Hoofdstuk 9: Werken aan veiligheid in het gezin
9.1 Inleiding
- Veiligheid is een basisrecht.
- Gezinshulpverlening aan gezinnen waarbij sprake is van kindermishandeling of het risico daarop is erop gericht
met het gezin en zijn sociale netwerk een plan te ontwerpen dat de veiligheid van de kinderen moet garanderen.
- Het ontwerpen van een veiligheidsplan is een proces, een goed plan blijft optimaal functioneren als de hulp
wordt afgerond. Beoogde eindresultaat is herstel en veiligheid van de kinderen in het gezin.
- Veiligheid in een gezin is het geheel aan maatregelen van bescherming, genomen, uitgevoerd en gewaarborgd
door de verzorger en opvoeder, die bedoeld zijn om risico’s op gevaar voor het lichamelijke en psychische
welzijn van kinderen zoveel mogelijk te beperken.
- Je zoekt met betrokkenen naar maatregelen die:
1. De mishandeling doen stoppen
2. Een alternatief vormen voor de mishandeling
3. Ertoe bijdragen dat na verloop van tijd aangetoond kan worden dat de mishandeling daadwerkelijk gestopt
is en de veiligheid van het kind gewaarborgd.
Meldcode
- Wet verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling (1 jul 2013), die professionals tegemoet zou
komen bij het ingewikkelde besluitvormingsproces rond vermoedens van onveiligheid in een gezin.
- De code beschrijft op welke wijze professionals de signalen van mishandeling en de risicofactoren in en rond een
gezin moeten hanteren, documenteren en melden bij de daarvoor bestemde instanties. Stappenplan:
1. In kaart breng en van signalen
2. Collegiale consultatie en z.n. het raadplegen van Veilig thuis of deskundige op het gebied van letselduiding.
3. Gesprek met de betrokkene(n)
4. Weging van het huiselijk geweld of de kindermishandeling. Bij twijfel advies vragen aan Veilig Thuis.
5. Beslissen over zelf hulp organiseren of melden.
Dialoog vanaf de eerste stap
- Het succes van hulpverlening aan gezinnen waarin veiligheid wordt bedreigd hangt nauw samen met de
samenwerkingsrelatie die hulpverlener met gezin heeft.
- De systeem- en oplossingsgerichte werkwijze, gebaseerd op dialoog en gericht op zelfsturing, moet extra
zorgvuldig worden toegepast in geval van grote risico’s voor de veiligheid in het gezin.
- Om een weloverwogen beslissing te kunnen nemen over passende hulp is inzicht in beschermende factoren en
veranderingsmogelijkheden van essentieel belang, die ontstaat in contact met gezin en sociale netwerk.
- Zo vroeg mogelijk de samenwerking met het gezin rond dit onderwerp op gang brengen, gelegenheid geven voor
visie op de signalen en signalen die wel goed gaan. Het sociale netwerk is de belangrijkste informatiebron.
- Bij acuut gevaar is het beter om te delen met collega’s en niet het gezin, maar drastische middelen inschakelen.
- Bij uitplaatsing is het belangrijk dat er gelijk passende hulp op gang komt, gezinsgericht.
- Melden op zich leidt niet tot gewenste veranderingen, gepaste hulp doet dat. Methodisch handelen.
Signs of safety
- Methodiek als uitgangspunt, structureel en consequent systeem- en oplossingsgericht werken met gezinnen.
- Elementen die bijdragen aan de hulp aan gezinnen waarin de veiligheid van het kind bedreigd wordt:
Het welzijn, de veiligheid en de ontwikkeling van kinderen is steeds onderwerp van gesprek
Samenwerking en partnerschap met het gezin vormt de basis van de werkwijze.
De werkwijze is oplossingsgericht; veel aandacht voor wat goed gaat.
De hulp wordt zoveel mogelijk in de leefomgeving van het kind en het gezin geboden en is gericht op het
gehele gezins- of familiesysteem.
Bij de veiligheidsanalyse wordt met het gezin gezocht naar feitelijke aanwijzingen voor gevaar en veiligheid.
De gezinsleden en belangrijke andere personen rond het gezin, wordt gevraagd zelf de indicatoren voor
veiligheid van het kind te benoemen en de veiligheid in het gezin te beoordelen.
Het kind/de kinderen moeten worden gehoord
Het onderwerp veiligheid is niet vrijblijvend bij vermoedens en aanwijzingen van onveiligheid ook als het
gezin geen hulpvraag op dit punt formuleert.
De hulp is gericht p het versterken van beschermende factoren. Steunend/controlerend netwerk.
De werkwijze leidt tot een concreet veiligheids- en actieplan, o zonder uitstel te werken aan concrete
maatregelen die de veiligheid van de kinderen in het gezin verbeteren.
Gedurende de hulp evalueren gezinsleden, hulpverlener en vertrouwenspersonen ui het sociale netwerk
voortdurend de staat en de vooruitgang van de veiligheid van kinderen.
, 9.2 Kindermishandeling, risicofactoren en beschermende factoren
Definiëring
- 1e taak: uitzoeken welke signalen, gebeurtenissen, feiten ten grondslag liggen aan geuite zorgen om veiligheid.
- Kindermishandeling: overkoepelende term voor alle vormen van omgang met kinderen die bedreigend of
gevaarlijk voor hen zijn.:
Lichamelijke mishandeling: lijfelijk geweld.
Lichamelijke verwaarlozing: onthouding basisbehoeften.
Psychische of emotionele mishandeling: structureel afwijzing.
Psychische of emotionele verwaarlozing: onthouding
basisbehoeften.
Seksueel misbruik
Getuige zijn van huiselijk geweld: lichamelijk, geestelijk of
seksueel geweld of bedreiging daarmee door iemand uit de
huiselijke kring.
Gevolgen van kindermishandeling
- Ieder kind loopt schade op als het geconfronteerd wordt met een
vorm van kindermishandeling. Hoe ernstig:
De ernst van het geweld, verwaarlozing, misbruik.
De leeftijd waarop het begint, hoe vaak en hoe lang.
Het wel of niet aanwezig zijn van steun uit de omgeving.
De persoonlijkheid van het kind.
- Gevolgen op lange of korte termijn fysiek of psychisch of beide. De
dood als uiterste fysiek gevolg.
- Hersenbeschadiging en lichamelijke handicaps, soa’s en
zwangerschap. Problematische gehechtheid, agressief gedrag,
opstandigheid, problemen in omgang met leeftijdsgenoten,
afgewezen/gepest voelen, teruggetrokken.
Risicofactoren en beschermende factoren
- Als je in gesprekken de signalen van gevaar, zorgen en veiligheid
bespreekt doe je dat op een zo concreet mogelijk niveau.
9.3 Partnerschap
Signs of Safety en de machtsfactor
- Het belangrijkste uitgangspunt bij werken aan veiligheid is de overtuiging dat, hoe ernstig de mishandeling of
verwaarlozing ook is, er altijd in een gezin sprake is van positieve eigenschappen, oplossingsmogelijkheden,
kwaliteiten en beschermende factoren.
- De volwassene die het gevaar en onveiligheid veroorzaakt zoekt indien mogelijk mee naar signalen van veiligheid
- Centraal begrip: partnerschap: op basis van gelijkwaardigheid gezamenlijk beslissingen nemen.
- De gedeelde doelstelling is de basis.
- 2e: beste weg zoeken om doelstelling te halen.
- Als het onderwerp veiligheid op tafel komt is er sprake van een machtsverschil, wat de samenwerking een
uitdaging maakt. Je kunt als nodig is de externe autoriteit benutten om ouders in beweging te krijgen.
Engageren en positioneren
- Engageren: het leggen van verbinding en opbouwen van samenwerking met gezinsleden om te motiveren actief
te werken aan het vergroten van veiligheid
- Positioneren: de vaardigheid om helderheid te beiden over de spelregels en voorwaarden rond de hulp, de
mogelijkheden en beperkingen van de hulp en daarmee de grenzen van de samenwerking.
- Evenwicht hierin is belangrijk.
- Je positioneren impliceert dat je vanaf het begin open en eerlijk bent over de feitelijke of schijnbare macht die je
hebt, zowel naar jezelf als naar cliënten. Het realiseren van een plan is het doel.
- Je stimuleert zelf oplossingen aan te dragen, maar je bent degene die kaders stelt waarin zoeken naar
oplossingen mogelijk en verantwoord is.
- Bodemeisen: criteria t.a.v. veiligheid waar ouders binnen termijn aan moeten voldoen om uithuisplaatsing te
voorkomen.
Partnerschap en de aard van de samenwerkingsrelatie
- Het is zaak om te anticiperen op de inbreng van de cliënt in de relatie en daardoor aan te sluiten bij het tempo.
