CAT Arts en Patiënt 1 1.5
Ziektelast DALY’s: Disease Adjusted Life Years leeftijdsduur+kwaliteit van leven
Ziektebeleving
Subjectief, hoe gezond voel je je. Trigger voor ziektegedrag. Gemeten met EQ5-D.
Ziektegedrag
klachtenpresentatie, hulpzoekgedrag, therapietrouw, oiv van culturele+sociale factoren
Ziektepercepties
eigen idee van ziekte + behandeling > framework hiervoor is:
Common Sense Model: mensen bouwen subjectieve theorie, oplossen met dreiging
Illness Perceptions Questionnaire (IPQ): 5 dimensies:
aard vd klacht, oorzaak, tijdsduur, gevolgen, controle over kalchten
Psychiatrische ziekten zijn ziekten met psychische klachten en symtomen die gepaard gaan met
significante lijdensdruk en/of sociaal disfuntioneren gepaard gaande met
gedachten/gevoelens/gedragingen die buiten
de norm vallen.
Motivatie voor therapietrouw:
COM-B model
- Self-efficacy (kan ik dit gedrag aan en volhouden?)
- Risicoperceptie (loop ik gevaar?)
- Positieve uitkomstverwachting (heeft het nut?)
Psychische stoornissen
Onderscheid normale reactie vs psychische stoornis:
duidelijke beperking in functioneren.
- depressie: kernsymptomen: - anhedonie:
onvermogen om vreugde te ervaren, altijd somber zijn
- nergens aan toe komen
verdere symptomen: vermoeidheid, slapeloosheid,
piekeren, gevoel van waardeloosheid
- angststoornis stoornis met abnormale angst en aanhoudend subjectief lijden of belemmering van
sociaal functioneren. DSM:
paniekstoornis: aanvalsgewijze angst + typische fysieke klachten (hartkloppingen, warmte,
tintelingen)
specifieke fobie
agorafobie: neiging tot vermijden drukke plekken
sociale fobie
obsessieve-compulsieve stoornis,
gegeneraliseerde-angststoornis: vage, diffuse angst is voortdurend op voorgrond.
hypochondrie: excessieve bezorgdheid over de gezondheid met gepaarde angstklachten
acute stressstoornis: duidelijk traumatische gebeurtenis in afgelopen 4 weken.terugkerende
herbeleving van trauma. Depersonalisatie of derealisatie.
- aanpassingsstoornis: - emotionele problemen op herkenbare stressor: verlies grip op situatie.
- als stressor+gevolgen ervan verdwenen zijn, eindigen symptomen <6mnd
- middelenmisbruik
, - psychose: kenmerken:
- Stemmen horen > auditieve hallucinaties (stoornis in het waarnemen) - Wanen (stoornis in
denken)
- Hallucineren - Intrusie (dwanggedachte) - Cognitieve
problemen
- Manie en depressie - Motivatieproblemen
- schizofrenie: langer dan 6 maanden elke maand een symptoom, bovendien kan diegene geen
gevoelens meer hebben/tonen
>>> realiteitsbesef is weg, verandert daarom niet van mening door
logisch redeneren
Soorten psychotherapie
- CGT: cognitieve gedragstherapie: korte termijn veranderen van de inhoud van irrationele
cognities.
- systeemtherapie: relatie-/gezinstherapie problemen in onderlinge relatie uitgezet.
- EMDR: confrontatie met trauma
Risicofactoren
Predisponerend langer bestaande factoren die mensen kwetsbaar maken voor stoornis.
Luxerend gebeurtenissen die stoornis uitlokken, brengen stress.
Onderhoudend zorgen ervoor dat stoornis aan blijft houden.
LESA-richtlijn
Landelijke Eerstelijns SamenwerkingsAfspraak
Overspanning en Burn-out
Overspannen: criteria
1) heeft minstens 3 psychosomatische klachten:
- moeheid
- gestoorde/onrustige slaap
- kan niet tegen drukte/herrie
- emotionele labiliteit
- piekeren
- zich gejaagd voelen
- concentratieproblemen/vergeetachtigheid
2) Gevoel van controleverlies/machteloosheid, stressoren
kunnen niet meer gehanteerd worden.
3) Er bestaan significante beperkingen in het
beroepsmatig/sociaal functioneren.
4) De symptomen zijn niet uitsluitend toe te schrijven aan een psychiatrische stoornis.
Burn-out: criteria
1) Er is sprake van overspanning
2) De klachten zijn meer dan 6 maanden geleden begonnen.
3) Gevoelens van moeheid en uitputting staan op de voorgrond.
Herstelproces: procescontingent:
bij burn-out, overspanning, aanpassingsstoornis
- crisisfase 1-3 wk. Rust en controle vinden, accepteren. Patiënt = actief.
