AUTEURSRECHT
Materiële Oorspronkelijk ® vuistregel: ‘Kan worden uitgesloten dat twee
vereisten ® auteurs, onafhankelijk van elkaar, precies hetzelfde werk maken?’
het begrip Indien het antwoord nee is, mag aangenomen worden dat van een werk
‘werk’ sprake is.
• Hoge Raad: EOK&PS (Stokke/Fikszo-arrest)
o EOK: mag niet ontleend zijn aan een ander werp.
o PS: scheppende menselijke arbeid en creatieve keuzes
die een voortbrengsel zijn van de menselijke geest
(Endstra-arrest). Het mag dus niet te banaal en/of triviaal
zijn.
§ Voor de persoonlijke stempel geldt een lage
drempel ® niet meer dan een onbedoelde
vingerafdruk die aan iedere waarneembare
menselijke communicatie een (vluchtig) subjectief
karakter geeft. Niet vereist is dat de werken
bewust een werk heeft willen scheppen en
bewust creatieve keuzes heeft gemaakt (Endstra-
arrest).
• Hof van Justitie: EIS
Þ Kortom, voorwerp moet nauwkeurig en objectief (zintuigelijk)
kunnen worden geïdentificeerd.
o Het werk moet waarneembaar zijn (geweest).
o Uitzondering ® aan deze eisen is voldaan bij wetten,
maar toch kan wetgeving geen auteursrechtelijke
bescherming genieten (artikel 11 Aw).
Þ Overige eisen uit de jurisprudentie: scheppende en creatieve
arbeid (Infopaq-arrest), uitdrukking van de persoonlijkheid van
de maker (vrije creatieve keuzes), de creatieve geest moet op
een oorspronkelijke manier tot uiting worden gebracht (Painer-
arrest en Dataco-arrest).
Þ Een combinatie van niet-oorspronkelijke elementen kan wél
auteursrechtelijke bescherming genieten, omdat er een vrjie en
creatieve keuze van de maker aan ten grondslag kan liggen
(Burgers Lederwarenfabriek/Basil-arrest).
Þ Bovenstaande geldt ook voor gebruiksvoorwerpen (Cofemel/G-
Star-arrest).
Uitzondering ® techniek.
• Indien alle wezenlijke kenmerken van een voorwerp louter
functioneel zijn, kan er geen sprake zijn van een werk (geen
creatieve inspanning geleverd) en kan het voortbrengsel dus
geen auteursrechtelijke bescherming genieten.
o Dat er alternatieven zijn, duidt op keuzemogelijkheden,
maar is niet doorslaggevend.
, •Let op! Indien het voorwerp een fantasie- of sierelement bevat,
kan het voorwerp wél worden beschermd (Lego-arrest en
Brompton-arrest).
• Het enkele feit dat een voorwerp een gebruiksfunctie heeft, wil
niet zeggen dat het voorwerp enkel functioneel is. Ook een
voorwerp met een gebruiksfunctie kan dus auteursrechtelijk
worden beschermd (Stokke-Fikszo-arrest).
o Een combinatie van niet-oorspronkelijke elementen kan
wél auteursrechtelijke bescherming genieten, omdat er
een vrije en creatieve keuze van de maker aan ten
grondslag kan liggen.
Formele Er gelden geen formele vereisten voor het ontstaan van het
vereisten auteursrecht. Het auteursrecht ontstaat van rechtswege op het
moment van scheppen.
Rechthebbende Maker ® degene wiens creativiteit in het werk is terug te vinden.
Eenmaal de maker, altijd de maker. Aan de maker komen
persoonlijkheidsrechten toe. De maker is in veel gevallen ook de
rechthebbende, maar niet altijd.
• Meerdere makers? Gemeenschappelijk werk (artikel 26 Aw). Er
is sprake van een gemeenschappelijk werk als de delen niet
meer van elkaar gescheiden kunnen worden.
Rechthebbende ® degene aan wie het auteursrecht toekomt. De
rechthebbende mag beslissen over het verveelvoudigen en openbaar
maken. Wanneer is de rechthebbende iemand anders dan de maker?
• Als de rechthebbende de auteursrechten heeft overgedragen.
• Artikel 7 Aw (werkgeversauteursrecht):
o In dienst van een ander (ondergeschiktheid ®
freelancers vallen hier dus niet onder).
o Vervaardigen van bepaalde werken (iemand is in dienst
om bepaalde werken te maken).
o Wat indien er geen sprake is van een dienstverband,
maar iets in opdracht wordt gemaakt? Is er dan sprake
van opdrachtgeverswerknemerschap? Op grond van de
Auteurswet niet, maar artikel 3.8 lid 2 jo. 3.29 BVIE biedt
wel iets zodanigs (S&S/Esschert-arrest).
§ Dit laatste geldt alleen indien
gebruiksvoorwerpen worden vervaardigd.
• Artikel 8 Aw (auteursrecht van een instelling)
o De instelling wordt automatisch rechthebbende indien zij
een werk openbaar maakt en daarbij geen natuurlijk
persoon vermeld, tenzij de openbaarmaking
onrechtmatig is.
Inhoud Exploitatierechten (I):
1. Verveelvoudigen (artikel 13 Aw):
o Slaafs verveelvoudigen, kopiëren of reproduceren.
o Bewerken of nabootsen in gewijzigde vorm.
, o Er moet sprake zijn van ontlening.
o ‘Wie stelt, moet bewijzen’
§ Uitzondering: bij een bepaalde mate van
overeenstemming van twee werken, dient de
gedaagde te bewijzen dat er sprake is van een
zelfstandige schepping die niet de vrucht is van
(on)bewuste ontlening ® en dus niet de eiser
(Barbiepop-arrest).
Þ Bij gebruiksvoorwerpen moet aan een extra eis zijn voldaan.
Beoordeeld dient te worden in welke mate totaalindrukken van
het beweerdelijk inbreuk makende werk of bewerkte of
nagebootste werk overeenstemmen (Stokke/Fikszo-arrest) ®
totaalindrukkencriterium (Decaux/Mediamax-arrest).
o Zijn de totaalindrukken van producten van partijen
zodanig verschillend? Dan is van een inbreuk op het
auteursrecht geen sprake. Het verwarringsgevaar speelt
hierbij geen rol. Het komt erop aan of het beweerdelijk
inbreuk makende werk in zodanige mate de
auteursrechtelijk beschermde trekken van het eerdere
werk vertoont, dat de totaalindrukken die beide werken
maken te weinig verschillen voor het oordeel dat het
eerstbedoelde werk als een zelfstandig werk kan worden
aangemerkt (Una Voce Particolare-arrest).
§ Let op! Bij de beoordeling hiervan kunnen de niet
door het auteursrecht beschermde elementen
(omdat ze puur functioneel van aard zijn) niet
worden weggedacht (Stokke/Fikszo-arrest).
§ Je kunt één auteursrechtelijk beschermde trek
van een werk overnemen, omdat de andere
elementen van een werk kunnen verschillen.
Ø Discutabel hoe wenselijk dit is.
Þ Let op! Een tijdelijke reproductie die van voorbijgaande of
incidentele aard is, kan niet worden aangemerkt als
verveelvoudiging.
2. Openbaar maken (artikel 12 Aw): het ter beschikking
stellen/toegankelijk maken voor publiek. Er zijn verschillende
vormen van openbaar maken:
o Doen verschijnen van een werk
o Verdere verspreiding van (fysieke) exemplaren
(distributierecht)
§ Verdere verspreiding van een inbreuk makende
verveelvoudiging.
Ø Voor verkoop, maar ook door simpelweg
het aanbieden zonder dat een exemplaar
wordt verkocht ® verboden (artikel 4 lid 1
Auteursrechtrichtlijn).
, § Verdere verspreiding van exemplaren die
rechtmatig in het verkeer zijn gebracht.
Ø Dit is in beginsel toegestaan (artikel 4 lid 2
Auteursrechtrichtlijn + artikel 12b Aw),
omdat er sprake is van uitputting.
ú Uitputting ® exemplaren moeten
met toestemming van de
auteursrechthebbende in het
verkeer zijn gebracht + in de EER
rechtmatig in het verkeer zijn
gebracht (artikel 12b Aw).
ú Let op! Een recht wordt niet
uitgeput door verhuur (artikel 12
lid 2 Aw) of door uitlening van
openbare bibliotheken (artikel 12
lid 3 jo. 15c Aw).
ú Wijziging stuit uitputting (Art &
Allposters/Pictoright-arrest).
ú Het uitputtingsrecht geldt in
beginsel alleen voor fysieke
voorwerpen (dus niet voor
bijvoorbeeld muziek en games).
Uitzondering ® software.
o Immateriële openbaarmaking (artikel 3 lid 1
Auteursrechtrichtlijn en 12 Aw): het publiek krijgt een
werk te horen of te zien, zonder dat het de beschikking
krijgt over de stoffelijke exemplaren (bijvoorbeeld het
tonen van een film in de bioscoop of het uitzenden van
een radio- of TV-uitzending). Hieronder valt ook het
secundair openbaar maken (bijvoorbeeld het doorgeven
van muziek via de radio in een café).
§ Artikel 3 Auteursrechtrichtlijn ziet op een
immateriële openbaarmaking, waarbij het publiek
niet aanwezig is op de plaats van de oorsprong
(bijvoorbeeld doorgifte van TV-programma’s in
een hotel, wachtkamer, tandarts,
internetstream).
ú In dit soort situaties is artikel 12 Aw van
toepassing langs de lijn van artikel 3 lid 1
Auteursrechtrichtlijn.
§ Artikel 12 Aw ziet op situaties waarbij het publiek
op de plaats van de oorsprong aanwezig is
(bijvoorbeeld liveconcerten en het tentoonstellen
van kunstvoorwerpen in een museum).
ú In dit soort situaties is artikel 3 lid 1
Auteursrechtrichtlijn niet van toepassing.
