Biomedisch periode 1.4
Inhoudsopgave
Anatomie en fysiologie hoofdstuk 11: het cardiovasculaire stelsel: bloed.........................................................2
Hoorcollege 1.4.1: bloedsamenstelling.................................................................................................................13
Anatomie en fysiologie hoofdstuk 14: het lymfestelsel en immuniteit..............................................................15
Hoorcollege 1.4.2: het lymfestelsel en immuniteit..............................................................................................30
Pathologie hoofdstuk 7: aandoeningen van het bloed........................................................................................33
Pathologie hoofdstuk 2: aandoeningen van het afweersysteem........................................................................37
Hoorcollege 1.4.3: aandoeningen van bloed/afweer en het lymfestelsel...........................................................39
Anatomie en fysiologie hoofdstuk 8: het zenuwstelsel.......................................................................................42
Hoorcollege 1.4.4: het zenuwstelsel deel 1...........................................................................................................65
Hoorcollege 1.4.5: het zenuwstelsel deel 2...........................................................................................................69
Pathologie hoofdstuk 13: aandoeningen van het zenuwstelsel..........................................................................72
Hoorcollege 1.4.6: aandoeningen van het zenuwstelsel......................................................................................81
Anatomie en fysiologie hoofdstuk 5: de huid......................................................................................................85
Pathologie hoofdstuk 17: aandoeningen van de huid.........................................................................................93
Hoorcollege 1.4.7: huid, anatomie, fysiologie en pathologie............................................................................100
,Anatomie en fysiologie hoofdstuk 11: het
cardiovasculaire stelsel: bloed
11.1
Functies van bloed:
- Transport van opgeloste gassen, voedingsstoffen, hormonen en afvalproducten van de
stofwisseling
- Stabiliseren van de pH en de ionsamenstelling van de interstitiële vloeistof
- Beperking van vloeistofverlies bij verwonding door bloedstolling
- Verdediging tegen gifstoffen en pathogenen door vervoer van leukocyten en
antistoffen
- Stabilisering van de lichaamstemperatuur: bloed neemt warmte van actieve
skeletspieren op en vervoert dit andere weefsels.
11.1.1
Bloed is een vloeibaar bindweefsel. Mannen hebben 5-6 liter, vrouwen 4-5 liter.
Samenstelling:
- Plasma (55%)
o Plasma-eiwitten (7%): de concentratie eiwitten in bloed is 5x zo hoog als in
interstitiële vloeistof. >90% wordt gesynthetiseerd door de lever. Hiertoe
behoren:
Albuminen (60%) leveren de grootste bijdrage aan de osmotische druk
van plasma
Globulinen (35%)
Immunoglobulinen, geproduceerd door plasmacellen
Transportglobulinen binden kleine ionen, hormonen en slecht
oplosbare afvalstoffen. Globulinen die betrokken zijn bij het
transport van vetten, worden lipoproteïnen genoemd.
Fibrinogeen (4%) vormt fibrine voor de bloedstolling
Prohormonen, enzymen en hormonen waarvan de concentratie varieert
o Andere opgeloste stoffen (1%)
Organische voedingsstoffen
Elektrolyten
Organische afvalstoffen
o Water (92%)
- Celfragmenten (45%)
o Trombocyten (<0,1%)
o Leukocyten (<0,1%)
o Erytrocyten (99,9%)
11.1.2
Een veneuze punctie wordt meestal afgenomen uit de v. mediana cubuti. Een arteriële
punctie wordt meestal verkregen uit de a. radialis of a. brachialis.
Inzichtvragen
Noem vijf belangrijke functies van bloed.
Transport van opgeloste gassen, voedingstoffen, hormonen en afvalstoffen van de
stofwisseling, regeling van de pH en de ionsamenstelling van interstitiële vloeistof, beperken
,van het vochtverlies bij beschadiging, afweer tegen gifstoffen en pathogenen en handhaving
van de lichaamstemperatuur
Uit welke twee onderdelen bestaat vol bloed
Plasma en bloedcellen
Waarom is venapunctie een veel gebruikte techniek om een bloedmonster te verkrijgen?
Oppervlakkig gelegen venen zijn makkelijk te lokaliseren, de wanden van venen zijn dunner
dan die van arteriën en de bloeddruk is lager waardoor de prikwond zich sneller afsluit.
11.2.2
Wanneer stolling van een bloedmonster niet wordt voorkomen, zal fibrinogeen omgezet
worden in fibrine. Na verwijdering van de stollingseiwitten blijft serum over.
Belangrijk
Ongeveer de helft van het volume van vol bloed bestaat uit cellen en celproducten. Plasma
lijkt op interstitiële vloeistof, maar bevat een uniek mengsel van eiwitten die in andere
extracellulaire vloeistoffen niet worden aangetroffen.
Inzichtvragen
Noem de drie belangrijkste soorten plasma-eiwitten.
Albumine, globulinen en fibronogeen
Wat zou het effect zijn van een afname van de hoeveelheid plasma-eiwitten?
Een afname van de hoeveelheid plasma-eiwitten zou kunnen leiden tot (1) een afname van de
osmotische druk in het plasma (2) een verminderd vermogen om infecties te bestrijden en (3)
een afname van het transport en de binding van bepaalde ionen, hormonen en andere
moleculen.
11.3.1
Hematocriet (HT) = percentage volbloed dat wordt ingenomen door erytrocyten (normaal
46% bij mannen en 42% bij vrouwen). Dit verschil komt doordat androgenen de productie
van ery’s stimuleert en oestrogenen dat niet doen.
Omdat vol bloed 1000x zoveel ery’s bevat als leuko’s, is het HT vrijwel gelijk aan de ery’s en
leukos samen à HT wordt vermeld als volume packed red cells (VPRC) of eenvoudig het
packed cell volume (PCV).
HT stijgt bij uitdroging en na stimulatie van EPO, HT neemt af bij bloeding en verstoorde
erytropoëse.
11.3.2
Effecten van de ongewone vorm van ery’s:
- Ery’s hebben een groot oppervlak t.o.v. de inhoud à diffusiesnelheid tussen
cytoplasma en omringend bloedplasma wordt versneld
- Ery’s zijn flexibel, zodat ze door de nauwe vaten kunnen worden geperst
Tijdens de ontwikkeling verliezen ery’s hun ribosomen en celkern à onvermogen om te delen
of eiwitten te vormen. Ook verliezen ze hun mitochondriën à energie is alleen te verkrijgen
via anaerobe dissimilatie, waarbij ze glucose uit het omringende bloedplasma opnemen.
11.3.3
Moleculen hemoglobine (Hb) vormen >95% van de eiwitten in een ery. Hb bevat 4 eenheden
haem, die een ijzerion bevatten dat met O2 kan reageren. Deze binding is zwak. In een O2-
arme omgeving geven Hb hun O2 af en bindt CO2.
, Anemie = verminderd zuurstofvervoer door laag HT of ery’s die minder Hb bevatten.
Symptomen: vroegtijdige spiervermoeidheid, zwakheid, energiegebrek.
11.3.4
De levensduur van een ery is 120 dagen. 10% scheurt in het bloed (hemolyse), de rest van de
versleten ery’s worden afgebroken door macrofagen in de lever, milt en beenmerg.
Elk onderdeel van het Hb-molecuul heeft een andere bestemming:
- 4 globulaire eiwitten worden afgebroken tot aminozuren, waarna ze aan het bloed
worden afgegeven zodat andere cellen ze kunnen gebruiken.
- Ijzer wordt uit het Hb-molecuul afgehaald, waarna het omgezet wordt in biliverdine,
wat in bilirubine wordt omgezet. Dit wordt opgenomen door levercellen, waarna het
via de gal in de dunne darm terecht komt. In de dikke darm wordt dit omgezet in
verwante pigmentmoleculen, die via de urine worden uitgescheiden.
