Methodologie van sociaalwetenschappelijk onderzoek
College 1: Introductie
1. Waar gaat deze cursus over?
Hoofdstructuur van de cursus:
• Blok 1 -> Uitgangspunten en ontwerpen van onderzoek.
o Twee onderzoeksstrategieën: kwalitatief en kwantitatief.
o Stappen in het onderzoeksproces: de empirische cyclus
o Onderzoeksdesign: experimenteel, cross-sectioneel, longitudinaal, case
study, vergelijkend design.
o Ethiek
• Blok 2 -> Kwalitatieve onderzoeksmethoden
• Blok 3 -> Kwantitatieve onderzoeksmethoden (dataverzameling)
• Blok 4 -> Het combineren van kwalitatief en kwantitatief onderzoek (mixed methods)
2. Waarom onderzoek doen? (H1)
Wat is wetenschappelijk onderzoek?
• Systematisch (vs. intuïtief): bewuste planning, duidelijk onderzoeksproces.
• Controleerbaar, transparant (vs. ondoorzichtig): uitleg en reflectie over hoe je
tot kennis bent gekomen.
• Empirisch bewijs geeft de doorslag (vs. speculatie, eigen ideeën).
3. De stappen in het onderzoeksproces
1. Onderzoeksvraag
2. Literatuur bestuderen
3. Concept en theorie
4. Selectie en onderzoekseenheden
(sampling cases)
5. Dataverzameling
6. Data-analyse
7. Rapportage (writing up)
o.a. selectie cases
The messiness of social research:
Reconstructed logic (navolgbare logica); een duidelijke stap-voor-stap procedure versus
Logic of practice (logica van de praktijk); rommeliger, verschilt per project, minder regels,
meer ambachtschap.
4. Stappen in het onderzoeksproces: focus question
1. Onderzoeksvraag -> Waarom is de onderzoeksvraag zo belangrijk?
- Aanleiding en relevantie
o Wetenschappelijk probleem? Of juist focus op implicaties voor de praktijk?
- Type vragen
o Exploratory study (verkennend)
, o Descriptive study (beschrijvend)
o Explanatory study (verklarend)
o Evaluatie study (evaluatie)
- Beïnvloedt alle overige fasen van het onderzoeksproces
o Welke literatuur ga je bestuderen?
o Onderzoeksdesign? (o.a. populatie en sample)
o Welke analyses?
o Conclusie en aanbeveling
Andere soorten van onderzoeksvragen (minder belangrijk):
- Voorspelling
- Ontwikkel ‘good practice’
- Empowerment
- Vergelijking
Je kunt niet beginnen met een onderzoek als je geen onderzoeksvraag hebt omdat je anders
niet weet wat je te weten wilt komen
5. Literatuur bestuderen -> de rol van theorie in een onderzoek:
1. Het bereik van een theorie: wat is de reikwijdte van de theorie?
a. Empirical generalization (empirische generalisatie): een geïsoleerde propositie
die een geobserveerde samenhang tussen twee of meer verschijnselen
samenvat
b. Middel-range theories (Merton): hij zegt dat wij er meer tussenin moeten
zitten. Het moet breed maar niet vaag zijn.
c. Grand theories: algemeen, abstract theoretisch framework. De theorie is hierin
heel breed
2. De richting van theorieontwikkeling: het testen of ontwikkelen van theorie
a. Deductie = van theorie naar concrete hypothese (theorie toepassen)
b. Inductie = van specifieke observaties naar theorie (theorie ontwerpen)
Het is meestal in je onderzoek zo dat je een deductieve fase en inductieve fase hebt. Begint
vaak met deductie dat uiteindelijk meer de kant dan inductie opgaat en zo verder.
Iteratie = herhaling. Na de fase van theoretische reflectie over de gegevens, gaat de
onderzoeker meer gegevens verzamelen om de theorie aan te scherpen.
, College 2: Social research strategies
Kwantitatieve en kwalitatieve benaderingen
Filisofische uitgangspunten
Ontologie (zijnsleer)
Houd zich bezig over hoe de werkelijkheid er uit ziet. Wat is de fundenmentele aard van de
werkelijkheid? Hoe zit de (sociale) werkelijkheid in elkaar? Wat zijn de eigenschappen van het
zijn?
Ontologische standpunten: twee uitersten
− Objectivisme = het standpunt dat er een wereld/werkelijkheid bestaat, die
onafhankelijk is van het menselijk bewustzijn
− Contructivisme = het standpunt dat er geen wereld/werkelijkheid bestaat, die
onafhankelijk is van het menselijk bewustzijn. De werklijkheid is een subjectief
bouwsel, dat door individuen of groepen mensen wordt gevormd.
Epistemologie (kennisleer)
Hoe kunnen we de wereld om ons heen kennen? Wat kunnen we weten? Hoe komen wij tot
aanvaardbare kennis? Wat is de oorsprong, aard en reikwijdte
Epistemologische standpunten: twee stromingen die aansluiten op
objectivisme/contructivisme
1. Popper; theorieën zijn met elkaar te vergelijken. We kunnen dichter bij de
waarheid komen door ze te toetsen aan de harde feiten en onjuiste theorieën weg
te gooien (visie op objectivisme).
2. Kuhn; het ene paradigma is niet beter dan het andere. Ze zijn onverenigbaar (de
verschillende paradigma’s kunnen geen informatie uitwisselen). Een paradigma-
wisseling (denkraam) brengt ons niet dichterbij de waarheid (visie op
constructivisme).
Voorbeeld van paragidma-wisseling:
• De Copernicaanse revolutie: de aarde is rond en draait/de aarde is plat en heeft een
vast middelpunt…
Hoe werkt dit binnen sociale wetenschappen?
Kuhn: een paradigma is iets dat iedereen deelt. Er is een gemeenschappelijke noemer, een
gemeenschappelijke taal bij een paradigma. Bij natuurwetenschappen heb je te maken met
een gemeenschappelijk paradigma, bij sociaal wetenschappen hebben wij dat niet.
In de sociale wetenschappen is er geen overeenstemming over de ontologische en
epistemologische veronderstellingen, en dus geen eenduidige visie op hoe onderzoek gedaan
kan en moet worden. Er zijn twee ideaaltypische benaderingen om kennis over de sociale
werkelijkheid te vergaren:
Positivistische school: verklaren
Benadering wordt ook wel aangeduid als ‘natuurwetenschappelijke methode’. Als je
wilt weten waarom mensen roken, verstuur je een enquete met daarin ook vragen als
opleiding, leeftijd waardoor te verklaren valt dat met name ‘jongeren met een lage
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Demi17. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.