Kwalitatief onderzoek (KO) colleges & tentamenvragen
Doelen:
-Verschillende epistemologische benaderingen uitleggen en herkennen in
wetenschappelijke publicaties
• Uitleggen en herkennen wat de rol van theorie is in verschillende
fasen van een kwalitatief onderzoek
• De kwaliteit van een kwalitatief wetenschappelijk onderzoeksartikel
beoordelen
• De beginselen van kwalitatief empirisch onderzoek en de meest
gebruikte methoden herkennen, uitleggen en plaatsen in de context van
wetenschappelijk onderzoek
• Verschillende kwalitatieve onderzoeksdesigns onderscheiden en
uitleggen binnen welk onderzoek ze passend zijn
• Uitleggen welke stappen worden doorlopen in verschillende typen
data-analyse in kwalitatief onderzoek
• Beargumenteren of een gezondheidswetenschappelijk probleem/fenomeen
onderzocht kan worden middels een kwalitatieve methodologie.
• Onder begeleiding van een docent zelf een (kleinschalig) empirisch
wetenschappelijk
onderzoek opzetten en uitvoeren (d.m.v. semi-gestructureerde interviews)
• Uitleggen wat ethiek in kwalitatief onderzoek betekent en deze
ethische principes toepassen in het eigen leeronderzoek
• Onderzoeksdata analyseren en rapporteren in de vorm van een
wetenschappelijk
(groeps)artikel
• Peerfeedback geven aan een medestudent over zijn/haar manier van
interviewen
• In een groepsopdracht bijdragen aan het functioneren van een team,
zelf met ideeën komen en de gestelde taken in lijn met de opdracht
uitvoeren
,HC1 inleiding
H1,2,3
Theory of knowledge: theorie over kennis epistemologie.
Kwalitatief onderzoek onderzoekt het “wat, hoe en waarom” maar geen causale verbanden (hoe
vaak, hoeveel), want dat doet kwalitatief.
Verkennen: om inzicht te krijgen in onderwerpen die nog niet voldoende onderzocht zijn.
- Bijv. Onbekende perspectieven (onderzoeksprioriteiten patiënten)
- Ongetoetste beleidsveronderstellingen (bijv omgekeerde integratie)
Begrijpen: inzicht krijgen in onderwerpen die niet goed meetbaar zijn.
- Persoonlijke beleving en gevoelens (verslaving), moeilijk benoembare ervaringen.
- Sociale en culturele interacties (bijv beeldvorming verslaving)
Voorbeelden van kwantitatief onderzoek
Biomedisch
- hersenziekte, afhankelijkheid chemische stoffen
Psychologisch
- disfunctionele gedragspatronen en oorzaken bijv trauma’s in kaart brengen
Epidemiologisch
- hoe ontwikkelt verslaving zich in de populatie?
Dit alles is te objectiveren mbv neurobiologische, klinische of psychometrische tests en metingen
Hoe voelt het om verslaafd te zijn?
Een verslaafde vertelt:
Schaamte voor mijn uiterlijk, mager.
Schaamte voor mijn gebruik, niemand mocht het weten. Ruzie maken of we evenveel drugs hebben.
Depressief.
Besef van keuze moeten maken om ofwel als junk door het leven te gaan, ofwel te stoppen. Het een
of het ander.
Onderzoek dat zich richt op het beantwoorden van het wat, hoe of waarom van een bepaald
fenomeen.
- Wat zijn redenen voor patiënten om te stoppen met medicatie?
- Hoe verloopt de communicatie tussen arts en patiënt betreffende …?
- Waarom willen ouderen niet naar een verpleeghuis verhuizen?
Hierin onderscheidt het zich van
kwantitatief onderzoek, dat meer
geïnteresseerd is in vragen over hoe vaak
iets voorkomt of hoeveel mensen iets
vinden.
- Onderzoeksvraag is leidend
- Kwalitatief-kwantitatief is een
continuüm,
- Andere doelstellingen in het type
onderzoek
, - De opzet (type studie) kan verschillen. En daarbinnen kunnen nog keuzes gemaakt worden
voor specifieke methoden
- In dit onderwijs zitten we meer aan de midden-/rechterkant.
Verschillende benaderingen om onderzoek te doen.
Positivistische benadering:
Gaat ervan uit dat er een ‘objectieve werkelijkheid’ buiten ons bestaat, die wetmatigheden kent.
iedereen zou op dezelfde resultaten moeten uitkomen.
– De werkelijkheid als een puzzel
– Te kennen door afstand tussen kenner (subject) en gekende (object)
– Uiteindelijk zullen alle wetenschappen dezelfde methoden gaan hanteren om die
werkelijkheid in beeld te krijgen (unity of methods)
– Onderzoek is objectief, rationeel en neutraal (waardevrij)
Interpretatieve benadering:
De werkelijkheid bestaat niet los van de waarnemer: interpretatie en betekenisgeving > we ‘kijken’ verschillend
Er is altijd een interactie tussen kenner en gekende dus beïnvloeding
> niet per se negatief (bias), gaat om openstellen en kritisch blijven
Vooroordelen durven bij te stellen
Sociale werkelijkheden zijn niet in wetmatigheden te vangen want mensen zijn lerende wezens
Daarnaast nog andere epistemologische benaderingen
Fenomenologie
- Beleefde ervaring van het bestaan: zintuigelijk, gevoelsmatig, reflexief
- Ervaringen krijgen betekenis via taal en narratieven die mensen construeren > zin en
samenhang aanbrengen (bijv temporeel: begin, midden, eind)
Sociaal constructivisme
- Er is geen objectieve, vaststaande werkelijkheid
- Verschillen in positie werken door in de constructie van kennis
- Wij hebben afgesproken wat de norm en normaal is, maar…
Kritische theorie
- Oog voor sociale structuren en machtsongelijkheden(feminisme) in samenleving, wil
deze blootleggen
- “Waarom is de wereld ingericht op lopende mensen i.p.v. mensen met een
rolstoel?”
Onderzoeksdesign moet passen bij soort theorie/benadering:
Begrijpen (ook wel Verstehen) is gericht op het
interpreteren van de geleefde ervaring, ook wel
‘Lebenswelt’
Vanuit een insiders’ of emic (vs outsider of etic)
perspectief
Deze interpretatie vindt plaats in een bepaalde context
(tijd, plaats, cultuur)
Eigenschappen en zintuigen van jezelf gebruiken
Waarnemen (luisteren, observeren, voelen …)
Openstellen, oprechte nieuwsgierigheid, empathie tonen
Wees je bewust van complexiteit van je waarneming
, KO speerpunten:
In natuurlijke omgeving kennis opdoen
• Dataverzameling in relevante context; bij mensen thuis of op werk (afhankelijk van onderzoeksvraag)
• Onderzoeker is lang genoeg onderdeel vd setting om impact te minimaliseren
Onderzoek is gericht op dagelijks leven
• Geen focus op ‘ideale’ situatie
Emergent design
Kwantitatief onderzoek heeft een vast, vooropgezet design (ontwerp): ‘variabelen’ bekend
Vergelijkbaar met klassiek ballet: alle stappen staan vast
Kwalitatief onderzoek:
- Niet vooraf dichtgetimmerd
- Je weet nog niet wat ertoe doet
- Gaandeweg en in interactie wordt duidelijk wat de ‘issues’ zijn
Vergelijkbaar met moderne dans of streetdance
Kwalitatief onderzoek verschilt van kwantitatief onderzoek.
Andere manier van kijken naar ‘de werkelijkheid’ om inzicht te krijgen in sociale niet meetbare fenomenen:
Wat je niet kunt meten maar wel vragen of observeren
Met als doel het begrijpen vanuit deelnemers’ perspectief
En oog voor nuance, detail, context
