Leren en onderwijzen, over de praktijk van onderwijzen
Hoofdstuk 1, voor je begint
Om je werk goed te doen, moet je regie over situatie krijgen, de situatie goed kennen: situationeel
werken.
Vragen over inhoud
Je hebt vooraf antwoord nodig over de inhoud, zoals:
- Over welke leerinhoud gaat het precies?
- Wat is de zin van deze leerstof?
- Wat wil ik dat elke leerling na afloop weet en/of kan?
- Wat is de plek van de inhoud op de leerlijn: wat leren ze ervoor en erna?
- Hoe omvangrijk is de stof en hoe verhoudt zich dat tot de beschikbare tijd?
- Wat os de structuur van de stof?
- Welke type beheersing is gewenst?
Vragen over leerlingen
Geen groep is hetzelfde. Voor parallelgroepen met eenzelfde leeftijd en samenstelling moet ook een
oriëntatie gedaan worden.
- Over welke leerlingen gaat het?
- Wat weten ze al van de inhoud?
- Welke werkwijzen beheersen ze?
- Is de inhoud betekenisvol voor de leerlingen?
- Hoe is het klimaat in de groep?
- Hoe gaan de leerlingen met elkaar om?
- Hoe gaan deze leerlingen met volwassenen om?
Vragen over de school
Sommige scholen stellen weinig eisen en laten veel over aan de leerkracht als de resultaten maar
goed zijn. Leerkracht moet antwoorden vinden op:
- Hoe voorschrijvend is de school voor wat betreft de inhoud van onderwijs?
- Welke pedagogische basisprincipes hanteert de school?
- Is er sprake van een didactische huisstijl van de school?
- Is er een algemeen differentiatiebeeld of –model?
Vragen over de leerkracht
De bepalende factor voor wat er wel en niet gebeurt. Stel jezelf voordag de vragen:
- Hoe verhoud je je tot deze inhoud?
- Weet je er veel of weinig van?
- Hoe verhoud je je tot de leerlingen: Vind je ze leuk om mee te werken?
- kan er sprake zijn van een pedagogische relatie in de zin van wederzijds vertrouwen?
- Kun je de leerlingen aan?
- Waar liggen je zekerheden en waar je twijfels of angsten?
Oriëntatie op de inhoud
Als de leerkracht geen kern en bijzaken onderscheidt, keuzes maakt en ordent, verliest hij de regie in
het onderwijsproces.
De manier waarop leerlingen de leerstof beheersen, is bepalend voor de wijze waarop je het
leerproces inricht.
Kern en bijzaken
De overheid definieert resultaten steeds nauwkeuriger, maatschappelijke vraagstukken vragen om
aandacht, er zijn eisen van vervolgopleidingen, beroepsprofielen, vragen van ouders, de inhoud van
boeken en toetsen en examinering.
, De leerkracht kiest wat welke tijd en aandacht verdient. Het maakt keuzes op verschillende gronden:
- Op basis van inhoud: wat is belangrijk?
- Belevingswereld als uitgangspunt
- Voorkennis van de leerlingen
- Aanleiding van de actualiteit
Kern van leerstof is dat wat iedereen bij de afronding moet weten of kunnen. Rondom de kern zijn er
ondersteunende kennis die de kern verrijken en aanvult.
Inhoud kiezen en ordenen
Scholen stellen hun lesprogramma samen op basis van traditie, overheideisen en maatschappelijke
vragen. Op terreinen vindt een; kennisexplosie.
Programma’s raken overvol. Als je snapt waar het om gaat, ga je gemakkelijker om met de inhoud en
kan je zelf meer invulling geven.
Een hulpmiddel in keuzeproces kan zijn om kennis te structureren en te schematiseren met behulp
van de volgende criteria:
- Tijdsvolgorde.
- Oorzaak en gevolg
- Complexe samenhang:
- Verhouding tussen delen en geheel
- In vergelijkingen
Als het gaat om leren van een handeling (schrijven bijv.), zijn volgende vragen van belang:
- Essentiële deelhandelingen: haal je pen niet van papier tijdens schrijven
- Meest succesvolle volgorde van handelingen
Voor goede oriëntatie is kijken naar plaats van inhoud op de leerlijn. Bij lineair denken over inhoud
moet vastgesteld worden welk voorafgaand leren de inhoud verondersteld, welke inhouden of
doelen volgen op de inhoud die aan de orde is.
Kiezen betekent ook besluiten wat je niet doet. De leerkracht is regisseur over het leren en maakt
keuzes.
Er worden keuzes gemaakt afhankelijk van tradities binnen de school, groep waarmee je werkt, eigen
opvattingen en voorkeuren van collega’s en beschikbare methodes en materialen.
Verschillende soorten kennis
Drie werkwoorden die kennis typeren zijn: onthouden, begrijpen en toepassen.
We spreken niet meer van kennen en kunnen maar van verwerven van competenties. Daarmee
wordt integratie van kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten beschreven.
Een verhaal waarvan leerlingen de kern moeten onthouden, moet rondom die kern vorm krijgen en
zo voorbereid worden.
Verhaal dat gericht is leerlingen mee te nemen naar een dieper begrip moet anders.
Als het doel is de ze nieuwe kennis toepassen, kun je niet volstaan met uitleg en oefenen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper saaa. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.