Hoofdstuk 11: Sociale psychologie
Sociale psychologie: tak van de psychologie die zich verdiept in de invloed van sociale variabelen en
cognities op individueel gedrag en sociale interacties.
Sociale context: de combinatie van: 1: mensen, 2: de activiteiten en interacties tussen mensen, 3:
omstandigheden waarin bepaald gedrag plaatsvindt en 4: de verwachtingen en sociale normen die
bepalen hoe het gedrag er in een gegeven situatie uit moet zien.
Gehoorzaamheidsonderzoek: onderzoek naar de invloed van sociale situaties bij de aansturing van
menselijk gedrag.
Situationisme: idee dat ons gedrag evenveel of zelfs meer bepaald wordt door omgevingsfactoren
dan door persoonlijkheidskenmerken. Tegenovergestelde van depositionalisme.
Depositionalisme: een psychologische oriëntatie die zich bij de verklaring van gedrag primair richt op
de innerlijke eigenschappen van individuen, zoals persoonlijkheidskenmerken, waarden, karakter en
genetische aanleg. Tegenovergestelde van situationisme.
11.1.1 Sociale gedragsnormen
Sociale rol: sociaal gedefinieerd gedragspatroon dat mensen in een bepaalde situatie of groep
dienen te vertonen (bijv. muzikant, student, vader, zus, agent, receptionist etc.).
Sociale norm: de attitudes en gedragingen die een groep passend vindt voor zijn eigen leden.
Manieren om aan te passen aan een groep:
- Letten op uniformiteit: eenheid of gelijksoortigheid
- Frequentie van bepaalde gedragingen
- Opmerken van de negatieve consequenties van een overtreding van een sociale norm.
Schema: groep verwante concepten die een algemeen conceptueel raamwerk bieden voor het
begrijpen van onderwerpen, gebeurtenissen, voorwerpen, situaties of personen in het leven. Zodra
deze schema’s gevormd zijn kunnen we voorspellingen doen over wat we in verschillende
omgevingen kunnen verwachten.
Script: iemands kennis over de volgorde van gebeurtenissen en handelingen die van een bepaalde
sociale rol in een bepaalde situatie wordt verwacht. (bijv.: ober brengt eerst voorgerecht, dan hoofd
gerecht en dan het toetje. Een andere volgorde past niet in de verwachtingen.)
11.1.2 Conformisme
Kameleoneffect: de neiging anderen na te bootsen, genoemd na het dier dat van kleur verandert,
zodat het niet opvalt in uiteenlopende omgevingen.
Asch-effect: vorm van conformisme waarbij een groepsmeerderheid het oordeel van een individu
beïnvloed.
, Conformisme: de neiging van mensen om de gedragingen, attitudes en meningen van de andere
groepsleden over te nemen.
Omstandigheden die conformisme bevorderen:
- Unanimiteit van de meerderheid: als iedereen in de groep het ergens over eens is, kunnen ze
grote sociale druk uitoefen.
- Omvang van de groep: minder druk bij 2 anderen, druk neemt toe bij 3 anderen in de groep.
- Openbaarheid: als je denkt dat anderen je antwoord niet horen, is de kans kleiner dat je met
hen meegaat dan wanneer je denkt dat ze je antwoord te weten komen.
- Ambiguïteit: iets kan op andere manieren begrepen worden. Wanneer een antwoord niet
kristalhelder is, gaan mensen eerder aan zichzelf twijfelen en zich eerder conformeren.
- Samenstelling van de meerderheid: meer conformiteit bij een groep met een hoge status of
door een individu die gezien wordt als belangrijk.
- Gevoel van eigenwaarde: mensen met weinig gevoel van eigenwaarde zullen eerder
conformeren.
- Macht van de bondgenoot: conformiteit neemt af wanneer ook iemand anders in de groep is
die het oneens is met de meerderheid.
- Onafhankelijken: ondanks de sterke druk zijn er mensen die volharden in hun
onafhankelijkheid. In extreme vorm gaat het zelf over bewust onjuiste antwoorden geven als
de groep het juiste geeft.
Redenen om te conformeren:
- Normatieve invloeden: geaccepteerd, goedgekeurd en aardig gevonden worden en niet
worden afgewezen door anderen.
- Informationele invloeden: correct willen zijn en begrijpen wat de juiste manier van handelen
is in bepaalde situaties.
Autokinetisch effect: perceptuele illusie waarbij men beweging waarneemt van een stilstaande
lichtvlek in een volkomen donkere kamer. Dit effect is gebruikt om de vorming van autokinetische
groepsnormen te bestuderen.
Werking hersenen bij verzet tegen de groep: hersengebieden die in verband gebracht worden met
emotionele verwerking worden actief wanneer iemand een onafhankelijk oordeel velt dat tegen de
groep in gaat. Verzet leidt dus tot emotionele belasting.
Ik-niet syndroom: de illusie dat anderen wél gevoelig zijn voor situationele krachten, maar dat zíj
anders zijn.
Sociale neurowetenschappen: onderzoeksgebied dat gebruik maakt van methoden uit
hersenonderzoek om verschillende typen sociaal gedrag te onderzoeken zoals: stereotypering bij
vooroordelen, attitudes, zelfbeheersing en emotionele regulering.
Groepsdenken: term voor gebrekkige oordelen en slechte beslissingen die door groepsleden worden
genomen en die in te sterke mate door veronderstelde groepsconsensus of door het standpunt van
de leider worden beïnvloed.
Vijf omstandigheden die het groepsdenken bevorderen:
- Directief leiderschap, een dominante leider
- Sterke cohesie in een groep, er zijn geen afwijkende meningen
- Gebrek aan normen waarin een zorgvuldige procedure is vastgelegd om bewijsmateriaal te
verzamelen en te beoordelen
- Homogeniteit van de sociale achtergrond en van de ideologie van de leden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper silviaroseboom. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.