Samenvatting Algemene Psychologie
Hoofdstuk 1. Geest, gedrag en psychologische wetenschap
Cognitie = Het vermogen om kennis op te nemen en verwerken maar ook zaken als
waarnemen, denken, taal, bewust zijn, geheugen, aandacht en concentratie.
Empirisch = Als iets gebaseerd is op waarneming
1.1. Wat is psychologie en wat is het niet?
Psychologie = De wetenschap van gedrag en mentale processen (psyche = geest, ologie =
gebied van studie)
3 soorten psychologen
Experimenteel psycholoog = Psycholoog die onderzoek doet naar elementaire
psychologische processen
Docent psychologie = Psycholoog met als primaire taak het geven van onderwijs
Toegepast psycholoog = Psycholoog die door experimenteel psychologen vergaarde
kennis gebruikt om problemen van mensen op te lossen
Specialisaties;
o Arbeids- en organisatiepsychologen
o Sportpsychologen
o Schoolpsychologen
o Klinische psychologen
o Forensisch psychologen
o Omgevingspsychologen
o Gerontopsychologen
Psychiatrie = Een medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en behandeling van
mentale stoornissen
Pseudo-psychologie = Niet onderbouwde psychologische aannamen die als
wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd
Zes vaardigheden voor kritisch denken;
Wat is de bron?
Is de bewering redelijk of extreem?
Wat is het bewijsmateriaal? (Anekdotisch bewijsmateriaal = getuigenissen die de
ervaringen van iemand of enkele personen schetsen maar ten onrechte voor
wetenschappelijk bewijs worden aangezien)
Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias? (Bias = Een vooroordeel, vervorming of
vertekening van een situatie, meestal op basis van persoonlijke ervaringen en
waarden. Emotionele bias = de neiging om oordelen te vellen gebaseerd op attitudes
en gevoelens, i.p.v. op een rationele analyse van het bewijsmateriaal. Confirmation
bias (bevestigingsbias) = de neiging om informatie die niet bij de opvattingen
, aansluiten te negeren of te bekritiseren en om in plaats daarvan informatie te zoeken
waar je het wel mee eens bent.
Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
1.2 Wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie?
Perspectief = punt van waaruit je naar iets kijkt
De 6 perspectieven van de moderne psychologie;
Biologische
Cognitieve
Behavioristische
Whole-person
Ontwikkelings
Socioculturele
Het moderne biologische perspectief = het psychologische perspectief da de oorzaken van
gedrag zoekt in het functioneren van de genen, de hersenen en het zenuwstelsel en
hormoonstelsel.
Filosoof Descartes, behoorde tot rationalisme, een filosofiestroming die de ratio, het
denken, als enige middel zag om aan wetenschap en filosofie te doen.
Filosofiestroming het empirisme formuleerde veel kritiek. Empiristen zien het denken
als onnodig en storend in wetenschap en filosofie. Zij beweren dat waarnemingen,
ervaringen en experimenten de enige ware bronnen van kennis zijn. Empirist John
Locke beweerd dat de mens bij de geboorte een Tabula rosa is; een onbeschreven
blad dat door ervaring, leerprocessen en opvoeding persoonlijkheid en vaardigheden
krijgt.
Scheiding tussen geest en fysiek lichaam
Biologische processen ten grondslag aan sensaties en gedragingen, ipv spirituele
krachten.
2 aftakkingen;
o Neurowetenschap = het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de
hersenen, gedachten, gevoelens, motieven, bewustzijn, herinneringen en
andere mentale processen creëren.
o Evolutionaire psychologie = relatief nieuw specialisme in de psychologie dat
gedrag en mentale processen beschouwt op basis van hun genetische
aanpassingen aan overleving en voortplanting.
Het moderne cognitieve perspectief = een van de belangrijkste perspectieven, waarbij de
nadruk ligt op mentale processen, zoals leren, geheugen, perceptie en denken als vormen
van informatieverwerking.
Wilhelm Wundt; wilde de menselijke geest simplificeren als het periodiek systeem en
zo de elementen van bewuste waarneming ontdekken. Wetenschappelijke methoden
(zoals bij natuur- en scheikunde) gebruiken om de geest en het lichaam te
bestuderen.
, o Gebruikte techniek introspectie = sensorische en emotionele reacties op
prikkels beschrijven / beschrijving van je eigen innerlijke bewuste ervaringen.
Pupil Edward Bradford Titchener bracht zoektocht naar elementen van bewustzijn
naar Amerika en noemde het Structuralisme = Historische stroming binnen de
psychologie die de basisstructuren van de geest en de gedachten trachtte te
ontrafelen. Structuralisten zochten de elementen van de bewuste ervaring.
Begin 20e eeuw kwamen de Gestaltpsychologen die geloofden dat het bewustzijn
veel meer omvatte dan simpele zintuigelijke ervaringen en dat onze ervaringen niet
gereduceerd kunnen worden tot een serie afzonderlijke elementen. Zij
concentreerden zich op het geheel van onze bewustzijnservaringen als meer dan de
som van de delen en probeerden te begrijpen dat we perceptuele gehelen vormen
(gestalt is geheel).
William James, Amerikaan met kritiek op gestalttheorie en kwam met nieuwe richting
in psychologie; functionalisme = historische stroming binnen de psychologie die
meende dat psychische processen het beste begrepen kunnen worden in het licht
van hun adaptieve nut en functie.
o Kwamen als eersten ertoe om toegepaste psychologie te ontwikkelen
o Navolger John Dewey was grondlegger van het nieuwe leren = leren door
doen.
Het behavioristische perspectief = Een psychologische invalshoek die de bron van onze
handelingen zoekt in stimuli vanuit de omgeving i.p.v. innerlijke mentale processen.
Watson / Skinner
Nadruk op waarneembaar gedrag
Behaviorisme = objectieve wetenschap die zich alleen op gedrag richt, niet op
mentale processen / de wetenschap van gedrag en de meetbare omstandigheden in
de omgeving die dit gedrag beïnvloeden (fysieke stimuli en waarneembare reacties
van het organisme)
Gedachten of emoties zijn irrelevant
De perspectieven vanuit de gehele persoon (whole person); psychodynamisch,
humanistisch en karaktertrekken en temperament = een aantal psychologische
perspectieven die draaien om een globaal inzicht in de persoonlijkheid.
Freud – psychodynamische psychologie = een benadering die de nadruk legt op het
begrijpen van het menselijk functioneren in termen van onbewuste behoeften,
verlangens, herinneringen en conflicten.
o Persoonlijkheid en psychische stoornissen ontstaan uit processen in de
onbewuste geest, niet in het bewustzijn.
o De geest (psyche) is een reservoir van energie (dynamica) voor de
persoonlijkheid. De energie is datgene wat ons motiveert.
o Psychoanalyse = Een benadering van de psychologie die is gebaseerd op de
veronderstelling van Freud, die de nadruk legt op onbewuste procssen. De
term verwijst naar zijn psychoanalytische theorie en naar zijn
psychoanalytische behandelmethode.
Medische techniek
Legt de nadruk op analyse van dromen, versprekingen en vrije
associatie voor aanwijzingen van onbewuste conflicten en verlangens.
, Humanistische psychologie = een klinische benadering die de nadruk legt op de
mogelijkheden, groei, potentie en vrije wil van de mens
o Opvattingen die je hebt over jezelf en je fysieke en emotionele behoeften
hebben een grote invloed op je gedachten, emoties en handelingen – invloed
op de ontwikkeling van je potentieel.
Psychologie van karaktertrekken en temperament = een psychologisch perspectief
dat gedrag en persoonlijkheid ziet als de producten van fundamentele
psychologische kenmerken.
o Verschillen tussen mensen ontstaan uit verschillen in stabiele kenmerken en
neigingen, die karaktertrekken en temperamenten worden genoemd.
Het ontwikkelingsperspectief = een van de 6 belangrijke perspectieven van de psychologie,
dat zich onderscheidt door de nadruk op erfelijkheid en omgeving, en op voorspelbare
veranderingen die zich voordoen tijdens de levensloop.
Nature (erfelijkheid) of nurture (omgeving)
Mensen veranderen op voorspelbare wijze naar mate de invloeden van erfelijkheid
en omgeving zich in de loop van tijd ontplooien
Het socioculturele perspectief = een van de 6 belangrijke perspectieven van de psychologie,
dat de nadruk legt op het belang van sociale interactie, sociaal leren en een cultureel
perspectief.
Cultuur = Een complexe mix van taal, opvattingen, gewoonten, waarden en tradities
die wordt ontwikkeld door een groep mensen en die wordt gedeeld met anderen in
dezelfde omgeving.
Crosscultureel psycholoog = een psycholoog die werkt in dit specialisme is
geïnteresseerd in de manieren waarop psychologische processen verschillen tussen
mensen van verschillende culturen.
Philip Zimbardo (gevangenis experiment) is een sociaalpsycholoog
Holisme = visie die totaliteit altijd belangrijker vindt dan de som der delen.
1.3. Hoe vergaren psychologen nieuwe kennis?
Wetenschappelijke methode = een uit vier stappen bestaande procedure voor empirische
onderzoek van een hypothese, waarbij de omstandigheden zo zijn gekozen dat vooroordelen
en subjectieve oordelen worden uitgesloten.
Empirisch onderzoek = onderzoeksbenadering waarbij gegevens worden verzameld
d.m.v. objectieve informatie uit de eerste hand, gebaseerd op sensorische ervaring
en observatie.
De vier stappen
o Een hypothese ontwikkelen
Hypothese = voorspelling van de uitkomst van een wetenschappelijk
onderzoek, een bewering over de relatie tussen variabelen in een
onderzoek.
Moet falsificeerbaar zijn (weerlegbaar; juist/onjuist)
Variabelen moeten in concrete termen worden gedefinieerd ;
operationele definities = objectieve beschrijving van een concept dat
bij een wetenschappelijk onderzoek hoort en exacte omschrijvingen
