Running head: DE ASSOCIATIE TUSSEN STRESS EN ONGEZOND SNACKEN 1
De Associatie tussen Stress en Ongezond Snacken en de Rol van Relatiestatus
Open Universiteit
Naam student:
Studentnummer:
Cursusnaam: PB9906 Bachelor Thesis
Begeleider:
Examinator:
Inleverdatum: 21-7-2020
,DE ASSOCIATIE TUSSEN STRESS EN ONGEZOND SNACKEN 2
Samenvatting
Middels cross-sectioneel onderzoek is onderzocht of er een associatie is tussen stress en
ongezond snacken en of het hebben van een relatie een bufferend effect heeft hierop.
Snacks zijn calorierijk en kunnen bijdragen aan overgewicht. Ongeveer 44% van de
Nederlanders kampt met overgewicht en dit kan leiden tot gezondheidsklachten en
negatieve economische gevolgen. Een hogere mate van ervaren stress wordt in verband
gebracht met een toename van de inname van ongezond voedsel. Mensen in een relatie
ervaren meer sociale steun, hierdoor kan het mogelijk een bufferend effect hebben op de
associatie tussen stress en ongezond snacken. Bachelorstudenten aan de Open Universiteit
hebben in de eigen sociale kring respondenten benaderd. Er zijn in totaal 391 respondenten
(31% mannen, 69% vrouwen) benaderd tussen de leeftijd van 18 en 81 (M = 42.07, SD =
15.16). Zij vulden de Perceived Stress Scale en een deel van de verkorte ENVET-vragenlijst in.
Er is geen significante associatie gevonden tussen stress en ongezond snacken (p = .31). Een
samenwonende relatie had geen significant modererend effect op de associatie tussen stress
en ongezond snacken (p = .29), een niet samenwonende relatie had geen significant ander
modererend effect dan een samenwonende relatie (p = .82). Met een kleine verklaarde
variantie zijn er mogelijk andere variabelen die ongezond snacken beter verklaren. Voor
toekomstig onderzoek is het belangrijk om de coping met stress, de relatiekwaliteit, de mate
van sociale steun, stressmanagement en zelfcontrole mee te nemen om een completer
beeld te krijgen van de associatie tussen stress en ongezond snacken.
Keywords: stress, snacking, relatiestatus, obesitas, overgewicht
,DE ASSOCIATIE TUSSEN STRESS EN ONGEZOND SNACKEN 3
De Associatie tussen Stress en Ongezond Snacken en de Rol van Relatiestatus
The World Health Organisation (2020) meldt dat er in 2016 wereldwijd 1.9 miljard
mensen kampen met overgewicht, waarvan er 650 miljoen mensen kampen met obesitas. In
Nederland zijn de cijfers voor overgewicht en obesitas ook hoog, volgens het Centraal
Bureau voor de Statistiek (CBS) (2019) kampt bijna de helft van de Nederlandse bevolking in
2018 met overgewicht (44%) en zelfs ruim een op de 10 Nederlanders kampt met ernstig
overgewicht (13%). Overgewicht is de overschrijding van het normale vetgehalte van het
lichaam dat kan resulteren tot een risico voor de gezondheid (World Health Organisation,
2020). Er is sprake van overgewicht als het Body Mass Index (BMI) hoger is dan 25 en er is
sprake van obesitas vanaf een BMI-waarde van 30 (World Health Organisation, 2020). Het
BMI wordt berekend door je gewicht in kilo’s te delen door de lengte in meters in het
kwadraat (World Health Organisation, 2020). Overgewicht verhoogt het risico op vele
aandoeningen waaronder diabetes type 2, metabool syndroom, hoge bloeddruk, hart- en
vaatziektes, beroertes, slaapapneu, kanker, verlaging vruchtbaarheid, artrose en lever- en
galblaasziektes (Kopelman, 2007; World Health Organisation, 2020). Naast het feit dat
overgewicht kan leiden tot verschillende vermijdbare chronische ziektes heeft overgewicht
ook nadelige economische gevolgen. Obesitas is namelijk verantwoordelijk voor 32% van de
totale gezondheidszorgkosten en individuen die kampen met obesitas spenderen gemiddeld
gezien 32% meer aan medische kosten t.o.v. mensen met een normaal gewicht (Yusefzadeh,
Rashidi & Rahimi, 2019).
Uit onderzoek van The World Health Organisation (2020) blijkt dat er twee oorzaken
zijn voor de toename van het aantal mensen met overgewicht en/of obesitas. De eerste
oorzaak is een toename van de inname van energierijk voedsel met een hoog vet- en
suikergehalte. De tweede oorzaak is een gebrek aan lichaamsbeweging. Binnen dit
, DE ASSOCIATIE TUSSEN STRESS EN ONGEZOND SNACKEN 4
onderzoek wordt verder ingegaan op de eerste genoemde oorzaak, met de focus op
ongezond snacken. De focus ligt hierop omdat als een individu nog steeds te veel energierijk
voedsel inneemt, een toename van lichaamsbeweging niet hoeft te leiden tot een afname
van lichaamsgewicht (Cox, 2017).
Ongezond snacken
Tegenwoordig leven we misschien wel in een obesogene samenleving, een
dikmakende samenleving. De huidige maatschappij faciliteert de inname van ongezond
voedsel door de gemakkelijke verkrijgbaarheid van dit soort voedsel, denk hierbij aan het
aantal fastfoodgelegenheden (zelfs als je onderweg bent) en het snoepgoed bij kassa’s
(Townshend & Lake, 2017). Uit cijfers van het CBS (2018) blijkt dat de prijzen van gezond
eten ten opzichte van ongezond eten harder stijgen en dit kan mogelijk voor een negatieve
beïnvloeding op de voedselkeuzes van de consument zorgen. Het aanbod van ongezonde
snacks, die vaak energie-, suiker- en vetrijk zijn, zijn voor veel mensen moeilijk te weerstaan,
zelfs als ze niet eens honger hebben (Singh, 2014).
Als de huidige literatuur er op wordt nageslagen is er geen universeel geaccepteerde
definitie bekend van snacken, noch een snack. Er worden twee definities van snacken veel
gebruikt, namelijk snacken kan gebaseerd zijn op het tijdstip van de dag wanneer het
voedsel genuttigd wordt, vaak tussen de maaltijden door (Johnson & Anderson, 2010) en het
type voedsel dat geconsumeerd wordt (Hess, Jonnalagadda & Slavin, 2016). In dit onderzoek
worden beide definities gecombineerd, de focus ligt zowel op het tijdstip van de dag (tussen
de maaltijden door) en op het type voedsel en de frequentie hiervan. Snacks zijn vaak
energierijk, arm aan voedingsstoffen en hebben vaak een hoog vet-, suiker en/of zoutgehalte
(Hess et al., 2016). Snacking is het eten van een snack, dit kunnen gezonde snacks (fruit) en
ongezonde snacks zijn zoals koekjes, cakes, snoepgoed en chips (allen rijk aan suiker, vet of
