Tentamen CA1
Hoofdstuk 1
Antropologie, de studie van de menselijke soort en zijn naaste verwanten, is een
vergelijkende en holistische wetenschap. Holisme refereert hier naar het onderzoeker van
de gehele menselijke staat: verleden, heden, toekomst, biologie, samenleving, taal en
cultuur.
Antropologie richt zich op het ontdekken van menselijke diversiteit door tijd en ruimte, om
daarbij zoveel mogelijk te weten te komen over de menselijke staat.
Disciplines binnen antropologie
Algemene antropologie bestaat uit 4 sub disciplines:
- Culturele antropologie, de vergelijkende, cross-culturele studie van menselijke
samenleving en cultuur
Dit sub veld beschrijft, analyseert, interpreteert en beschrijft sociale en
culturele verschillen en overeenkomsten. Culturele antropologie berust op
cross-culturele werkwijze, omdat door het vergelijken van culturen
verschillen en overeenkomsten naar boven komen die niet gevonden kunnen
worden als er vanuit één cultureel oogpunt naar andere culturen gekeken
wordt.
Wolf: Menselijke populaties creëren hun culturen in wisselwerking met elkaar,
niet geïsoleerd.
Door middel van etnografie, veldwerk in een specifieke culturele setting,
beschrijft een antropoloog een specifieke groep, samenleving, gemeenschap
of cultuur door data te verzamelen en deze te verwerken. Het is een
onderzoeksmethoden waarin de antropoloog het dagelijks leven van een
andere cultuur nauw observeert, registreert en erin deelneemt en hiervan een
gedetailleerde beschrijving opmaakt. Een belangrijke methode is participant
observation.
Etnologie, de studie van socioculturele verschillen en overeenkomsten, is
een manier om data uit etnografieën generalisaties te formuleren over de
samenleving en cultuur. Etnologen testen hypothesen over culturele
overeenkomsten of verschillen om zo theorieën te formuleren om het begrip
over de werking van sociale en culturele systemen te vergroten.
- Antropologische archeologie, de studie van menselijk gedrag aan de hand van
materiële overblijfselen
Archeologie reconstrueert, beschrijft en interpreteert menselijk gedrag en
culturele patronen door middel van het onderzoeken van materiële
overblijfselen. Uit deze overblijfselen reconstrueren archeologen patronen van
bijvoorbeeld productie, handel en consumptie.
Paleoecologie is gericht op het onderzoeken van ecosystemen uit het
verleden.
Ecologie is de studie van onderlinge relaties tussen levende dingen in een
omgeving.
, - Linguïstische antropologie, de studie van taal en linguïstische diversiteit door tijd,
ruimte en samenleving
Linguïstische antropologie bestudeert taal in zijn sociale en culturele context.
Sociolinguïsten bestuderen relaties tussen sociale en linguïstische variatie.
- Biologische (fysieke) antropologie, de studie van menselijke biologische
verscheidenheid door tijd en ruimte.
Culturele factoren beïnvloeden de menselijke biologie. Bio cultureel is een
term die wordt gebruikt om aan te duiden dat zowel een cultureel als
biologisch perspectief wordt gebruikt om een situatie te analyseren.
Binnen biologische antropologie bestaan 5 specialiseringen:
1. Paleoantropologie, het onderzoeken van menselijke evolutie aan de
hand van fossielen
2. Menselijke genetica
3. Menselijke groei en ontwikkeling
4. Menselijke biologische plasticiteit, het vermogen van het
menselijke lichaam om ter veranderen in reactie op stressfactoren
zoals hitte, kou hoogte. Adaptie is het proces waarbij organismes
omgaan met omgevingsfactoren en stress.
5. Primatologie, onderzoek naar de biologie, evolutie, het gedrag en
sociaal leven van primaten
Antropologie heeft door zijn brede oriëntatie raakvlakken met andere academische velden,
zoals sociologie en psychologie.
Waar antropologie vaak berust op kleinschalig, kwalitatief onderzoek, onderzoekt sociologie
grootschalige, complexe groepen aan de hand van voornamelijk kwantitatief onderzoek.
Psychologie onderzoekt, net als sociologie, vaak slechts binnen zijn eigen cultuur.
Antropologen weten dat psychologische fenomenen niet alleen aan de hand van één cultuur
kunnen worden beschreven. Psychologische antropologie onderzoekt de cross-culturele
overeenkomsten en verschillen in psychologische eigenschappen. Zo bestaan er culturally
specific syndromes, vormen van ongewoon gedrag die alleen binnen één cultuur of groep
voorkomen. Na de ontdekking hiervan is de term culture-bound syndromes opgenomen in
het psychologische handboek voor geestelijke aandoeningen.
Naast academische antropologie heb je toegepaste antropologie, antropologie gebruiken
om hedendaagse problemen op te lossen. Het toepassen van antropologische kennis om
problemen in de samenleving te adresseren en te verhelpen. Zo heeft toegepaste
archeologie als doel om beslissingen te maken over welke archeologische vondsten
significante genoeg zijn om te bewaren. Dit wordt gedaan door cultural resource
management (CRM), beslissen wat bewaard moet blijven wanneer de volledige
archeologische vondst niet bewaard kan blijven.
De juiste rollen van een toegepaste antropoloog omvatten het IDENTIFICEREN van de
behoeften voor verandering dat de lokale mensen waarnemen, SAMENWERKEN met die
mensen om cultureel passende en sociale veranderingen te ontwerpen, en WERKEN om de
lokale bevolking te beschermen tegen schadelijke beleid en projecten die hen kunnen
bedreigen.
,Andere velden van toegepaste antropologie zijn:
- Antropologie en ontwikkeling, het veld dat de sociaal-culturele dimensies van
economische ontwikkeling onderzoekt
- Antropologie en onderwijs, de studie van studenten in de context van hun familie,
vrienden en enculturatie
- Urbane antropologie, de antropologie die het leven in steden en dorpen analyseert
- Medische antropologie, de vergelijkende bio culturele studie van ziektes,
gezondheidsproblemen en gezondheidszorgsystemen
Er zijn drie stappen voorgelegd waarop toegepaste antropologen kunnen
helpen de gezondheid van inheemse mensen te verbeteren:
1. Hun meest drukkende gezondheidsprobleem in kaart brengen
2. Informatie verzamelen over de mogelijke oplossingen
3. Oplossingen invoeren in partnerschap met de agencies die de baas zijn van
openbare gezondheidsprogramma’s voor de inheemse bevolking
Foster en Barbara beweren dat alle samenlevingen zogenoemde ‘’ziekte-
theoriesystemen’’ hebben om ziekten te identificeren, classificeren en te
verklaren. Er zijn drie verklaringen:
1. Personalistische ziekte theorieën geven de agents zoals tovenaars,
heksen, geesten en spirits de schuld van de ziekte
2. Naturalistische ziekte theorieën verklaren ziekte via onpersoonlijke
redenen. Die linken ziekten aan agents die geen persoonlijke kwaad willen
doen aan slachtoffers, zoals in de medicijnen wereld, of koud en warm eten
combineren in Latijns-Amerika. Ongelukken, genen
3. Emotionele ziekte theorieën nemen aan dat emotionele ervaringen ziekte
verklaren
- Bedrijfs- en organisatie-antropologie, de antropologie die etnografie gebruikt om
zakelijke culturen te begrijpen
Cultuur, tradities en gebruiken die worden doorgegeven door middel van het aanleren
hiervan.
Cultuur is de (veranderde) verzameling tradities, kennis en gebruiken die worden
doorgegeven door ze aan te leren, die de ideeën en het gedrag van mensen uit die cultuur
sturen en vormgeven. Het aanleren van dergelijke culturen heet enculturatie. Er is sprake
van cultuur wanneer deze samenhang, consistentie en permanentie vertoont.
Een cultuur is niet per definitie toegeschreven aan een duidelijke afgebakende groep, maar
bestaat eerder uit aanwijsbare culturele tradities, hoewel die niet altijd bekend zijn bij
anderen of de lijdende figuur. Het abstracte begrip cultuur koppelt tradities, gebruiken en
kennis niet alleen aan specifieke groepen maar laat ruimte om in te zien dat verschillen
groepen culturele tradities met elkaar delen en/of elkaars kennis beïnvloeden. 1 groep staat
niet gelijk aan 1 cultuur.
Overige belangrijke begrippen:
Een economie die gebaseerd is op het kweken van planten en/of dierlijke producten, food
production.
, Hoofdstuk 2
Cultuur kan verschillende definities hebben. Zo definieert Sir Edward Tylor cultuur als ‘’een
complex geheel van kennis, overtuigingen, kunst, morele waarden, wet, gebruiken en andere
mogelijkheden en gewoontes die men als lid van een samenleving kan verkrijgen.’’ Ook stelt
hij dat cultuur de natuurwetten gehoorzaamt en daarom wetenschappelijk bestudeerd kan
worden.
Clifford Geertz definieert cultuur als ‘’ideeën gebaseerd op cultureel leren en symbolen.’’ Hij
eigent cultuur hetzelfde karakter toe als wat computer engineers programma’s voor het
besturen van gedrag noemen; met controlemechanismen, zoals plannen, recepten, regels en
instructies.
Leslie White definieert cultuur als ‘’cultuur bestaat uit gereedschappen, hulpmiddelen,
kleren, sieraden, gebruiken, instellingen, geloof, rituelen, spelletjes, kunstwerken, taal, etc.’’
White stelt dat cultuur is ontstaan toen onze voorouders gereedschap leerde gebruiken.
Cultuur, zoals antropologisch gedefinieerd, bevat ook dingen die normaliter als niet belangrijk
worden gezien. Het is alomvattend. Ook is cultuur niet zomaar een verzameling van
willekeurige gebruiken en overtuiging, maar een geïntegreerd systeem met daarin patronen.
Als één aspect erbinnen verander, veranderen andere aspecten ook.
De doctrine ‘’psychic unity of man’’ stelt dat individuen verschillen in emotionele en
intellectuele neigingen en capaciteit, maar dat populaties gelijkwaardige capaciteit voor
cultuur bezitten.
Eigenschappen van cultuur
Aangeleerd
Cultuur is geen biologisch overerfbare eigenschap, maar wordt aangeleerd door eraan
blootgesteld te worden vanaf jonge leeftijd. Enculturatie is de manier waarop een kind zijn
of haar cultuur aanleert. Elk mens begint direct, door een proces van bewust en onbewust
leren en door interactie met anderen, met het internaliseren en verwerken van culturele
traditie door enculturatie.
De programma’s die Clifford Geertz benoemde worden door enculturatie geabsorbeerd door
mensen binnen een cultuur. Mensen internaliseren geleidelijk een gevestigd systeem van
betekenissen en symbolen. Dit culturele systeem gebruiken ze om betekenis te geven aan
hun wereld, hun gevoelens te uiten en om oordelen te vellen.
Soms wordt cultuur direct aangeleerd, bijvoorbeeld wanneer ouders aan hun kind vertellen
om ‘’dank u wel’’ en ‘’sorry’’ te zeggen in bepaalde situaties. Ook wordt cultuur indirect
aangeleerd door observatie en door onbewuste opname.
Symbolisch