Samenvatting van de GEHELE reader en aanvullende artikelen van Hogeschool Rotterdam, minor GGZ Agoog, vak Herstel en rehabilitatie van het jaar . Lijfsbehoud, levenskunsten en lessen om van te leren. Pijlers van participatie en zelfregie. Jeugd en gezin. Ervaringsdeskundigheid inzetten. De parad...
Lijfsbehoud, levenskunst en lessen om (van) te leren.............................................................5
2.2 Betekenis herstel........................................................................................................... 5
2.3 Herstelprocessen........................................................................................................... 5
2.3.2 Onderzoek naar herstel belemmerende en bevorderende factoren.........................6
2.4 Herstelwerk in Nederland...............................................................................................7
2.5 Herstelgeoriënteerde zorg.............................................................................................7
2.6 Wat vraagt herstelondersteuning van professionals? \...................................................7
2.7 Een blik op de toekomst.................................................................................................8
Pijlers van participatie en zelfregie..........................................................................................8
2.1 Pijlers van participatie en zelfregie.................................................................................8
2.1.1 Hoop....................................................................................................................... 8
2.1.2 Zelfregulering.......................................................................................................... 8
2.1.3 Burgerschap............................................................................................................ 9
2.2 Herstel, zelf en identiteit...............................................................................................10
2.2.1 Het zelf en de eigen identiteit................................................................................10
2.3 Vormen van herstel......................................................................................................10
2.4 Herstelproces...............................................................................................................11
2.4.1 Persoonlijk herstel: uniek en persoonlijk................................................................11
2.4.2 Zelfregulatie als mechanisme voor verandering....................................................11
2.4.3 Een waaier van ontwikkelingen.............................................................................11
2.5 Bronnen en uitkomsten van herstel: veerkracht en compassie....................................12
2.5.1 Veerkracht.............................................................................................................12
2.5.2 Compassie............................................................................................................ 12
2.6 Herstel in relatie tot anderen........................................................................................13
2.7 Voorwaarden voor participatie en zelfregie in de samenleving....................................13
2.8 Hoop op een zingevend bestaan.................................................................................13
2.9 Wat werkt: basisbeginselen.........................................................................................13
2.9.1 Behoeftebeginsel..................................................................................................13
2.9.2 Responsiviteitsbeginsel.........................................................................................13
2.9.3 Balansbeginsel......................................................................................................13
, 2.9.4 Integriteitsbeginsel................................................................................................14
2.9.5 Contextbeginsel....................................................................................................14
2.9.6 Continuïteitsbeginsel.............................................................................................14
2.9.7 Professionaliteitsbeginsel......................................................................................14
Jeugd en gezin. Over crisissen en kansen in complexe gezinssituaties................................14
21.1 Opleiding................................................................................................................... 14
21.2 Uit de crisis komen....................................................................................................15
21.3 Relationele benadering..............................................................................................15
21.4 Een contextuele benadering......................................................................................15
21.5 De ouderrol................................................................................................................ 16
21.6 De kindrol..................................................................................................................16
21.7 Veerkracht................................................................................................................. 17
21.8 Coping....................................................................................................................... 18
Ervaringsdeskundigheid inzetten...........................................................................................18
7.2 Wat de theorie zegt......................................................................................................18
7.3 Handvatten..................................................................................................................19
7.4 Wat het oplevert........................................................................................................... 19
De paradoxale inzet van ervaringsdeskundige......................................................................19
Stigmatisering van psychische problemen............................................................................20
2.2 Stigma rond psychische problemen: definitie en vormen.............................................20
2.2.1 Stigma gedefinieerd..............................................................................................20
2.2.2 Introductie op verschillende verschijningsvormen van stigma...............................21
2.3 Een sociologisch perspectief op stigmatisering............................................................22
2.3.1 De structuralistische benadering van Stigma........................................................22
2.3.2 Symbolisch interactionisme en de labelingtheorie.................................................23
2.3.3 De gemodificeerde labelingtheorie........................................................................23
2.3.4 Stigma en macht...................................................................................................23
2.4 Stigmatisering vanuit een (sociaal) psychologisch perspectief.....................................23
2.4.1 Cognitieve aspecten..............................................................................................24
2.4.2 Affectieve aspecten...............................................................................................24
2.4.3 Motivationele aspecten..........................................................................................24
2.5 Stigmatisering vanuit psychiatrisch perspectief............................................................25
2.5.1 Verschillen tussen psychiatrische diagnosen........................................................25
2.5.2 Het formele label of het waargenomen label?.......................................................25
, 2.5.3 Vermeende gevaarlijkheid.....................................................................................25
2.5.4 Vermeende oorzaken van psychische aandoeningen...........................................25
2.5.5 Wie hebben het meeste last van stigma en discriminatie......................................26
Professionele zelfonthulling...................................................................................................26
Wat is professionele zelfonthulling?...................................................................................26
Historische ontwikkelingen.................................................................................................26
Gedragscodes................................................................................................................... 27
De wetenschappelijke literatuur.........................................................................................27
De praktijk.......................................................................................................................... 27
GGZ standaarden stigmatisering...........................................................................................28
4. Patiëntenperspectief......................................................................................................28
4.1 Beleving van stigma.................................................................................................28
4.1.1 Ervaren stigma......................................................................................................28
4.1.2 Stigmabeleving verschilt per individu.....................................................................28
4.1.3 Herkennen stigma.................................................................................................28
4.1.4 Wat te doen volgens patiënten?............................................................................29
4.2 Kwaliteitscriteria vanuit patiëntenperspectief............................................................29
4.2.1 Focus van destigmatiserende zorg........................................................................29
4.2.2 Vorm van destigmatiserende zorg.........................................................................30
4.2.3 Inhoud van destigmatiserende zorg......................................................................30
4.2.4 Eisen aan destigmatiserende zorg........................................................................30
Toevoegingen vanuit powerpoint...........................................................................................30
Herstel............................................................................................................................ 31
Milieurehabilitatie...........................................................................................................31
KOPP-kinderen..............................................................................................................32
Proeftoets.............................................................................................................................. 33
,Lijfsbehoud, levenskunst en lessen om (van) te leren
2.2 Betekenis herstel
Bij herstellen gaat het om unieke, persoonlijke processen waarin mensen met psychische
beperkingen proberen de draad weer op te pakken en hun leven opnieuw inhoud en richting
te geven. In dat herstelproces kan de cliënt baat hebben bij een rehabiliterende hulpverlener,
maar de focus van herstel ligt bij wat de cliënt zelf onderneemt om zijn leven een gunstige
wending te geven. Waar rehabilitatie gericht is op de concrete levensgebieden wonen, werk,
opleiding en sociale contacten, is bij herstel vooral de psychische invalshoek van belang.
Herstel doet op individueel niveau de aandacht verschuiven van de psychische aandoening,
de symptomen en passiviteit naar het eigen leven, naar mogelijkheden en naar het
hernemen van de regie.
2.3 Herstelprocessen
Bij herstel gaat het dus om het te boven komen van hopeloosheid en van het verlies van een
betekenisvolle identiteit, verbondenheid rollen en kansen. Gagne benoemt vier fasen:
Overweldigd worden door de aandoening
o Persoon ervaart verwarring en ontreddering als gevolg van de overweldigende
symptomen. Het is gericht op zowel mentaal als lichamelijk overleden. Deze
fase wordt gekenmerkt door hopeloosheid, machteloosheid en gevoelens van
isolement.
Worstelen met de aandoening
o Dan dient zich de vraag hoe een leven geleefd kan worden met de
aandoening. Manieren worden ontwikkeld om actief met de symptomen om te
gaan en het zelf te hervinden. Er wordt geworsteld met gebrek aan
vertrouwen. Er is angst voor opnieuw overspoeld worden.
Leven met de aandoening
o Hier wordt de angst minder, omdat het vertrouwen groeit dat omgegaan kan
worden met de aandoening. Persoon ontwikkeld nieuwe zelf en leert
beperkingen en sterke kanten kennen. Beperkingen van de aandoening
worden nog steeds gevoeld, maar er is een vluchthaven ontwikkeld.
Leven voorbij de aandoening
o Als laatste raakt de aandoening naar de achtergrond. Talenten en
mogelijkheden komen tot uitdrukking. Er is ruimte voor een nieuwe betekenis
en nieuwe doelen in het leven.
Faseringen van anderen lijken sterk op die van Gagne. Zo spreken Young en Ensing van:
Loskomen uit de ziekte (overcoming stuckness)
, Terugvinden van wat verloren werd
Verbetering van kwaliteit van leven
2.3.2 Onderzoek naar herstel belemmerende en bevorderende factoren
o Belemmeringen:
Ontbreken van basale levensvoorzieningen
Inadequate behandeling van symptomen
Geen toegang tot langdurige hulp en goede therapie
Middelenmisbruik
Traumatische ervaringen
Onwaardige behandeling door anderen
Lage verwachtingen
Gebrek aan vertrouwen
Gevoelens van hulpeloosheid
Het ontbreken van kansen op het innemen van gewaardeerde sociale
rollen
Gebrek aan informatie over bruikbare coping strategieën
Stigma
Schaamte
Financiële armoede
Gebrek aan kansen
o Bevorderingen:
Acute stabilisatie
Toegang tot goede behandeling en therapie
Vervulling van basale behoeften
Aanwezigheid en ondersteuning van betrokken
Hoop
Acceptatie
Coping vaardigheden
Vaardigheden om met terugval om te gaan
Zelfzorgvaardigheden
Sociale vaardigen
Belangenbehartiging
De moed om risico’s te nemen
Begeleiding bij werk en opleiding
Bevredigend werk
Bevredigende relaties
Financiële zekerheid
Intimiteit
Spiritualiteit
Van Luijtelaar en Wolf geven een overzicht van zeven psychometrisch getest
herstelmeetinstrumenten:
HOOP
NEL
Participatieladder
, Herstellen doe je zelf
Wellness Recovery Action Plan
Ervaringsdeskundigen
REFOCUS
2.4 Herstelwerk in Nederland
Met name in de langdurende zorg hebben GGZ cliënten in de afgelopen jaren initiatieven
ontwikkeld die zijn geïnspireerd op het herstelconcept. Deze initiatieven beogen het op gang
brengen en bevorderen van individuele herstelprocessen. Daarnaast omvatten ze de
opbouw en inzet van ervaringsdeskundigheid van GGZ cliënten. Voorbeelden hiervan zijn:
Herstellen doe je zelf
Cursussen empowerment
Leergangen TOED (training opleiding ervaringsdeskundigheid
Leergang GOED (Groninger opleiding ervaringsdeskundigheid)
Howie the Harp
Werken met eigen ervaring
Cliënten trainen hulpverleners
Rond 2002 is het landelijke HEE-programma tot stand gekomen. HEE staat voor herstel,
empowerment en ervaringsdeskundigheid. Het HEE programma is erop gericht
marginalisering van mensen met psychische handicap tegen te gaan en hun zelfsturend
vermogen te vergroten.
2.5 Herstelgeoriënteerde zorg
Herstelgeoriënteerde zorg impliceert een holistisch perspectief en een positieve opvatting
over gezondheid. Herstelondersteuning betekent dat niet alleen wordt gereageerd op
cliënten in crisis, maar dat ook in goede tijden begeleiding wordt geboden gericht op
persoonlijke groei van cliënten.
2.6 Wat vraagt herstelondersteuning van professionals? \
Het ondersteunen van herstel vraagt van de professional om te beginnen bescheidenheid.
De meeste herstelondersteuning wordt namelijk niet door professionele hulpverleners
geboden, maar door vrienden, medecliënten, familie of collega’s. De steun van belangrijke
anderen is onmisbaar voor herstel. Her ondersteunen van herstel door professionele
hulpverleners gebeurt natuurlijk voor een belangrijk deel door het leven van goede
professionele hulp. Hiernaast vraagt het ook een intens besef van het feit dat herstel een
subjectief, persoonlijk proces van de cliënt is. Daarom een paar praktische aanwijzingen voor
de operationalisering van herstelondersteuning, namelijk:
, Present oftewel aandacht aanwezig zijn voor cliënt
Op respectvolle wijze wordt geholpen om zijn of haar eigen verhaal onder worden te
brengen -> hieraan gekoppeld het groeien van empowerment en ervaringskennis
Professionele referentiekader terughoudend gebruiken
Gebruik ervaringsdeskundigheid essentieel deel van herstelondersteuning
2.7 Een blik op de toekomst
Een veelbelovende ontwikkeling is dat er steeds meer werk wordt gemaakt van de
levensgebeurtenissen die schuilgaan achter de psychiatrische aandoening. Een belangrijk
gevolg van deze zienswijze is het inzicht dat achter psychotische stoornissen nogal eens
PTSS schuilgaat die als zodanig te behandelen is.
Pijlers van participatie en zelfregie
2.1 Pijlers van participatie en zelfregie
Krachtwerk is gebaseerd op drie pijlers die essentieel zijn voor de participatie en zelfregie
van mensen:
Hoop: als bescherende en helende factor, die perspectief biedt op een positieve
levenswending en een zingevend bestaan
Zelfregulering: betreft de inspanningen van mensen om hun emoties, cognities,
motivaties en gedragingen te controleren en aan te passen in het licht van het
bereiken van voor het belangrijke doelen
Burgerschap: hierin komen de autonomie van het individu en zijn toegang tot sociale
grondrechten samen met de plicht om te voorzien in de eigen bestaansvoorwaarden
en actief te investeren in zelfzorg en herstel, met perspectief op een betekenisvolle
bijdrage aan de samenleving
2.1.1 Hoop
De eerste pijler van krachtgerichte werken is hoop. Hoop is een belangrijke beschermende
en helende factor. Hoop heeft betrekking op de positieve verwachting doelen te realiseren
zijn en omvat twee elementen:
Te weten wat betekenisvolle, persoonlijke doelen zijn (hope agency)
Inzicht hoe die doelen met een plan en actie kunnen worden bereikt (hope pathway)
Een belangrijk principe van krachtwerk is dat alle mensen het vermogen hebben te herstellen
en hun leven weer op te pakken in een door henzelf gewenste richting.
2.1.2 Zelfregulering
Zelfregulering is de tweede pijler van krachtwerk en verwijst naar de persoon als een actieve
actor die zijn eigen gedrag en daarmee zijn bestaan en bestemming vormgeeft. Deze pijler
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper socialworkhro. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
