Samenvatting thema 4 medicijnen toedienen
Het medicijngebruik controleren
Zelfzorgmogelijkheden observeren bij medicijngebruik
Stel voor gaat naar huisarts omdat paar weken hoest. Huisarts luistert naar longen &
concentreert dat bronchitis hebt. Vervolgens schijf hij recept voor antibioticakuur & vertelt
belangrijk om kuur af te maken. Vraagt meteen herhaalrecept voor anticonceptiepil, hebt nog
maar 1 strip. Gaat naar apotheek. Bij medicijnen krijg je folders met allerlei informatie. Kunt
capsules op voorgeschreven wijze in & na elke dagen merk resultaat. In jouw situatie ben in
staat volledig zelfstandig alles rond het medicijnrecept & deze kuur uit te voeren. Voor veel
zorgvragers is dit lastiger. Denk maar aan zorgvrager die door reuma niet in staat is om
capsules uit verpakking te krijgen. Dan moet iemand anders het voor haar doen. Of denk aan
zorgvrager met geheugenproblemen die medicijnen vergeet in te nemen. Sommige
zorgvragers hebben motivatie van verzorgende nodig om kuur af te maken. Als zorgvrager
bij medicijngebruik ondersteunt, geef zorg op maat. Probeert aan te sluiten bij
zelfzorgmogelijkheden. Samen met hem of mantelzorg verzamel gegevens over zijn
mogelijkheden & beperkingen. Hierbij maak je gebruik van eigen observaties.
Checklist: observatiepunten medicijngebruik
1 Heeft zorgvrager voldoende kennis Heeft zorgvrager vragen nadat bijsluiter heeft
over medicijn gelezen, weet oe medicijn moet bewaren
2 Is zorgvrager gemotiveerd om Ziet noodzaak in om medicijn te gebruiken, is
medicijn te gebruik gemotiveerd om kuur af te maken
3 Kan zorgvrager medicatie zelf Kan zorgvrager inschatten wanner hij
bestellen herhalingsrecept moet regelen, is in staat
medicijn zelf op te halen bij apotheek of
regelen dat medicijn bezorgd worden
4 Is zorgvrager in staat om medicatie Kan zorgvrager etiket van medicijn lezen
zelf te beheren zodat juiste medicijn op juiste tijd inneemt,
heeft zorgvrager voldoende oriëntatie in tijd
om juiste medicijn op juiste moment te
nemen, zijn juiste voorwaarden aanwezig
zodat zorgvrager medicijnen op eigen kamer
kan bewaren
5 Heeft zorgvrager lichamelijke Kan zorgvrager medicijn uit verpakking
beperkingen waardoor niet in staat krijgen, juiste hoeveelheid van een drankje
is medicijnen in te nemen inschenken, zelf het medicijn toedienen
6 Is zorgvrager zelf in staat om Is zorgvrager op hoogte van werking &
werking & bijwerking medicijn te bijwerking van medicijn, heeft zorgvrager
observeren voldoende ziekte-inzicht om werking &
bijwerking van medicijn te kunnen
constateren
Als weet welke mogelijkheden & beperkingen zorgvrager heeft, kun samen met hem &
mantelzorg bepalen welke ondersteuning nodig heeft bij medicijngebruik.
Ondersteunen bij medicijngebruik
Zorgvrager is in principe zelf verantwoordelijk voor juiste & nauwgezet gebruik medicijnen.
Betekent dat hij zelf zorgt voor aanvangen & op tijd innemen medicijnen. Sommige
zorgvragers zin niet staat om zelfstandig zorg dragen voor medicijngebruik. In deze situatie
stel samen met hem & eventuele mantelzorg zorgvuldig vast welke zelfzorgtekorten hij
ervaart. Mogelijke zelfzorgtekorten:
- Onvoldoende kennis over medicijn
- Onvoldoende motivatie om medicijn te gebruiken
- Niet in staat zijn medicatie te bestellen
- Niet in staat zin om medicatie te beheren
- Oriëntatie in tijd verstoord of plannen verloopt niet meer goed
- Niet in staat zijn om werking & bijwerking van medicijn te observeren
,Samenvatting thema 4 medicijnen toedienen
Soms heeft zorgvrager onvoldoende kennis over medicijn. Veel mensen onthouden maar
klein deel van informatie die arts tijdens spreekuur verstrekt. Ook is taalgebruik van bijsluiter
weleens te moeilijk. Dan geef je voorlichting over medicijn & manier waarop zorgvrager die
moet gebruiken. Zo nodig verwijs hem naar voorschrijvende arts of apotheek. Soms nodig
om samen met zorgvrager medicijnen controleren op houdbaarheid. Oude medicijnen
moeten dan terug naar apotheek. Kan gebeuren dat zorgvrager onvoldoende gemotiveerd is
om medicijn te gebruiken. Weigert medicijn in te nemen of maakt voorgeschreven kuur niet
af. Als verzorgende probeer te achterhalen waarom medicijn niet wil innemen. Smaak vies,
kan niet doorslikken, heeft veel last bijwerkingen? Soms weet zorgvrager niet waarom
medicijn moet gebruiken, geef voorlichting & zo nodig schakel arts in. Kinderen of oudere
zorgvragers hebben vaak moeite met doorslikken capsules of tabletten. Soms kan
zorgvrager medicijn gemakkelijker slikken met lepel appelmoes. Enkele medicijnen mag
mallen, zodat doorslikken gemakkelijker gaat. Ook samen met arts of apotheek kijken of
alternatief mogelijk is voor medicijn. Als zorgvrager blijft weigeren om medicijn gebruiken,
overleg met arts. Niet alle zorgvragers zijn instaat om medicatie zelf te bestellen. Kan
verschillende oorzaken hebben, zoals geheugenproblemen & problemen met plannen. In dat
geval kan zelf niet inschatten wanneer weer medicijnen moet bestellen. Kan daardoor niet
juiste stappen uitvoeren om herhalingsrecept te regelen. Soms kan zorgvrager slecht zien of
horen, waardoor telefoongesprek niet zelf kan afhandelen. Na overleg met zorgvrager neem
dit deel van zelfzorg over. Bewaakt voorraad medicijn zodat op tijd nieuwe hoeveelheid bij
arts kunt aanvragen. Schrijft recept uit naar apotheek wordt gestuurd. Apotheek heeft vaak
bezorgdienst die medicijnen thuis aflevert. Komt voor dat zorgvrager niet in staat is om zelf
medicatie beheren. Ook hierbij kun verschillende oorzaken aanwijzen. Zorgvrager ziet slecht
ziek kan etiket moeilijk lezen. Zeker als veel medicijnen gebruikt, kan fouten maken. Voor
zorgvragers kan oplossingen zijn als medicatie voor hen uitzet. Betekent dat medicijnen per
dag of week in cassette gaan. Zorgvrager hoeft dan alleen op juiste tijdstip goede vake open
te maken. Bij sommige zorgvragers is oriëntatie in tijd verstoord of zijn moeilijkheden om
goede moment juiste handeling uit te voeren. Zorg ervoor dat zorgvragers op juiste moment
juiste medicijnen aangereikt krijgen. Soms moet bij ze blijven om controleren om medicijnen
wel innemen. Kunnen ze vergeten. Niet alle verpleeghuizen zijn voorwaarden voor medicatie
in eigen beheer. Medicijnen moeten namelijk in afgesloten kast bewaard worden. Moet niet
aan denken dat zorgvrager per ongeluk medicatie van andere zorgvrager inneemt. Daardoor
is weleens noodzakelijk om beheer over medicatie van zorgvrager uit handen te nemen. Als
merk dat zorgvrager niet in staat is om werking & bijwerking medicijn te observeren, zorg
ervoor dat hij op hoogte is van benodigde informatie. Als zorgvrager weet dat diarree
mogelijke bijwerking is, kan hij arts op tijd informeren. Arts kan eventueel ander medicijn
voorschrijven. Daarnaast observeer als verzorgende ook werking & mogelijke bijwerkingen
van medicijn. Doe zeker aks zorgvrager onvoldoende inzicht heeft in zijn ziekte of moeilijk
bewerkingen kan waarnemen.
Innemen medicijnen controleren
Sommige zorgvragers moet innemen medicijnen controleren. Wil zeggen dat bij zorgvrager
blijft totdat hij medicijn heeft ingenomen. In bijzondere situaties moet zelfs wangzakken &
mondholten controleren. Dementerende zorgvragers hebben extra aandacht soms nodig.
Doet natuurlijk niet zomaar, maar in overleg met leidinggevende & naasten van zorgvrager.
Ook kinderen of mensen met verstandelijke beperking hebben soms moeite met slikken van
medicijnen. Houden medicijnen in mond of verstoppen medicijnen. Mag zorgvrager nooit
dwingen om medicijn in te nemen. Als verzorgende motiveer je om medicatie in te nemen &
helpt als nodig is. Doe door zorgvrager te informeren over belang van innemen van
medicijnen. Kunt samen met arts & zorgvrager kijken naar alternatieven. Mogelijk is drankje
gemakkelijker te slikken of heeft ander middel minder bijwerkingen. Ook kun manier waarop
zorgvrager benadert zo kiezen dat hij geen moeite mee heeft om medicijn in te nemen.
, Samenvatting thema 4 medicijnen toedienen
Werking & bijwerking medicijnen observeren
Na toedienen medicijnen is observeren belangrijk. Wilt natuurlijk weten of voorgeschreven
middel ook werkelijk succes heeft. Aan zorgvrager die slaaptablet heeft gekregen, vraag
volgende dag hoe heeft geslapen. Na innemen van plastablet controleer of hoeveelheid urine
voldoende is. Als zorgvrager pijnstiller heeft gekregen informeer of pijn is afgenomen. Helaas
kunnen medicijnen bijwerkingen hebben die nadelig zijn voor zorgvrager. Is van belang om
zorgvrager te informeren over gewenste werking & mogelijke bewerkingen van medicijn. Hij
kan zelf in gaten houden of medicijn succes heft. Bijwerkingen kan zorgvrager waarschuwen
of juiste acties ondernemen. Om reactie zorgvrager op medicijn kunne beoordelen, moet
kennis hebben van werking & bijwerkingen medicijnen. Informatie vind in bijsluiter. Ook kun
medicijn opzoeken in geneesmiddelenrepertorium, is naslagwerk bevat overzicht van bijna
alle gangbare medicijnen. Ook internet vind verschillende pagina’s informatie over
medicijnen.
Checklist: mogelijke bijwerkingen
1 Vergiftiging Lichaam bevat hoge concentratie van
geneesmiddel, blijken uit
bewustzijnsstoornissen, langzame pols of
mictiestoornissen
2 Overgevoeligheidsreacties Lichaam reageert overgevoelig op medicijn,
kan blijken uit huiduitslag, braken of shock
3 Maag- & darmklachten Medicijn irriteert maag- of darmslijmvlies, blijkt
uit verminderde eetlust, misselijkheid, braken,
diarree, sommige veroorzaken obstipatie
4 Invloed op reactievermogen Medicijn heeft dempende of kalmerende
werking, blijkt uit slaperigheid,
concentratieproblemen, minder snel reageren,
op verpakking zit speciale
waarschuwingssticker
5 Gewenning & verslaving gewenning is steeds meer geneesmiddelen
nodig om gewenste effect te bereiken,
verslaving heeft zorgvrager last van
ontwenningsverschijnselen vals middel wordt
gestopt
6 Interacties tussen geneesmiddelen Sommige geneesmiddelen beïnvloeden
elkaars werking als ze gelijktijdig gebuikt, ziet
soms ook bij gelijktijdig gebruik alcohol of
sommige voedingsmiddel & medicijnen
Bijwerkingen moet observeren & rapporteren. Mogelijk kan arts ander medicijn voorschrijven.
Bij ernstige overgevoeligheidsreactie of vergiftiging moet arts direct waarschuwen. Vaak is
dan sprake van verstoring of bedreiging vitale functies.
Het medicijngebruik registeren
Medicijnenregistratiesysteem
Medicijnenregistratiesysteem is schriftelijke verantwoording van volledige
medicijndistributiesysteem. Systeem stat met voorschrijven medicijn door arts & eindigt op
moment dat zorgvrager medicijn ingenomen heeft. In meeste gevallen schijft arts medicijn
voor. Gebruikt hiervoor vaak receptenbriefje of medicijnopdrachtformulier. Bij
geautomatiseerd systeem kunnen gegevens ook rechtstreeks in computer worden
ingevoerd. Onafhankelijk van gehanteerde systeem, hoort volledig ingevuld recept volgende
gegeven te bevatten:
- Datum voorschrijven
- Naam & adres zorgvrager (instelling afdeling & kamernummer)
- Naam geneesmiddel (handelsnaam & stofnaam)
- Dosering
- Af te leveren hoeveelheid