Algemene farmacologie, toxicologie en teratologie 2
Doris Nusselder
1. Fysiologie, zorg en begeleiding
o De student definieert de basisprincipes van farmacodynamiek
o De student beschrijft de gevolgen van blootstelling aan teratogenen (genotmiddelen, ioniserende
straling en chemicaliën) op de zwangere vrouw, haar ongeboren kind en zijn latere ontwikkeling en
verwoord maatregelen ter preventie
o De student beschrijft het proces van farmacotherapie tijdens de zwangerschap
o De student definieert de mogelijkheden tot pijnstilling tijdens de arbeid en bevalling
o De student geeft de verschillende soorten anesthesie, indicaties en gevaren weer
o De student geeft een overzicht van de classificatie van farmaca
o De student legt de begrippen absorptie, distributie, metabolisatie en eliminatie in al hun facetten uit
o De student omschrijft het begrip ‘chiraliteit’
o De student omschrijft het begrip mathematische farmacokinetiek
o De student somt verschillende soorten (genees)middelen die aan bod komen bij de anesthesie op
o De student verklaart de basisbeginselen van de geneesmiddelenleer
o De student verwoordt de invloed van de anesthesie op de mens in het algemeen en op de zwangere
vrouw in het bijzonder
o De student benoemt de indicaties, voordelen, complicaties, aandachtspunten en alternatieven van de
toediening van bloed en bloedderivaten
o De student geeft voorbeelden van de huidige therapeutische mogelijkheden in het kader van
therapiemanagement
o De student past de basisprincipes rond het toedienen van geneesmiddelen toe in het kader van
therapiemanagement
Inhoudsopgave
Anesthesiologie ................................................................................................................................................ 2
Inleiding .............................................................................................................................................................. 2
De preoperatieve screening. .............................................................................................................................. 3
Fysiologische veranderingen van de zwangerschap ........................................................................................... 5
De algemene anesthesie. .................................................................................................................................... 6
De postoperatieve fase ..................................................................................................................................... 11
Transfusie ......................................................................................................................................................... 13
Complicaties van anesthesie............................................................................................................................. 14
Lange termijn effecten van anesthesie ............................................................................................................. 15
Farmacologie .................................................................................................................................................. 16
Hoofdstuk 1: Inleiding ....................................................................................................................................... 16
Hoofdstuk 2: Farmacokinetiek .......................................................................................................................... 18
Hoofdstuk 3: Farmacodynamiek ....................................................................................................................... 30
Hoofdstuk 4: Bijwerkingen van geneesmiddelen ............................................................................................. 32
Hoofdstuk 5: Geneesmiddelenvormen ............................................................................................................. 34
Chemische stoffen .......................................................................................................................................... 37
Genotsmiddelen ............................................................................................................................................. 40
Ioniserende straling ....................................................................................................................................... 45
1
,Anesthesiologie
Marc Van de Velde, MD, PhD, EDRA
Les Overzicht (te kennen)
- Inleidende begrippen.
- De preoperatieve screening.
- Fysiologische veranderingen van de zwangerschap.
- De algemene anesthesie.
- De postoperatieve fase.
- Transfusie
- Complicaties van anesthesie
- Lange termijn effecten van anesthesie
Inleiding
Doelen van de Anesthesie
- Heelkunde mogelijk magen
- Pijnvrij.
- Rustig, geen angst, eventueel amnesie.
- Onderdrukken van de stress respons (voor complicaties).
- Vermijden van chirurgische complicaties.
- Opvangen van de aanslag op de vitale functies (hart, nier, long, hersenen..).
Heelkundige stress en anesthesie
Heelkunde veroorzaakt acuut een reeks van hormonale, metabole en fysiologische veranderingen →acute
stress respons:
- verhoogde secretie van (hypofysaire) hormonen
- activatie van het sympathisch zenuwstelsel
- activatie stolling en inhibitie van fibrinolyse
- verhoogd catabolisme mobiliseert substraten voor energievoorziening (glucose, eiwit, vet)
- water- en zoutretentie voor behoud van intravasculair volume en cardiovasculaire homeostasis (bloed
behouden)
Doel anesthesie: modifiëren van de stress respons voor, tijdens & na heelkunde en negatieve gevolgen
beperken voor patient
De stress repons:
- Initieel: verhoogd metabolisme door vrijzetting anabole en catabole hormonen
doel: maximale overlevingskansen
- In principe: snelle “normalisatie” fysiologische parameters en goed verdragen
Doch: in functie comorbiditeit (cfr ASA-klasse) morbiditeit & mortaliteit ↑ (soms gaat dit langzamer
indien de ingreep wat uitgesprokener is of hogere leeftijd etc..)
- Verlengde stress respons : ongunstig !?
verhoogde morbiditeit en mortaliteit
Wat gebeurd er bij de peri-operatieve stress respons?
- Cardiovasculaire veranderingen
hartslag, contractiliteit: ↑hartdebiet
redistributie bloed volume:
- perifere vasoconstrictie
- preferentiële flow hersenen, coronair, spier
- verstoorde nierfunctie: flow, druk & volume effect
- Respiratoir: ademhalingsfrekwentie ↑
- Water en zout retentie
- Ileus: sympatisch zenuwstelsel en spinale reflexboog
- Hyperglycemie
- Hypercoagulabiliteit: cave thromboses
- Immuunsupressie: vatbaarheid infecties ↑
2
,De preoperatieve screening.
Pre-operatieve evaluatie ≠ evaluatie heelkundige indicatie
Essentieel element in de anesthetische zorg. Proces van klinisch assessment voorafgaand aan de toediening
van anesthetische zorgen voor heelkundige of niet-heelkundige procedures: “raadpleging”.
Doel: identificeren van medische problemen die een invloed kunnen hebben op het perioperatief verloop en
beleid door middel van gerichte en geschikte testen
- Kostenbesparend (maatschappelijke verantwoordelijkheid)
- Kwaliteitsverbetering
Pre-operatieve evaluatie:
- Afhankelijk van urgentiegraad en toestand patient
– Anesthesieraadpleging
– Avond preop op de kamer
– Op spoedgevallen of in Oka
- Risico inschatting
– risk/benefit bepaling
– informed consent procedure
- Risicoreductie
– impact thuismedicatie op peri-operatief verloop
– afstemmen heelkundig en anesthesie plan
– definiëren concreet postoperatief zorgtraject
nood@ICU ?
specifieke medische opvolging (bv: hemato,…)
Anamnese
- Huidige ziektegeschiedenis
- Allergieen (Huisstofmijt, pollen, Medicatie, Ontsmettingsmiddelen, contrastmiddelen,
Voedingsmiddelen, Cave aspecifieke reacties: misselijk, braken, schimmelinfectie)
- Middelenmisbruik: alcohol, tabak, drugs,…
- Chronisch medicatiegebruik
- Medische Voorgeschiedenis
- Mond en luchtweg problemen.
- Thuismedicatie – relevante medicatie in het verleden (chemo)
Klinisch onderzoek
- Inspectie (Pupildiameter, Mondopening (3 vingers) en evaluatie van de luchtweg)
- Retrognatie
- Malampati-score*
- Thyro-mentale afstand (=> 7 cm vs. <=6 cm)
- Toestand gebit (Rug en wervelkolom (flexie/extensie CWZ, littekens, asafwijkingen), Littekens)
- Meten(Gewicht en lengte, Bloeddruk en pols, Perifere pulsaties)
- Auscultatie: Hart, Longen, Vaatgeruisen
Mallampati klasse Betekenis
1 Visualisatie van verhemeltepijlers, zacht verhemelte en uvula
2 Visualisatie van de verhemeltepijlers en zacht verhemelte, uvula
gemaskeerd door tongbasis
3 Visualisatie van het week verhemelte
4 Visualisatie van het hard verhemelte
Technische onderzoeken
- Opsporen van ziekte of probleem met invloed op de perioperatieve anesthesiologische zorgen
- Inschatten ernst en behandeling van gekend medisch probleem
- Opstellen specifiek geïndividualiseerd perioperatief anesthesie plan
3
, Risico stratificatie en classificatie
Risico scores
- ASA-score
- Mallampatie score
- Cardiale scores (functionele reserve)
NYHA classificatie
Lee’s Revised cardiac risk index
METS: metabolic equivalent of task
- Respiratoire scores
GOLD klasse
ASA: American Society of Anesthesiology score
ASA 1: normaal gezonde persoon, zonder regelmatig medicatiegebruik.
ASA 2: patiënten met lichte systeemziekte, waarvoor hij al dan niet medicatie neemt. Deze aandoening
belemmert zijn normale activiteiten niet.
ASA 3 : patiënten met ernstige systeemziekte waarvoor hij medicatie neemt en die zijn normale activiteiten
belemmert, maar hem niet helemaal invalide maakt.
ASA 4 : patiënten met een zeer ernstige systeemaandoening die een chronische bedreiging van het leven
uitmaakt.
ASA 5 : stervende patiënt van wie niet verwacht wordt dat hij met of zonder operatie nog langer dan 24 u zal
overleven.
ASA 6: Orgaandonor. E: dringende ingreep.
Medicamenteuze voorbereiding
- Psychologische voorbereiding op ingreep: duidelijke en persoonlijke communicatie!!
informed consent !
specifieke info over anesthesie procedure
- In functie van preoperatieve mentale en fysieke toestand
Anxiolyse door benzodiazepines
Reductie van maaginhoud beinvloeden maag pH
Verbeteren preoperatieve toestand
Voortzetten preoperatieve chronische behandeling
- Sedativa – Hypnotica – tranquilizers
Diazepam, lorazepam, alprazolam, midazolam
Anxiolyse, amnesie, sedatie en spierrelaxatie
- Minimale respiratoire en cardiovasculaire onderdrukking
- Chronische thuismedicatie DOORGEVEN
Antihypertensiva (cave ACE-I, ARB/sartaan: periop hypotensie: stop 24u op voorhand)
betablokkers
statines
anti-anginosa
aspirine
bronchodilatantia
anti-epileptica
anti-Parkinson medicatie
Maagzuurremmers en gastro-prokinetica (niet Gaviscon !)
Antibiotica - Anti-virale therapie
immuunsuppressiva
- Stoppen van onderhoudsmedicatie kan potentieel nefast zijn (reboundeffect!)
Specifiek voor zwangere
- Rugproblematiek ?
- Stollingsproblemen ?
- Zwangerschapsaandoeningen ?
- Foetale problemen ?
- Luchtweg …..
4
