Dit document bevat een uitgebreide samenvatting die je ontzettend hard nodig zult hebben voor je tentamen! Dit document met een uitgebreide samenvatting is dan ook een must om een hoog cijfer te behalen zoals ik deed. Dit document in combinatie met de richtvragen van rechtspsychologie en ethiek goe...
Zaak 1: De Zaak Rijkbloem
Feiten
Danny (Rijkbloem) en Nicole hebben een relatie en gaan samenwonen. De ouders van Nicole zijn het er niet
mee eens, dus Nicole en Danny krijgen ruzie. Nicole gaat haar spullen ophalen bij Danny met haar ouders. Bij
de confrontatie overlijdt de vader van Nicole. Er zijn twee verhalen:
1. Verhaal van Nicole en moeder: tijdens de ruzie trok Danny een pistool en schoot haar vader neer van
50cm afstand.
2. Verhaal van Danny: moeder haalde pistool uit haar handtas, richtte hem op Danny. Hij sloeg hem uit
haar hand, waardoor het pistool viel en afging in het hoofd van vader van 2m afstand.
Rijkbloem wordt onderzocht op kruitsporen, die zijn niet gevonden. Maar moeder en dochter zijn niet eens
gefouilleerd of gecontroleerd hierop. Er was hier sprake van een goed verhaal (van moeder en dochter) en een
tunnelvisie. Een goed verhaal geeft context.
Er moet:
- Een verhaal zijn
- Feiten moeten daarin verankerd worden
Rechter gaat daarbij uit van een bepaald scenario (wat er is gebeurd) en gaat daarna opzoek naar
passende bewijsmiddelen (verankering)
Probleem bij de (bewijs)beslissingen van de rechter
Rechter moet beslissen op basis van de selectie en interpretatie van feiten. Feiten worden geselecteerd uit
de dossierstukken en op een bepaalde manier uitgelegd (van context voorzien). De vastgelegde feiten
(potentiële bewijsmiddelen) worden ondergebracht bij/gelinkt aan een rechtsregel.
Maar hoe kan de rechter zinvol onderscheid maken tussen relevante en irrelevante feiten?
Dat onderscheid kan de rechter alleen maar maken als hij een scenario (toetsingskader) in zijn
hoofd heeft.
Rechter redeneert dus niet naar een beslissing toe, maar redeneert terug (regressief) vanuit een bepaald
scenario. Het scenario bepaalt de selectie van de feiten en brengt de rechter ook bij een mogelijk toepasselijke
rechtsregel.
Rechter moet die selectie-beslissing motiveren, maar er zijn geen duidelijke regels voor de selectie van
bewijsmiddelen. De waardering van een bewijsmiddel is voorbehouden aan de rechter. Dat maakt
motivering toch vaak willekeurig. Rechter legt enkel uit waarom hij getuige A. betrouwbaar achter, maar
verantwoordt niet waarom hij de met A strijdige verklaring van B niet toepast.
Conclusie
Het goede verhaal is niet perse het ware verhaal. Met name wanneer het goede verhaal niet of nauwelijks
verankerd is in de werkelijkheid (onderbouwd is met bewijsmiddelen) dient de rechter kritisch te zijn. Dat is
helaas niet altijd het geval.
,Zaak 2: Kees van den B.
Feiten
De kinderen zeiden dat Kees hen had mishandeld. Er was een escalatie van beschuldigingen
De kinderen van Aafke hadden allemaal een slechte jeugd gehad. Door aanwijzingen zijn ze erachter gekomen
dat ze seksueel misbruikt zijn door ouders en wellicht door anderen. Maar ze kwamen hier pas veel later
achter. Er ontstonden complicaties in het opsporingsonderzoek toen de beschuldigingen escaleerden zo erg,
dat ze niet meer geloofd konden worden. Vooral voor Kees van den B. was dit belangrijk: hij had slechts enkele
maanden een vaderrol, maar hij kreeg de meest ongeloofwaardige beschuldigingen. Dit kwam doordat de
kinderen met elkaar gepraat hadden creëert gezamenlijk verhaal/gezamenlijke realiteit = collaborative
storytelling
1. Collaborative storytelling: onderlinge communicatie (tussen de kinderen)
2. De politie ging mee met de fantasie van Willy
3. Tante Ietje en tante Jetje (die ze opvingen) waren min of meer onderdeel van het verhoor hadden
eigenlijk teruggefloten moeten worden
Zaak 3: De Zaak Opa Donker
Feiten
Hij werd beschuldigd van het betasten van zijn kleinkind. Eerder al beschuldigd door buurmeisje, maar dit was
gewoon fantasie. Bij het verhoor is gebruik gemaakt van operant leren het verhaal van het kind werd een
richting op geduwd door beloning en straf. Verhoorster stuurde het gedrag van het kind, door afkeuring en
goedkeuring. Ze wilde haar eigen verhaal als waarheid. Hierdoor is in principe een valse verklaring afgelegd.
Disclosure: de ontdekking, je blijft doorvragen
Probleem met kinderen
- De loyaliteit
- Taalgebruik: begrijpt het kind het wel?
- De welwillendheid: nee is een negatief woord, ja is een positief woord
- De procedures: het is altijd maar een inschatting
- Suggestibiliteit: manipuleren met taal
De poppenmethode
Kinderen laten naspelen wat er gebeurd is met poppen. Deze methode kan nooit als beslissingsgrond worden
gebruikt, want het is te onbetrouwbaar
Operant leren: het gedrag van het kind wordt perfect gestuurd door de af- en goedkeuring van de
interviewster
Oordeel
van de rechter
Ook de rechter die deze zaak behandelde, za het na er door de verdediging op attentgemaakt te zijn. Zelf de
officier
van justitie zag het en stelde na het pleidooi voor de zaak alsnog terug te trekken.
De rechter verklaarde met instemming van de officier van justitie en verdediging het OM alsnog niet-
ontvankelijk.
De zaak is geëindigd met een niet-ontvankelijkverklaring vanwege het overschrijden van de redelijke termijn.
Formeel-juridisch was dat wellicht een juiste beslissing omdat de ontvankelijkheid een voorvraag betreft en
deze vraag logischerwijze voorafgaat aan de bewijsvraag (1 e vraag van art. 350 Sv). Echter, de genoegdoening
die Opa Donker toekwam zou mijns inzien door een vrijspraak veel meer betekenis hebben gekregen. Er was
immers totaal geen bewijs dat hij het misbruik had gepleegd. Vermoedens, speculaties, vage verklaringen
waren de voedingsbodem voor deze aanklacht en vanuit dat oogpunt was een vrijspraak beter op zijn plaats
geweest om aan te geven welk soort fouten in deze zaak gemaakt zijn.
, Zaak 4: De Schiedammer Parkmoord
Feiten
Twee kinderen waren in de bosjes geduwd, daar werden ze misbruikt en het meisje werd vermoord. Het
jongetje overleefde het net en rende het bos uit. Daar stond Cees B. met iemand te praten. Hij zag het kind en
belde meteen 112, maar hij werd toen zelf als verdachte aangemerkt. Er waren tips voor een andere verdachte
(Wik H.), maar deze werden genegeerd. Cees B. werd verhoord en bekende, dag erna trok hij zijn bekentenis in.
Hij werd veroordeeld en een paar jaar later vrijgelaten toen de echte dader bekend had.
Waarom dan bekend? belangrijkste reden was de druk die werd uitgeoefend tijdens een verhoor! Er waren
methoden gebruikt die valse bekentenissen uitlokken: agenten gaven Cees B. intieme informatie over de zaak,
ze praatten hem twijfel over het eigen geheugen aan. Daarnaast benadrukten ze het voordeel van bekennen
(strafvermindering enz.)
De ‘otherwitness-truc’: er werd gezegd dat er sprake was van bewijsmateriaal, terwijl dat helemaal
niet het geval was
Er is heel veel fout gegaan in dit proces, voorbeelden:
- Er zaten gaten in de zak waar Nienke in zat
- Er was een beertje in de zak gedaan (DNA)
- Er zijn bordjes gebruikt van een ander onderzoek
- Plaats delict was niet goed afgezet iedereen kon er doorheen lopen
- Er waren 4 verklaringen die wezen naar Wik H. (zelfs zijn eigen moeder) maar deze werden genegeerd
Wat ging er allemaal fout?
1. Het signalement: M. (jongetje) zei dat hij een pokdalig gezicht had, maar Cees B. is wat voller
2. Het verhoor: verhaal Cees B. klopte niet met de werkelijkheid
3. De bekentenis maar terug ingetrokken
Valse bekentenissen kom door
1. De verdachte twijfelt aan zijn eigen geheugen.
2. Praten in hypotheses.
3. Trucs.
4. Het confronteren met (al dan niet gefingeerde) verklaringen van anderen.
5. Het weggeven van informatie over het delict.
6. De verdachte mag raden.
7. Ontberingen (daglicht/slaapgebrek)
Conclusie Van Koppen
De kans dat Kees B. onschuldig is lijkt groter dan de kans dat hij het misdrijf heeft gepleegd.
Was de conclusie die werd gegeven voordat Wik H. werd aangehouden
Conclusie Tunnelvisie (van een misdrijf geleid naar en verdachte geleid onderzoek)
Valse bekentenis/juridische gevolgen
Ook een in een proces-verbaal vastgelegde valse (en dus onjuiste) bekentenis is een wettig bewijsmiddel
(artikel 344 Wetboek van Strafvordering), maar hopelijk niet overtuigend (voor de rechter).
Als verklaring tot stand is gekomen onder geoorloofde druk/door misleiding kan sprake zijn van
vormverzuim in de zin van artikel 359a Wetboek van Strafvordering en kan verklaring onder strikte
voorwaarden als onrechtmatig verkregen van bewijs worden uitgesloten.
Een bekentenis die vals/onjuist is kan dus door de rechter:
1. Niet worden geaccepteerd omdat de overtuiging ontbreekt dat de verklaring
valide/betrouwbaar is;
2. Van het bewijs worden uitgesloten omdat verklaring onrechtmatig is verkregen;
3. Combinatie van 1 en 2 onrechtmatig verkregen en (daarom)
onbetrouwbaar/niet overtuigend.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lawstudent67. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
