DTZ2021 KANSEN IN DE ZORG
De rol van digitalisering, digitale Technologie en Zorg,
Gezondheidswetenschappen, Maastricht University 2020/2021
,Taak 1: Probleemstelling: welke preventieve technologie bestaan er voor ouderen?
Leerdoel 1: Wat is e-health, domotica, m-health en preventie?
Bronnen: ordening in de wereld van eHealth, Nictiz (2012),
eHealth: het gebruik van nieuwe informatie en communicatietechnologieën, en met name
internet technologie, om gezondheid en gezondheidszorg te ondersteunen of te verbeteren.
Drie dimensies van eHealth
1. Het zorgproces: eHealth is vooral gericht op het ondersteunen en verbeteren van
gezondheid en gezondheidszorg. Dit gebeurt niet alleen door het implementeren van
ICT maar ook door het zorgvuldig aanpassen en verbeteren van bestaande
systemen.
2. De gebruiker: een belangrijke vraag bij het implementeren van zorg is; “Wie is de
gebruiker?”, denk hierbij aan patiënten, zorgverleners of anderen.
3. Soort eHealth: welke nieuwe informatie- en communicatietechnologieën worden
ingezet?
Indeling van eHealth (RVZ), deze indeling is inmiddels al meer dan tien jaar oud. Kan
afgevraagd worden of deze nog up to date genoeg is.
• E-Zorg: primaire zorgproces. Deze categorie wordt onderverdeeld in e-diagnose, e-
therapie en e-care. Enkele voorbeelden zijn: anamnese of diagnose via internet,
medicatie op afstand en patiëntinstructies op afstand.
• E-Ondersteuning: processen die het primaire zorgproces ondersteunen. Deze
categorie wordt onderverdeeld in e-administratie, e-management en e-quality
(educatie, beslissingsondersteuning, richtlijnen en benchmarkinformatie). Enkele
voorbeelden zijn online afspraken maken, elektronische patiëntendossiers en online
voorraadbeheer.
• E-Public health focust zich op het gebied van preventie en voorlichting. Enkele
voorbeelden zijn bevolkingsonderzoeken en voorlichtingen op scholen.
Domotica: verzamelnaam voor toepassingen voor automatisering in huis. Een voorbeeld
hiervan zijn valsensoren en trapliften.
,Elektronische woonautomatiseringssystemen, veelal geïntegreerd met elkaar, die op afstand
bedienbaar zijn. Domotica kan worden ingezet in de eigen woning en richt zich op veiligheid,
communicatie en/of het verhogen van comfort en gemak (van der Genugten, 2017).
Voordelen van domotica:
- Ouderen kunnen op deze manier langer (zo goed als) zelfstandig thuis blijven wonen.
- Besparing van zorgkosten (verminderd valongevallen en de zorg die hierbij verleend
dient te worden).
- Vervult immateriele behoeftes: geeft gevoel van veiligheid en zelfstandigheid.
Bron: preventieve domotica voor zelfstandige ouderen, van der Gugten (2017).
m-Health: Onder m health wordt het gebruik van digitale toepassingen in de
gezondheidszorg verstaan met de term m-health wordt vooral verwezen naar het gebruik van
mobiele toestellen en toepassingen in de zorg. Dit wordt gebruikt om gezondheidsgegevens
in real time te meten en te delen tussen patiënten en zorgverleners. Een voorbeeld hiervan
zijn hartslagmeters of apps voor diabetici die worden gedeeld met de internist.
Preventie: preventie is gericht op het voorkomen van gezondheidsproblemen en ziektes.
Preventie kan worden verdeeld in drie categorieën; primaire, secundaire en tertiaire
preventie.
1) Primaire preventie
Voorkomen van nieuwe gevallen van ziekte
o Gezonde mensen
o Persoonsgericht bv vaccinaties of collectief gericht bv gedragsverandering
- gezondheidsvoorlichting en -opvoeding (GVO)
- Bevordering positieve gedragsfactoren
- Flankerend beleid (buiten de gezondheidszorg) duurder maken van
ongezonde producten
2) Secundaire preventie
Aandoening in een zo vroeg mogelijk stadium ontdekken
Bevolkingsonderzoek (preventieparadox → toepassing preventieve maatregel heeft
voordelen voor grote groep, weinig voordelen voor individu en sterftekansconcurrentie kans
op andere ziektes kan groter zijn, totale sterfte wordt niet verminderd)
3) Tertiaire preventie (niet alle ziektes zijn te voorkomen/chronische ziektes)
Beperken van gevolgen van een gediagnosticeerde aandoening
Tekorten opheffen, zelfredzaamheid (kwaliteit van leven)
Leerdoel 2: welke vormen van preventieve eHealth, domotica en mHealth zijn er?
eHealth
• Apps voor zelfmoordpreventie
• Apps en sites voor soapreventie
• Leefstijlapps
• Apps om gezondheid te meten bijvoorbeeld hartslag meter
, • Apps die menstruatiecyclus bijhouden om zo kans op zwangerschap te vergroten of
juist te verkleinen
• Apps en websites gericht op genotsmiddelen; informatie over drugs en waar je ze kan
laten testen
• Groot aanbod van apps gericht op geestelijke gezondheidszorg
Domotica
Domotica wordt verdeeld in drie categorieën: dienstverlenende domotica, probleemgerichte
domotica en preventieve domotica.
• Zelfwerkende stofzuigers, dit vermindert het aantal valincidenten.
• Spraak assistent thuis, huishoudelijke apparatuur bedienen door middel van stem.
• Trapliften
• Wekkers met een trilfunctie
• Slimme deurbel
• Valsensoren
mHealth
• Wearable die meerdere dingen screent en bijhoudt zoals hartslag, stappen en slaap.
Door het analyseren van deze informatie kan bijvoorbeeld een burnout worden
voorspeld.
• Therapie gericht op het verminderen van angst door middel van cognitieve
gedragstherapie, deze worden nu vaak vervangen met vragenlijsten via internet of
apps.
Leerdoel 3: wat zijn de voor en nadelen van preventieve zorgtechnologie?
Voordelen:
• Anonimiteit, dit vergroot de kans dat mensen willen meewerken. Het beperkt de
risico’s op ongewenst doorspelen van informatie.
• De informatie is 24/7 beschikbaar voor de gebruiker, dit vergroot het gebruiksgemak.
Ideaal voor mensen die veel werken.
• Cliënt komt goed voorbereid naar een afspraak.
• Kosten zijn lager, effectiviteit is vrijwel gelijk → kosteneffectiviteit.
• Het verhoogt de zelfredzaamheid van mensen.
• De kwaliteit van leven wordt verbeterd door behoeftevervulling aan sociale interactie.
• Langer en comfortabeler thuis wonen.
• Preventieve zorgtechnologieën zorgen voor beveiliging en veiliger aanvoelen van de
woning.
• Het bereik van de technologieën wordt vergroot, denk hierbij aan de corona app.
Nadelen
• Dataverzameling brengt ook privacyrisico’s met zich mee, hoe goed is de informatie
beveiligd?
• Sommige mensen hebben geen internet en dus geen toegang tot deze technologie.
• Het wennen aan zelfmanagement kan voor sommige mensen ook als beperkend
worden ervaren.
• Wanneer de technologie nog niet helemaal goed af is gesteld kan het juist voor meer
werk zorgen. Bijvoorbeeld te gevoelige valsensoren waardoor het alarm te vaak af
gaat.
• Mensen kunnen makkelijk afhaken, therapietrouw ligt lager door het gebrek aan
(sociale) controle.
• Het garanderen van anonimiteit is lastig. Vaak is ook een bepaalde hoeveelheid aan
informatie nodig voor een goed advies/behandeling/gebruik.