Colleges Forensische Diagnostiek 1
COLLEGE 1
DEEL 1: KORTE INTRODUCTIE MODULE
Forensische Diagnostiek is een vak waarbij je op het gebied van zowel kennis als vaardigheden aan de
slag gaat. Je leert meer over specifieke stoornissen bijvoorbeeld, maar ook ga je aan de slag met
oefenen, analyseren, rapporteren etc.
DEEL 2: DE FORENSISCH ORTHOPEDAGOOG IN DE KLINISCHE PRAKTIJK – JAN HENDRINKS
Het college heet ‘extra ogen en oren nodig’, omdat de forensisch orthopedagoog in tegenstelling tot
de reguliere orthopedagoog ook kritisch moet zijn op wat hij hoort en ziet. Bij de reguliere
orthopedagoog nemen we vaker aan dat het klopt wat mensen tegen ons zeggen.
Forensisch orthopedagoog
Komt bij verschillende instellingen terecht, waaronder:
- Raad voor de Kinderbescherming. Speelt een belangrijke rol bij het beoordelen van aanvragen
rondom OTS onder andere.
- Centrum jeugd en gezin. Laagdrempelige voorziening.
- NIFP. Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie, hier worden jeugdigen
die strafrechtelijke feiten hebben gepleegd maar ook in civielrechtelijk kader onderzocht door
ervaren psychologen/orthopedagogen/psychiaters om goede voorlichting te geven aan de
Officier van Justitie. Hier speelt diagnostiek dus een belangrijke rol.
- Residentiele instellingen: Jeugdzorg Plus, JJI. Instellingen waar 24 uurs verblijf is, waar
jeugdigen bijvoorbeeld een behandeling kunnen krijgen. Daar zijn ook hele zware instellingen,
gesloten jeugdzorg (Jeugdzorg Plus) waar zeer intensief behandeld wordt en je te maken krijgt
met jeugdigen met zeer uiteenlopende problemen. Niet alleen behandeling is belangrijk, maar
ook een veilig leefklimaat. Dit betekent dat het vaak ook kleine groepen moeten zijn, maar dat
lukt in de praktijk niet altijd.
- Behandeling: de Waag, Bascule, GGZ. Hier wordt ambulante hulp verleend.
- Speciaal onderwijs
- Onderzoek
- Beleid
- Gemeente
- Een van de taken: diagnostiek. Diagnostiek gaat over het algemeen vooraf aan behandeling.
(On)tevredenheid medewerkers jeugdzorg
- Veeleisend werk. Hierdoor komt diagnostiek ook onder druk te staan, aangezien diagnostiek
veel tijd in beslag neemt. Dat kan heel moeilijk zijn als een organisatie onder druk staat omdat
er bijvoorbeeld financiële problemen zijn.
- Matige beloning
- Hoge werkdruk
- Veel ziekteverzuim. Geldt vooral voor mensen die direct op de groep staan, dan komt er vaak
een invaller en wordt het pedagogisch klimaat minder. Dit heeft weer negatieve gevolgen voor
de forensisch orthopedagoog.
- Veel personeelswisselingen
- Veel administratie
Er is ook heel veel tevredenheid bij forensisch orthopedagogen omdat het nou eenmaal spannend,
leuk, interessant en moeilijk werk is.
, Colleges Forensische Diagnostiek 2
Doel diagnostiek
Kan soms heel moeilijk zijn en wordt soms overgeslagen, maar is wel heel belangrijk! Diagnostiek kan
ervoor zorgen dat beginnersfouten niet gemaakt worden. In veel instellingen wordt de behandeling als
belangrijkst gezien, maar diagnostiek is de beginfase van een goede behandeling.
➢ Vraag uit de zaal: studenten leren veel over het RNR-model om te weten hoe intensief je moet
behandelen, maar ook waar je de behandeling op moet richten en hoe je die moet insteken. Is
er een grote kloof tussen theorie en praktijk en wat moeten we daarmee?
o Antwoord: er ligt vaak teveel een nadruk op de eerste R (risk) terwijl de tweede R
(responsiviteit, wat iemand nodig heeft om maximaal te kunnen profiteren van een
behandeling) op de achtergrond kan staan. In de praktijk wordt er te globaal gekeken
naar allerlei screeningsinstrumenten, maar hoe we ervoor zorgen dat iemand
maximaal profiteert van een behandeling krijgt minder aandacht. Diagnostiek is daar
een belangrijk onderdeel van, die zorgt ervoor dat responsiviteit meer aandacht krijgt.
- Verklaren van probleemgedrag: waar komt het vandaan? Zijn er bijvoorbeeld aanwijzingen
voor ADHD of autisme? Of komt het meer vanuit de opvoeding, zijn ouders bijvoorbeeld te
streng of te makkelijk? Zijn er negatieve ervaringen geweest in de opvoeding zoals
verwaarlozing bijvoorbeeld?
o Vaak gaat het om een combinatie van dit soort gegevens die ervoor zorgen dat
afwijkend gedrag kan ontstaan.
- Stellen van een diagnose (DSM-V): het is vooral de zorgverzekeraar die wil dat een diagnose
gesteld wordt, wat soms niet eens noodzakelijk is. Daardoor zie je soms vreemde combinaties
van diagnoses bij iemand die niet helemaal hoeven te kloppen.
- Factoren in kaart brengen die gedrag in stand houden: er wordt ook gekeken naar de factoren
die gedrag in stand houden, zoals bijvoorbeeld drugs of alcoholgebruik.
- Aanbevelingen voor behandeling: op basis van diagnostiek worden aanbevelingen gedaan.
Wat betekent een IQ van 65 bijvoorbeeld voor de behandeling? Het gaat enigszins om
standaardwerk, maar ook altijd toegepast op een situatie.
- In strafrechtelijke zaken: toerekeningsvatbaarheid en recidiverisico bepalen. Kan het delict de
jongere toegerekend worden?
Wat is diagnostiek?
Sommige mensen denken dat diagnostiek vooral het afnemen van testjes is, maar dat is niet waar.
Diagnostiek is heel uitgebreid en gevarieerd.
- Screening (bv. CBCL, SDQ): in vrij korte tijd kun je een aardige inschatting krijgen van de sterke
en minder sterke punten van een persoon.
- Risicotaxatie (LIJ): hoe groter het risico, hoe intensiever een behandeling moet zijn
- Testdiagnostiek: de kern van diagnostiek. Het afnemen van tests op gebied van intelligentie,
persoon, neurologisch functioneren etc.
- Interviews: het afnemen van een test is niet voldoende, praten met ouders/jeugdigen is heel
belangrijk. Een van de belangrijkste informatiebronnen zelf.
- Observaties: hoe mensen reageren op bepaalde vragen of testsituaties bijvoorbeeld.
- Dossierinformatie
Bij sommige mensen heeft alles plaatsgevonden, maar niet bij iedereen is het noodzakelijk om
uitgebreide diagnostiek te doen. Soms staat ADHD zo erg op de voorgrond dat dit al duidelijk is, maar
vaak zul je toch echt een test moeten doen om het te bevestigen.
Valkuilen voor FO
- ‘Ik geloof …….’
