Het vernietingskamp Auschwitz
Auschwitz
Gemaakt door :
Profiel vak: Geschiedenis
Klas:
Docent:
Pws begeleider :
Inleverdatum:
De inhoudsopgave
, Voorwoord…………………………………………………………………Blz. 1
Inleiding……………………………………………………………………Blz. 2
I. Het verhaal achter het ontstaan van Auschwitz
- De eerste kampen
- Groei van antisemitisme
- Oswiecim
- Eerste fase
II. De kampbewoners als slachtoffers
- De untermenschen
- De Judenrat
- Het antisemitisme
- Ziektekiemen
III. Organisatiestructuur in Auschwitz
- Kampcommandant
- Politieke afdeling
- Kampadministratie
- Dwangarbeid
- Medische afdeling
- Zorg en welzijn
IV. Indeling van de vernietigingskamp
- Auschwitz I
- Auschwitz II (Birkenau)
- Auschwitz III (Monowitz)
V. De beleving van de gevangenen in Auschwitz
- Geen waardigheid meer
- Bang en machteloos
- Wel of geen geloof in God
- De arbeidsgeschikte gevangenen
- De appél
Samenvatting……………………………………………………………….Blz.
Literatuurlijst……………………………………………………………….Blz.
Bijlagen……………………………………………………………………..Blz.
Voorwoord
,Wij wilden ons PWS graag over een onderwerp doen met het profiel vak : Geschiedenis. We
hebben er voor gekozen om ons PWS te doen over Vernietingskampen. Daarbij willen wij
meer te weten komen over Auschwitz. We hebben voor dit onderwerp gekozen omdat wij de
gebeurtenissen die plaats vonden in de concentratiekamp heel heftig vonden, en uit
interesse wilden wij daarom ook meer te weten komen over wat er allemaal speelde in de
concentratiekamp en hoe de mensen het hebben ervaren.
Bronnen:
Internetsites:
http://www.dedokwerker.nl/verkrachting.html
https://www.annefrank.org/nl/anne-frank/verdieping/waarom-haatte-hitler-de-joden/
https://universiteitvannederland.nl/college/waarom-werden-er-zoveel-joden-uit-nederland-
gedeporteerd/
https://www.tracesofwar.nl/articles/1226/Concentratiekampen.htm?c=gw
https://kampwesterbork.nl/jodenvervolging/concentratie-en-vernietigingskampen/auschwitz
https://www.geschiedenis.nl/nieuws/artikel/3204/auschwitz-een-geschiedenis
https://nl.wikipedia.org/wiki/Auschwitz_(concentratiekamp)#Auschwitz_I_(Stammlager)
Plaatjes:
https://historianet.nl/oorlog/tweede-wereldoorlog/auschwitz-het-beruchtste-
concentratiekamp-van-de-nazi-s
http://www.dedokwerker.nl/concentratiekampen.html
Boeken:
“ Pelgrim in Auschwitz ”- Jos Pauwels
‘’ Auschwitz een geschiedenis’’ – Sybille Steinbacher
‘’ Auschwitz rapportage’’- Primo Levi en Jacq Vogelaar
Inleiding
,Het onderwerp van het profielwerkstuk gaat over vernietiginskampen. Hier gaan we dieper in
op het concentratiekamp Auschwitz. Wij willen meer te weten komen over de situaties binnen
de kamp en hoe het is ontstaan. Daarmee is onze hoofdvraag ook : Hoe heeft Auschwitz
kunnen ontstaan en waarom bestaat het vandaag de dag nog steeds?
Het verhaal achter het ontstaan van Auschwitz
,Deelvraag: Hoe is Auschwitz onstaan?
Auschwitz, het grootste en bekendste nazi-concentratiekamp, is nu een sober staatsmuseum,
een gedenk teken. De geschiedenis blijkt simpelweg niet alleen terug te voeren op het
antisemitisme (Hitler-Duitsland), maar er spelen hier nog meer verschillende factoren. 1
De eerste kampen
De concentratiekampen werden oorspronkelijk opgezet als extra gevangenis. Ze werden
officieel Konzentrationlager genoemd. In de spreektaal werd dat al snel KZ genoemd. De
eerste concentratiekampen ontstaan al snel na de machtsovername van Hitler op 30 Januari
1933. Op 8 maart kondigt Wilhelm Frick , minister van Binnenlandse Zaken, de oprichting
aan van verscheidene extra gevangenenkampen. 2
In de eerste maanden van zijn kanselierschap maakt Hitler schoon schip. Vakbonden en
linkse politieke partijen worden verboden. Door het instellen van de zogenaamde ‘Schutzhaft’
of ‘verzekerde bewaring’ kan iedereen die van ‘iets’ verdacht wordt, zonder
aanhoudingsbevel, zonder aanklacht en zonder enige vorm van proces voor onbepaalde tijd
in ‘verzekerde bewaring’ worden genomen, ‘om hem te beschermen tegen de volkswoede’.
Eind 1933 zijn er al meer dan 50 kampen. 3
Groei van Antisemitisme
Antisemitisme begon ook stelselmatig toe te nemen. In 1933 wordt een wettelijke kader
geschapen voor de boycot van de Joode winkels en het uitsluiten van Joden van de
openbare ambt. Vanaf de zomer van 1935 worden Joden niet langer toegelaten in
zwembaden en badhuizen. Op 15 september worden de ‘Nürnbergse rassen wetten ‘
uitgevaardigd. Er wordt voortaan een onderscheid gemaakt tussen Ariër, vol jood, half jood
en kwart jood. De ‘Wet ter Verdediging van het Duitse Bloed en de Duitse Eer’ verbiedt het
huwelijk of het seksuele contact tussen Joden en Ariërs. Wie als Jood geïdentificeerd wordt,
verliest zijn burgerlijke vrijheden en wordt beschouwd als een Untermensch. 4
Met de Kristalnacht van 9 en 10 november 1938 escaleert het geweld tegen de Joden.
Onder leiding van minister Propaganda Goebbels worden synagogen in brand gestoken en
duizenden woningen en winkels vernield. 36 mensen worden vermoord, 30.000 Joden
aangehouden en in concentratiekampen opgesloten. Tussen 1933-1939 emigreren er
minstens 250.000 Joden. Verscheidene landen weten met deze vluchtelingen geen blijf en
1
Hogervorst Lucia Auschwitz een Geschiedenis, 21 juli 2010
(https://www.geschiedenis.nl/nieuws/artikel/3204/auschwitz-een-geschiedenis)
2
Pauwels,Jos, 2005, “ Pelgrim in Auschwitz”, (Blz. 19/21)
3
Pauwels,Jos, 2005, “ Pelgrim in Auschwitz”, (Blz. 21/22)
4
Sybille Steinbacher 2005, ‘’ Auschwitz een geschiedenis’’ (Blz. 18- Begin van de oorlog)
, sturen hen terug naar Duitsland. Door de annexatie van Polen in september 1939 worden de
nazi’s geconfronteerd met meer dan 2 miljoen Poolse Joden. In 1939 beslist de nazitop om
Polen tijdelijk te gebruiken als concentratiegebied voor Joden en zigeuners. Zo ontstaan de
getto’s in Kraków, Lodz en Warschau. Als ‘eindoplossing’ wordt gesproken van een
verplichte emigratie van alle Europese Joden o.a. naar Madagaskar. Maar de druk om
radicalere oplossingen te vinden wordt groter. De overvolle gevangenissen en het
toenemende verzet in Silezië zijn eind 1939 de aanleiding tot een zoektocht naar een
geschikte locatie voor een nieuw groot concentratiekamp in Polen. 5
Oswiecim
In Mei 1940 was er een voorstel om een kamp op te zetten in Oswiecim, een stad in Polen.
Aan het eind van de 13e eeuw vestigden hier voor het eerst Duitsers. Ze hadden een
vestigingsplan waarvan de ‘voltooiing’ bijna 700 jaar later werd geforceerd en die weer het
doel werd van de programmatische, gewelddadige ‘Germaniseringspolitiek’ van de
nationaalsocialisten. De Duitse kolonisten namen het Duitse stadrecht met zich mee. Want
naar middeleeuwse traditie waren rechten voorbehouden aan personen, niet aan gebieden;
ze stelden de rechten in als ze zich ergens vestigden, in Oswiecim gebeurde dat rond 1260.
In de loop van de eeuwen wisselde Oswiecim vaak van politieke machthebber. Zo werd
Oswiecim na het Congres van Wenen in 1815 onderdeel van de Duitse Bond. 6
In de periode tussen 1940 en 1941 werd de bevolking van Oswiecim door de Duitsers weg
gedreven, omdat hier de kamp zou komen te staan. Het voorstel om een kamp op te zetten
komt van de inspecteur van de geheime politie van Breslau, SS-Oberfüher Arpad Wigand. Er
waren andere SS- en politieleiders die weer andere voorstellen hadden. Zij vonden dat het
terrein in Auschwitz in geen enkel opzicht voldeed aan de eisen van de SS-experts. De
huizen en barakken waren vervallen, het gebied lag in een door malaria geteisterd
hoogwatergebied en het grondwater was van miserabele kwaliteit. 7
SS-Oberfüher Arpad Wigand somt er de verschillende voordelen van het terrein op: de
bestaande legerblokken maken een snelle opstart mogelijk, de gebouwen liggen buiten het
stadscentrum en bij de samenvloeiing van de Vistula en de Sola rivier , wat zowel uitbreiding
als islolatie mogelijk maakt en bovendien is het stadje via de spoorweg verbonden met het
nieuwe Duitse Rijk.
Eerste fase
SS-er, von dem Bach-Zelewski, zet zijn werk door. De baas van de SS, Heinrich Himmler,
wordt ervan op de hoogte gebracht dat er een kamp van het type concentratiekamp zal
opgezet worden in de buurt van Oswiecim. Himmler laat naast Oswiecim ook nog andere
locaties onderzoeken. Tijdens de onderhandelingen bezoekt een commissie onder leiding
van Rudolf Höss het kamp. Höss bespreekt ter plaatse de mogelijkheden en de omvang van
het project. Volgens Wigand zou het kamp 10.000 (Poolse) gevangenen moeten kunnen
opvangen. Op basis van het rapport van Höss geeft Himmler op 27 april het bevel het kamp
te bouwen. Höss vertrekt met vijf SS-ers om de voorbereidingen te treffen en wordt op 4 mei
1940 benoemd als eerste commandant van het KZ Auschwitz. 8
5
Sybille Steinbacher 2005, ‘’ Auschwitz een geschiedenis’(Blz. 17)en Pauwels,Jos, 2005, “ Pelgrim in Auschwitz”,
(Blz. 22)
6
Sybille Steinbacher 2005, ‘’ Auschwitz een geschiedenis’ (Blz. 19/20)
7
Sybille Steinbacher 2005, ‘’ Auschwitz een geschiedenis’ (Blz.23/24)
8
Prenger, Heinrich Himmler - De architect van de holocaust Trancesofwar, 25-05-2005
( https://www.tracesofwar.nl/books/65/Heinrich-Himmler.htm)
