Kick-off Food fraud
Voedselfraude is een verzamelnaam die de opzettelijke vervanging, toevoeging, manipulatie of
onjuiste voorstelling van levensmiddelen, voedselingrediënten of voedselverpakkingen, etikettering,
productinformatie of valse of misleidende verklaringen over een product omvat voor economisch
gewin dat van invloed kan zijn op de gezondheid van de consument (zie figuur).
De reden waarom voedselfraude plaats vindt is vooral om economisch gewin.
1 History & scope toxicology Marije
*Toxicologie ‘leer der vergiften’
Studie van de negatieve effecten van exogene agentia op levende organismen
Studie naar de nadelige effecten van giftige stoffen
Exogene agentia van buiten
Vergif werd vroeger gebruikt voor bijv. executies of politieke moorden, omdat analyses er vaak nog
niet waren om vast te stellen.
Het belang van toxicologie ;
Veilige toepassingen van stoffen voor mens en milieu waaronder medicijnen, voedingsstoffen,
additieven en stoffen in allerlei producten voor ons dagelijks gebruik.
*Paracelsus was een zwitserse arts-alchemist, heeft dosis concept geïntroduceerd.
Dosis = alles is giftig, maar de mate waarin bepaald of het toxisch is of niet.
Doelorgaan waar het gif zijn werking doet
*Vitamine A is van belang voor de normale groei, een gezonde huid, haar en nagels en een goede
werking van de ogen en het afweersysteem. Vitamine A is een vetoplosbare vitamine, zit in dierlijke
producten en komt vooral voor in lever. Lichaam maakt het aan uit carotenoïden, ook wel provitamine
A genoemd.
Te veel aan vitamine A is slecht, maar een te kort ook. Een (langdurig) te kort komt vaak voor in
ontwikkelingslanden.
Te veel Te kort
Gebrek aan eetlust, verminderd Verminderde weerstand, huidklachten, verlies
gezichtvermogen, hoofpijn, misselijkheid, gezichtsvermogen
vermoeidheid, duizeligheid, spierpijn,
oogafwijkingen, haarverlies en/of roodheid en
schilferen van de huid
Kans op beschadiging vrucht bij zwangerschap
In de lever per 100gram- 11000 microgram
vitamine A
1.1 Moderne toxicologie
Van Hasselt 1e NL toxicoloog
2
, Ontdekking essentiële vitamines
Industriële revolutie (tox testen)
Ontwikkeling oorlogsgassen, pesticiden, medicijnen
Ontdekking mixed-function oxidase (MFO)
Introductie regelgeving voedsel
In vitro, in silico, risk assessment, genomics, proteomics, metabolomics, nanotechnologie,
bioactieve ingrediënten in functioneel voedsel& voedsel supplementen
Doelstelling
Bepaald aard toxiciteit, mechanisme van actie van stoffen
Evaluatie gezondheid gevaren en risico’s voor mens en milieu
Advies aan overheid, industrie en consument
Subdisciplines toxicologie
Neurotoxicologie
Immunotoxicologie
Moleculaire toxicologie
Analytisch chemisch toxicologie
Genetische toxicologie
2 Principes toxicology Marije
*Risicobeoordeling proces waarin het gevaar en de risico’s van negatieve effecten op mens en/of
milieu als gevolg van blootstelling aan stoffen wordt geëvalueerd.
Risico kans op gevaar
Hazard potentieel gevaar (negatief effect) van een
stof/proces
Exposure blootstelling
Risk = Hazard x Exposure
Blootstelling is afhankelijk van enkele factoren;
Hoe de stof wordt gebruikt
Wie (man/ vrouw – jong/oud)
Concentratie of dosis van de blootstelling
Hoe blootgesteld
Hoelang en hoe vaak
Blootstelling kan ook via verschillende routes
3
,4 categorieën bloostelling proefdieren
Route kan variëren > meestal oraal
Acuut vs chronisch
Beide kunnen leiden tot permanente
schade
Acuut (semi) chronisch
Korte blootstelling Meestal herhaalde dosis over langere periode
Vertraging tussen 1e blootstelling en negatief effect (lag-time)
Vaak lagere concentraties
Direct effect Effecten die langere tijd nodig hebben om te ontwikkelen
(kanker, lever falen, verminderde groei/ ontwikkeling etc)
Reversibel omkeerbaar
Irreversibel onomkeerbaar
CTE chronische toxische encefalopathie ziekte aan de hersenen
OPS organisch psyscho syndroom moeheid, stemmingsstoornissen en geheugen- en
aandachtproblemen
Lokaal vs Systemisch
Lokale effecten Systemische effecten
Vindt plaats op punt van contact Op een punt met afstand van de oorspronkelijke
Absorptie vind niet noodzakelijkerwijs plaats punt van contact en neemt aan dat absorptie heeft
plaats gevonden
Door het hele systeem
Primary lesion 1e molecuul beschadiging
Receptor moleculaire structuren beïnvloed door de stof
Eiwit, DNA, enzym, ionkanaal
Doelorgaan orgaan waar het toxische effect van de stof zich manifesteert
2.1 Body burden biomonitoring
In de analytische chemie is biomonitoring het meten van de lichaamslast van giftige chemische
verbindingen, elementen of hun metabolieten, in biologische stoffen. Vaak worden deze metingen
uitgevoerd in bloed en urine.
Doel = aanwezigheid bepalen van een aantal stoffen
4
, Cumulatieve stoffen stoffen stapelen zich op in lichaam en effect pas zichtbaar nadat bepaald
niveau bereikt is.
Body burden hoeveelheid stof(fen) aanwezig in lichaam op een bepaald moment
Biomonitoring meten van de stof of het metaboliet in lichaamsstof (bloed,urine,adem)
Als alternatief kan ook het effect gemeten worden
*greenpeace studie
3 belangrijke conclusies waren
1. De stoffen zijn aantoonbaar in het bloed van alle deelnemers, ongeacht woonplaats/ leeftijd/
werk
2. Gevonden gehaltes zijn heel verschillend; van heel laag tot heel hoog
a. Blootstelling varieert
3. Als een nieuwe stof in het milieu terechtkomt, wordt die vrijwel onmiddellijk teruggevonden
in het menselijk lichaam
2.2 Dose-respons
Dose respons Kwantitatieve causale relatie tussen dosis en effect
Dosis hoeveelheid blootstelling aan stof
Respons reactie op de dosis
Threshold laagste dosis waarop het geïnduceerde effect plaats vond
Helling bepaald snelheid waarop schade zich opbouwt
Quantal respons all or none (in a populatie)
Graded respons ernst respons
EDx effectieve dosis > bijv 50% is ED50
NOAEL No Observed Adverse Effect Level
geen waargenomen negatief effectniveau
LOAEL Lowest Observed Adverse Effect Level
laagste waargenomen negatief effectniveau
Respons hangt af van een aantal factoren;
Route
Externe dosis (blootstelling)
Resulterende concentratie (lichaamsgroot/volume)
Duur blootstelling
*Habers law
Het voorkomen en/of de sterkte van een toxisch effect hangt af van de totale blootstelling
Benadering die niet altijd van toepassing is
K=C*t
K constante
C blootstellingsconcentratie
t duur van blootstelling
5
