
efficiënter leren omgaan met een verminderd energieniveau (bijv. door een ander
activiteitenpatroon) te gebruiken om de kwaliteit van leven te verbeteren bij mensen met
MS.
4. Aanbevolen wordt cognitieve gedragstherapie gericht op het vervangen van negatieve
gedachten over onder meer de vermoeidheid te gebruiken om een bijdrage te leveren
aan het verminderen van de vermoeidheidsklachten en het verbeteren van de kwaliteit
van leven bij mensen met MS.
5. Overwogen kan worden om koelpakken te gebruiken voor tijdelijke vermindering van
ervaren vermoeidheid.
Een goede lichamelijke conditie is ook voor mensen met MS belangrijk. Aangenomen mag worden dat
door (sportief) bewegen dezelfde algemene effecten optreden bij MS-patiënten als bij gezonde
individuen, indien patiënten niet worden overbelast. Bewegen is geen doel op zich, het is een middel om
iets anders te bereiken. Algemene doelen van bewegen zijn onder andere het verbeteren van
spierkracht, lenigheid en coördinatie. Het verbeteren van conditie om bijvoorbeeld zo lang mogelijk
zelfstandig te functioneren kan een doel zijn.
Over het algemeen wordt door mensen met MS, submaximale intensiteit goed verdragen, terwijl
piekbelastingen sneller tot tijdelijke verergering van al bestaande klachten leiden.
Welke sportactiviteit iemand met MS kiest en in welke vorm wordt individueel bepaald. De activiteit
moet afgestemd worden op beweeghistorie, interesse, fysieke en financiële mogelijkheden en het
beweegaanbod in de omgeving. Een meerderheid van de aanwezige sporten wordt niet direct als
ongeschikt aangemerkt. In veel gevallen kan de intensiteit namelijk zodanig aangepast worden dat de
sporttak geschikt is of blijft voor mensen met MS. Contactsporten/ teamsporten zijn niet per definitie af
te raden. Ze zijn wel minder geschikt voor mensen met MS met lagere fysieke capaciteiten (bijvoorbeeld
verminderd gevoel, coördinatie, kracht, etc.). Dan bestaat namelijk een grotere kans op blessures en
vallen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Schnilchlord. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,09. Je zit daarna nergens aan vast.